KwaZulu-Natal, Zuid-Afrika – Jacob Gedleyihlekisa Zuma is een figuur die verdeeldheid zaait. Voor sommige Zuid-Afrikanen is de controversiële voormalige president een bevrijder en redder van miljoenen arme mensen. Voor anderen is hij corrupt en niet in staat leiding te geven.
Ondanks dat hij leiding heeft gegeven aan enkele van de ergste corruptieschandalen en wanbeheer in de geschiedenis van de post-apartheid, is de 82-jarige keer op keer teruggekeerd in de politieke schijnwerpers.
Nu, in de aanloop naar de algemene verkiezingen van 29 mei, heeft Zuma het Afrikaans Nationaal Congres (ANC) – de partij die hem tussen 2009 en 2018 tweemaal tot president heeft gemaakt – de rug toegekeerd ten gunste van een nieuwkomer, uMkhonto weSizwe (MK). proberen de regerende partijen uit te dagen.
Meerdere peilingen voorspellen dat het ANC voor het eerst sinds de val van de apartheid in 1994 zijn parlementaire meerderheid zal verliezen en waarschijnlijk als onderdeel van een coalitie zal moeten regeren.
Ondertussen wint MK het in de peilingen en dreigt het zelfs kiezers van andere oppositiepartijen over te nemen. Dit heeft sommige analisten ertoe gebracht te suggereren dat Zuma in een positie zou kunnen verkeren om heerser te zijn – waarbij MK waarschijnlijk de meerderheidspartij zal worden in zijn thuisprovincie KwaZulu-Natal (KZN).
Politiek commentator Justice Malala schreef vorige maand in een column: “Zuma heeft keer op keer de PR-oorlog tegen het ANC gewonnen”, en betoogde dat de dominantie van MK in KZN de voormalige leider in de positie van de koning in de nationale politiek zou kunnen plaatsen. coalitiegesprekken.
Als het ANC het zo slecht doet als verwacht, zo betoogde Malala, zal het wellicht een coalitie moeten vormen met de Economic Freedom Fighters (EFF) en MK, waardoor Zuma een invloedrijke rol in de regering zou kunnen herwinnen.
Andere analisten herhalen soortgelijke opvattingen. Sommigen zijn er echter minder van overtuigd dat de voormalige leider voldoende steun heeft.
“[Zuma] is een krachtig merk en heeft invloed en invloed omdat hij al zo lang bij het ANC zit”, vertelde onafhankelijk politiek analist Asanda Ngoasheng aan Al Jazeera.
“Velen zullen geschokt zijn over de manier waarop de kracht afneemt zodra je niet langer deel uitmaakt van het ANC.”
Zuma, die in 2018 aftrad als president na beschuldigingen van corruptie en werd vervangen door de huidige president Cyril Ramaphosa, bleef een trouw lid van het ANC tot december 2023, toen hij verklaarde dat hij MK boven het ANC zou steunen in de verkiezingen van 2024.
Zuma is sindsdien het gezicht van MK geworden en de partij gebruikt zijn enorme populariteit om meer kiezers voor zich te winnen.
Velen vragen zich echter af hoeveel praktische macht en invloed Zuma en MK hebben.
MK ‘zal het ANC niet breken’
“Het politieke landschap in Zuid-Afrika ondergaat aanzienlijke veranderingen”, zegt marktonderzoeksbureau Ipsos in een recent rapport.
Uit de laatste Ipsos-enquête, gehouden via persoonlijke interviews in alle negen provincies in maart en april, bleek dat het ANC de steun verloor (de peiling bedroeg 40 procent, vergeleken met 43 procent zes maanden geleden), terwijl de partij van Zuma op de voorgrond stond. stijgen, hoewel haar stemaandeel nog steeds klein is.
MK neemt ook kiezers over van de andere grote oppositiepartijen, de EFF en de Inkatha Freedom Party (IFP), waarvan de laatste traditioneel een sterke concurrent is in KZN.
“De opkomst van MK maakte een einde aan de vooruitgang die de EFF de afgelopen jaren had geboekt, vooral in KwaZulu-Natal, waarbij enkele voormalige EFF-aanhangers migreerden naar de nieuwe partij, die iets meer dan 8% had”, zei Ipsos.
