Nadat hun vliegtuigen afgelopen weekend in Jemen hadden ingeslagen wat het Israëlische leger omschreef als ‘Houthi-doelen’, trokken belangenorganisaties en de Jemenitische bevolking zich snel terug.
“Wat vandaag in Hodeida is gebeurd, is een ramp die alleen maar burgers zal schaden”, schreef Bassem Ghanani, een Jemenitische journalist op sociale media. Israëlische bommen troffen kranen in de noordelijke havenstad, brandstofdepots en een elektriciteitscentrale, zei hij.
Het was volkomen donker en extreem heet, zei Nahla al-Qudsi, een Hodeida-journalist van in de dertig. De stroom viel uit en ook alle communicatie viel uit. “Het maakte ons echt bang”, vertelde ze aan DW. “Alsof het vuur en de extreme hitte nog niet genoeg waren.”
Het Israëlische leger heeft wraak genomen op de Houthi-rebellengroep, die dit deel van Jemen controleert. Vrijdagochtend vroeg slaagden de Houthi’s erin om voor het eerst een drone naar het centrum van Tel Aviv te vliegen. Een explosie waarbij één dode viel en acht gewond raakten.
Bij Israëlische luchtaanvallen die zaterdag volgden, kwamen zes mensen om het leven en raakten maar liefst 80 anderen gewond in Hodeida.
“Israëlische luchtaanvallen in Hodeida hebben aanzienlijke schade veroorzaakt, gericht op essentiële infrastructuur zoals brandstofdepots en energiecentrales”, vertelde Fatima Abo Alasrar, een Jemen-expert bij het in Washington gevestigde Middle East Institute (MEI), aan DW. “Dit heeft tot grote tekorten geleid […] De mensen van Hodeida leven in angst en ongerustheid, onzeker over wat er daarna kan gebeuren.”
“Brandstofleidingen in het hele land wachten nu al uren en mensen verwachten tekorten”, zegt Arwa Mokdad, een in Groot-Brittannië gevestigde onafhankelijke Jemenitische onderzoeker. “Hodeida is tevens de belangrijkste haven van Jemen. Dit zal het nog moeilijker maken voor hulp om het land binnen te komen.”
De Houthi-rebellengroep vecht al ruim negen jaar tegen de internationaal erkende regering van Jemen. Als gevolg van de aanhoudende burgeroorlog is ruim de helft van de bevolking van Jemen, zo’n 21 miljoen mensen, afhankelijk van humanitaire hulp, aldus de Verenigde Naties.
De Houthi’s zijn populairder dan ooit
Afgezien van de negatieve impact op burgers in de stad, is een andere belangrijke kritiek op de Israëlische aanval de manier waarop deze de Houthi-groep zelf ten goede komt.
Onlangs hebben de Houthi’s het maritieme verkeer voor de kust van Jemen verstoord omdat zij, zegt de aan Iran gelieerde rebellengroep, zich verzetten tegen de militaire campagne van Israël in Gaza.
“Zij [the Houthis] nu vinden ze dat hun verhaal van vijandigheid jegens Israël gerechtvaardigd was”, legde Abo Alasrar uit. “Hun betrokkenheid bij Israël lijkt meer op een strategische zet om hun verhaal te versterken en binnenlandse steun te verwerven, dan op een oprechte poging om de Palestijnen te steunen.”
Uit peilingen blijkt regelmatig dat bijna alle Jemenieten het Palestijnse verlangen naar een eigen staat en gelijke rechten resoluut steunen. Maar niet iedereen is het met de Houthi’s eens.
Veel gewone mensen in Jemen zijn niet blij met de manier waarop de zaken worden geregeld, zei Abo Alasrar. De Houthi’s verhoogden ook de rekrutering en probeerden zelfs kinderen in hun gelederen te rekruteren. “Het is zeer alarmerend en beangstigend voor de lokale bevolking”, benadrukte ze.
Het bombarderen van de Houthi’s heeft echter de neiging hen geliefd te maken.
