Israël barstte in woede uit over de dood van zes gevangenen in Gaza nadat het leger van het land hun lichamen zondag had teruggevonden, bijna elf maanden nadat ze tijdens een aanval van 7 oktober door Hamas en andere Palestijnse gewapende groepen in beslag waren genomen.
Het leger zei dat de gevangenen werden gedood kort voordat hun lichamen werden gevonden. Premier Benjamin Netanyahu gaf Hamas de schuld van de doden en zei: “Degene die de gijzelaars doodt, wil geen deal.”
Maar ongeveer 300.000 mensen gingen zondagavond de straat op om te protesteren tegen de regering van Netanyahu, die zij de schuld geven van het niet bereiken van een staakt-het-vuren-akkoord in Gaza.
Hoge Hamas-functionaris Izzat al-Risheq zei dat zes gevangenen zijn omgekomen bij Israëlische luchtaanvallen.
Hamas heeft aangeboden gevangenen vrij te laten in ruil voor een einde aan de verwoestende oorlog van Israël, waarbij ruim 40.700 Palestijnen in Gaza zijn omgekomen; terugtrekking van Israëlische troepen uit de enclave; en de vrijlating van een groot aantal Palestijnse gevangenen, waaronder prominente leden van gewapende groepen in Gaza.
Zondag scandeerden demonstranten leuzen tegen de regering van Netanyahu toen er een handgemeen uitbrak tussen hen en de politie. De belangrijkste vakbond van Israël riep maandag een staking uit, waardoor het land enkele uren economisch tot stilstand kwam, voordat een arbeidsrechtbank de arbeiders beval terug te keren naar hun baan.
De algemene staking – de eerste landelijke oproep om het werk stop te zetten sinds 7 oktober – vertegenwoordigt de nieuwste uitdaging voor Netanyahu’s greep op de macht in Israël. Maar de impact van protesten en stakingen zal, zeggen analisten, pas de komende dagen bekend worden.
‘Het is te vroeg om dat te zeggen [what this means for the government]Alon Pinkas, voormalig Israëlische ambassadeur en regeringsadviseur, vertelde Al Jazeera. “De naam van het spel is duurzaamheid – wat betekent dat deze demonstraties zullen doorgaan?
‘Zal de staking die nu plaatsvindt een eenmalig iets zijn waar Netanyahu zich niet druk over maakt, zodat mensen hun frustratie en woede kunnen uiten? Of wordt dit een terugkerend thema?”
Israël op kookpunt
De oorlog in Gaza woedt al sinds Hamas en andere Palestijnse facties op 7 oktober een operatie lanceerden waarbij in Israël 1.139 mensen omkwamen en ongeveer 240 mensen gevangen werden genomen. De verwoestende oorlog van Israël in Gaza heeft bijna 41.000 mensen gedood en meer dan 94.000 gewond. Het Internationale Gerechtshof hoort beschuldigingen dat Israël genocide pleegt in Gaza. De aanklager van het Internationaal Strafhof heeft intussen arrestatiebevelen aangevraagd tegen Netanyahu en zijn minister van Defensie, Yoav Gallant, samen met twee Hamas-leiders.
Na een korte pauze en de uitwisseling van gevangenen in november eiste een groot deel van de Israëlische samenleving dat Netanyahu zou onderhandelen over een staakt-het-vuren om de resterende 100 gevangenen te bevrijden, van wie wordt aangenomen dat de meesten nog in leven zijn.
Eind mei leek een deal dichtbij, maar Netanyahu voegde er een reeks nieuwe, niet-onderhandelbare voorwaarden aan toe die de gesprekken grotendeels hebben doen ontsporen, aldus Israëlische onderhandelaars en analisten. Deze voorwaarden omvatten onder meer het vasthouden van Israëlische troepen in de Philadelphia Corridor, die grenst aan Egypte, en de Netzarim Corridor, die het noorden en het zuiden van Gaza scheidt.
Sindsdien zijn duizenden Palestijnen in Gaza gedood en heeft Israël zijn operaties op de Westelijke Jordaanoever en Libanon geïntensiveerd.
“Fronten [in the West Bank and Lebanon] zijn echt, maar hij heeft ze erger gemaakt? Ja. Flirt hij voortdurend met escalatie? Ja, zei Pinkas. “Hij heeft oorlog nodig om door te gaan.”
Ondertussen heeft Israël zijn inspanningen gericht op het bevrijden van de gevangenen door middel van militaire operaties in plaats van door onderhandelingen. Israël lanceerde begin juni een operatie die leidde tot de redding van vier gevangenen, maar waarbij volgens Palestijnse gezondheidsfunctionarissen meer dan 200 Palestijnen om het leven kwamen.