“Nu de campagne zijn laatste weken ingaat, is de onzekerheid het grootst in KwaZulu-Natal, waar bijna een vijfde van de kiezers nog steeds niet heeft besloten op welke partij of kandidaat ze moeten stemmen”, voegde Ipsos eraan toe.
Verschillende ANC-insiders waar Al Jazeera mee sprak, zeiden dat ze wisten dat MK serieuze vooruitgang boekte in KZN, en in combinatie met de sterke stemmen op het platteland die het IFP daar historisch had gewonnen, stonden ze voor een ‘zware strijd’.
Ze waren zich er ook van bewust dat de Zuma-factor het stemaandeel van het ANC zou aantasten. Ze blijven echter actief campagne voeren in de provincie en sturen eind april zelfs president Ramaphosa om daar campagne te voeren.
“De MK-partij is potentieel een bedreiging voor het ANC, maar ik denk niet dat het noodzakelijkerwijs een bedreiging is voor de omvang of omvang die iedereen zich voorstelt”, zei Ngoasheng tegen Al Jazeera.
“Het ANC had meerdere politieke partijen en splinterpartijen; Het Pan-Afrikanistisch Congres van de jaren zestig is een van de oudste afgescheiden partijen; dan waren er de economische vrijheidsstrijders van Julius Malema.”
De analist betoogde daarom dat “het niet de eerste keer is dat iemand zijn eigen politieke partij gaat oprichten en dus zal Zuma, net als iedereen, enige steun aan het ANC intrekken, maar dat zal niet de reden zijn dat het ANC ten val komt”.
Wat wil Zuma?
Velen stellen de vraag “Wat wil Zuma?”, en vragen zich af waarom een voormalige president met levenslange voordelen van de staat geïnteresseerd zou zijn om zich verkiesbaar te stellen en zich te verzetten tegen zijn politieke thuisland van meer dan 60 jaar. Het antwoord daarop heeft zijn wortels in de thuisprovincie van Zuma.
KZN heeft meer dan 5,7 miljoen geregistreerde kiezers en is de politieke basis van Zuma. Gauteng en KZN, met respectievelijk 23,6 procent en 20,7 procent van het electoraat, zullen volgens politieke analisten en opiniepeilers opnieuw belangrijke provincies zijn om in de gaten te houden bij deze verkiezingen.
Bovendien is de provincie van strategisch belang voor Zuma, aangezien sommige analisten zeggen dat hij deze wellicht wil gebruiken om zijn nalatenschap te beschermen en zijn voortdurende politieke invloed in het land te verzekeren.
Hoewel het ANC de KZN bij de laatste vier verkiezingen heeft gewonnen, doet het soort onvoorspelbaarheid dat dit jaar bestaat denken aan de eerste democratische verkiezingen toen het IFP en het ANC streden om controle.
In de jaren negentig hield het politieke geweld tussen IFP- en ANC-aanhangers de provincie in zijn greep en weigerde het IFP aanvankelijk deel te nemen aan de verkiezingen van 1994. Pas op het laatste moment besloten ze mee te doen en wonnen uiteindelijk KZN.
De blijvende gevolgen van dit geweld treffen de provincie nog steeds, en de spanningen tussen de twee partijen komen af en toe weer naar boven.
“Die momenten van onzekerheid uit 1994… komen deze keer terug in de strijd rond KZN”, zegt Sanusha Naidu, een politiek analist bij het Institute for Global Dialogue.
“Je hebt instabiliteit en onvoorspelbaarheid en daarom kunnen we deze verkiezingen niet voorspellen en uiteindelijk zal wat er ook gebeurt op provinciaal niveau ernstige gevolgen hebben en aanzienlijke implicaties voor de manier waarop de nationale coalitie en architectuur zullen worden gedefinieerd.
Naidu zei dat KZN bijna een probleemprovincie was met een kinderprobleem voor het ANC.
“In de jaren negentig was Zuma de sleutel tot de onderhandelingen met de Inkatha Vrijheidspartij, het IFP, en in sommige opzichten werd hij gezien als een persoon die een belangrijke rol speelde in de onderhandelingen en een ongelooflijke en belangrijke medeplichtige voor het ANC.”
Bij deze verkiezingen zeggen Zuma en zijn MK-aanhangers dat ze “onafgemaakte zaken” hebben en weer aan de macht willen komen om resultaten voor de allerarmsten van het land te garanderen.