“Wanneer mensen worden geconfronteerd met een externe dreiging, zullen ze zich tot hun eigen volk wenden”, zegt onafhankelijk onderzoeker Mokdad. “De bomaanslagen hebben de populariteit van de Houthi’s vergroot en zullen hen in staat stellen extremere politieke actie te ondernemen.”
Dit is wellicht niet de laatste keer dat Israël Jemen bombardeert. Het Israëlische leger bereidt zich voor op de mogelijkheid dat het een nieuwe aanval op Houthi-doelen moet lanceren, aldus een Israëlische krant Haaretz meldt maandag.
Mogelijk vinden er zelfs moorden op Houthi-leiders buiten Jemen plaats, zegt Farea al-Muslimi, onderzoeker bij de Britse denktank Chatham House.
Jemen ‘vastgelopen in impasse’
Er kunnen ook destabiliserende binnenlandse politieke gevolgen zijn.
Na negen jaar burgeroorlog controleert de Houthi-rebellengroep grote delen van Jemen. Tegenstanders van de Houthi’s zijn onder meer de internationaal erkende regering, die nauwe banden heeft met Saoedi-Arabië, en separatistische groeperingen in het zuiden van Jemen, gesteund door de Verenigde Arabische Emiraten.
De laatste tijd zijn de gevechten tussen de Houthi’s en de door Saoedi-Arabië geleide militaire coalitie grotendeels afgenomen en ondanks de trage vooruitgang bestaat er nog steeds hoop op een onderhandelde oplossing.
Mokdad lichtte de huidige situatie in Jemen toe: “In de ogen van de Houthi’s hebben ze de oorlog gewonnen en zien ze geen heil in het afstaan van de internationaal erkende regering, die al jaren in Riyadh zit. Ondertussen wil de internationaal erkende regering niet macht afstaan en ze kunnen niet winnen”, benadrukte ze. “Maar ze kunnen ook niet verliezen. Hierdoor zitten we in een patstelling.”
Kunnen Israëlische bommen de balans doen doorslaan?
Al-Muslimi vreest dat het stervende vredesproces beschadigd kan raken als de Houthi’s wraak nemen op doelen dichter bij Israël en blijven schieten op Saoedi-Arabië, Bahrein of de Verenigde Arabische Emiraten.
Mokdad merkt op dat hoe populairder de Houthi’s zijn, hoe meer ze zullen eisen tijdens de onderhandelingen.
Ondertussen gelooft Abo Alasrar van MEI dat de recente Israëlische aanval op Jemen een soort ‘game changer’ zou kunnen zijn, omdat het meer internationale aandacht zal vestigen op de inspanningen om de financiering en bevoorrading van de Houthi’s en hun toegang tot infrastructuur zoals havens af te sluiten.
Geen van de experts die DW sprak, geloofde echter dat verdere Israëlische aanvallen enig positief effect kunnen hebben, noch zullen ze de Houthi’s – die tegen de Saoedi’s hebben gevochten en meer recentelijk tegen Groot-Brittannië en de VS – dwingen zich terug te trekken.
De Houthi’s hebben gezegd dat ze de aanvallen op het maritieme verkeer in de Rode Zee en Israël zullen stoppen als het conflict in Gaza eindigt. Er is geen reden om ze niet te geloven, zeggen analisten. Zoals Timothy Lenderking, de speciale gezant van de VS voor Jemen, in maart zei op de Amerikaanse politieke zender C-Span“De eerste stap die ons zal helpen [a settlement in Yemen] is een staakt-het-vuren in Gaza.”
Vrede in Jemen zou nog steeds op tafel kunnen liggen, zei Mokdad. ‘Maar daarvoor zijn externe actoren nodig die moeten stoppen met het escaleren van een toch al gespannen politieke situatie. Het is tijd om te gaan zitten en te praten, zelfs met degenen met wie we het niet eens zijn. Oorlog heeft onze problemen veroorzaakt,’ zei ze, ‘maar diplomatie kan er een einde aan maken.’
Bewerkt door Martin Kübler