Deze strategie stuitte echter binnen Israël op steeds meer kritiek. De recente ontdekking van zes lichamen heeft de oppositie tegen de aanpak van Netanyahu alleen maar verder aangewakkerd.
“De regering en de premier zijn nu in het defensief”, zei Ori Goldberg, een expert op het gebied van de Israëlische politiek, tegen Al Jazeera. “Dit gaat nu over momentum.”
‘De belangen van Netanyahu zijn de belangen van het land’
Dit is niet de eerste keer dat Netanyahu het middelpunt is van wijdverbreide protesten in Israël. Honderdduizenden mensen gingen in 2023 de straat op om te protesteren tegen zijn plannen om het rechtssysteem van het land te herzien, wat volgens critici pogingen waren om beschuldigingen van corruptie tijdens zijn vorige premierschap te vermijden.
De protesten tegen de regering van Netanyahu gingen in de zomer van 2024 door, waarbij demonstranten een staakt-het-vuren eisten en de vrijlating van Israëlische gevangenen in Gaza.
“[Netanyahu] Er is absoluut geen interesse in een gijzeling of een staakt-het-vuren en dat is duidelijk’, zei Pinkas. “Degenen die geschokt, verwoest en boos zijn over wat er is gebeurd, moeten niet verbaasd zijn, want dat is precies wat de minister van Defensie zegt. [Gallant] en we waarschuwden allemaal dat het zou gebeuren. Het was alleen zijn onwil om de deal aan te gaan die tot dit alles heeft geleid.”
In juli bleek uit een peiling dat 72 procent van de Israëli’s vond dat Netanyahu moest aftreden vanwege zijn falen om de door Hamas geleide operatie vanaf 7 oktober te voorkomen.
Hoewel Netanyahu zeer impopulair is bij een deel van de bevolking, is hij langzaam gestegen in de peilingen en blijft hij zijn belangrijkste rivaal Benny Gantz in populariteit overtreffen. Netanyahu blijft ook extreemrechts steunen, waaronder zijn ministers Itamar Ben-Gvir (nationale veiligheid) en Bezalel Smotrich (financiën).
“Hij vormde niet alleen deze coalitie met hen, maar hij gaf ze sleutelposities en hij moedigde hen aan en versterkte ze en hij bracht ze nooit op één lijn toen ze op weg waren naar mislukking”, zei Pinkas. “Dus hij is geen gijzelaar, hij maakt deel uit van een bankoverval.”
Terwijl velen Netanyahu opriepen om een staakt-het-vuren-akkoord te sluiten, reageerde Ben-Gvir op het nieuws over de dood van zes gevangenen met oproepen om nederzettingen in Gaza te bouwen.
“Degenen die de Israëlische regering de schuld geven, herhalen de propaganda van Hamas”, schreef Ben-Gvir op X, voorheen Twitter. “En in Gaza moet de prijs voor het doden van de ontvoerden daar liggen waar het pijn doet – het innemen van meer grondgebied en het vestigen van een Joodse nederzetting in Gaza.”
Analisten zijn echter van mening dat het sussen van extreemrechts niet zonder kosten is gebeurd en dat Netanyahu nu speelt voor zijn politieke overleving.
“Hij is niet een totaal losgeslagen dictator die alleen uit eigenbelang handelt”, zei Goldberg. “Hij gelooft echter dat zijn persoonlijke belangen de belangen van het land zijn en dat dit alleen gered kan worden als hij zelf aan het roer staat.”
Netanyahu gekookt?
Tot nu toe hebben weinig politici significante stappen gezet tegen Netanyahu. Analisten als Goldberg zeggen dat dit komt omdat een volledig samenhangend politiek alternatief voor de oorlog die Israël in Gaza voert nog vorm moet krijgen.
Maar de afgelopen dagen zijn de belangrijkste rivalen van Netanyahu begonnen toe te geven. Minister van Defensie Gallant zei dat het een morele schande was voor Netanyahu om prioriteit te geven aan de Philadelphia Corridor ten koste van het leven van de gijzelaars. Op zijn beurt steunde de Israëlische oppositieleider Yair Lapid de arbeidersstakingen van maandag.
Nu Netanyahu opnieuw in het nauw gedreven is, denken analisten dat zijn volgende stap doorslaggevend zal zijn.
‘Het is eerlijk om dat aan te nemen [Netanyahu] hij zou het enige doen wat hij ooit heeft gedaan: verdubbelen”, vertelde Elia Ayoub, een postdoctoraal onderzoeker, schrijver en presentator van de Fire These Times-podcast, aan Al Jazeera. “Ik weet niet of de interne druk voldoende zal zijn, omdat hij zichzelf politiek al als een dode man ziet als hij verliest.”
“Hij heeft alles te verliezen als hij bekent.”