Ondanks veel speculatie over de potentiële impact van MK op de peilingen valt echter nog te bezien hoe het de partij zal vergaan. Sommige analisten zeiden tegen Al Jazeera dat het in dit stadium simpelweg te moeilijk was om te bellen.
Maar wat duidelijk is, is dat de kloof tussen Zuma en het ANC niet van de ene op de andere dag zal worden gedicht. MK-leden vertelden Al Jazeera dat ze vonden dat het ANC Zuma “slecht had behandeld en hem niet respecteerde” en dat dit waarschijnlijk een rol zou spelen in de manier waarop MK eventuele coalitiebesprekingen zou afhandelen.
MK-leden vertelden Al Jazeera dat het te vroeg was om over coalitiegesprekken te praten, omdat ze gefocust waren op het winnen van KZN. Ze erkenden echter dat de behandeling van Zuma door het ANC hun aanpak zou beïnvloeden.
‘De dagen van het ANC zijn geteld’
Onder de kiezers in KZN heeft Zuma een sterke en loyale steunbasis van mensen die ook hun ontevredenheid over het ANC delen.
Gepensioneerde Michael Nxasana, 63, zei dat problemen zoals voortdurende wateronderbrekingen, kuilen en corruptie hem ertoe brachten zich bij MK aan te sluiten, wat volgens hem oplossingen biedt omdat zij prioriteit geven aan dienstverlening en verantwoordelijkheid.
“De kameraden van het ANC zijn dieven, ze moeten weg, er is te veel corruptie, ze moeten weggestemd worden en dat zullen we aan het ANC laten zien.” Ze kunnen het winnen van de verkiezingen wel vergeten”, zei hij tegen Al Jazeera in de stad Pietermaritzburg.
“Zuma is een goede man en hij is gedisciplineerd en wij zijn gedisciplineerd; we weten dat hij niet perfect was, maar wie is dat wel? De dagen van het ANC zijn geteld. JZ [Jacob Zuma] hij houdt van ons volk en wij zijn zijn volk… Iedereen hier zal op MK stemmen.”
Hoewel Zuma “op een zeer negatieve manier in beeld is gebracht”, zei Faizel Moosa, parlementslid van West-Kaap, “als we naar de feiten kijken, heeft kameraad Zuma, president Zuma, veel voor Zuid-Afrika gedaan”.
“Hij mocht niet afmaken wat hij wilde en nu wil hij terugkomen en wij steunen hem”, zei Moosa. “Sommigen noemen het verspilde jaren, maar wij denken dat het helemaal geen verspilde jaren zijn geweest. Het was productief en we willen afmaken waar hij aan begonnen is.”
Analist Ngoasheng zei echter dat de feiten de beweringen van Moosa niet ondersteunen.
“Hij heeft ervaring als de enige president van het land die leiding heeft gegeven aan grootschalige plunderingen en wat veel van zijn aanhangers zich niet realiseren is dat veel van de huidige strijd het gevolg is van zijn ongebreidelde plunderingen, of dat blackout-uitdagingen het gevolg zijn van plunderingen.
“Ze relateren dit alles niet aan onze huidige toestand van het land.”
Ngoasheng is er niet van overtuigd dat Zuma goed zal zijn voor Zuid-Afrika en meent dat zijn leiderschapsstijl achterhaald en regressief is, vooral als het gaat om gendergelijkheid en sociale vooruitgang.
Ze vreest dat Zuma’s neiging om het slachtoffer te spelen – zoals hij vele malen heeft gedaan sinds hij in 2005 werd afgezet als vice-president onder president Thabo Mbeki – de vooruitgang van het land zou kunnen belemmeren en schadelijke ideologieën zou kunnen bestendigen.
“Hij komt weg met een slachtoffermentaliteit en geeft Ramaphosa de schuld van zijn tekortkomingen en het ANC heeft zichzelf in de voet geschoten; ze steunden hem zo lang, hoe onethisch of corrupt hij ook was”, voegde Ngoasheng eraan toe.
Nu Zuma op het punt staat een grote rol te spelen in een nieuwe verkiezingscyclus, steunen zijn aanhangers hem de hele tijd, terwijl degenen die wankelen door de gevolgen van zijn laatste termijn nerveus zijn over het vooruitzicht hem weer aan de macht te krijgen.