Elon Musk, de zelfbenoemde absolutist van de vrijheid van meningsuiting en CEO van X, Tesla en SpaceX, staat opnieuw centraal in een verhit debat over vrijheid van meningsuiting en censuur.
Sinds de aankoop van X, het platform dat formeel bekend staat als Twitter, in 2022, heeft Musk met overheden en publieke figuren over de hele wereld ruzie gemaakt over wat acceptabel is om online te posten.
De levende miljardair is nu verwikkeld in afzonderlijke juridische gevechten met de regeringen van Brazilië en Australië over hun pogingen om inhoud die als schadelijk wordt beschouwd, zoals verkeerde informatie, gewelddadig materiaal en racistische uitlatingen, aan banden te leggen.
Hoe het ook zij, Musk beschuldigde overheidsfunctionarissen ervan de vrijheid van meningsuiting te onderdrukken.
Maar zijn critici zeggen dat hij extremisten en ‘cherry-picking’-zaken aanmoedigt, omdat hij elders aan verwijderingsverzoeken heeft voldaan.
Waarom heeft Musk een geschil met Brazilië?
Het dispuut van Musk met de Braziliaanse autoriteiten maakt deel uit van een voortdurend debat over hoe om te gaan met ‘digitale milities’ die banden hebben met de rechtse voormalige president Jair Bolsonaro.
De online aanhangers van Bolsonaro zijn het onderwerp geweest van een vijf jaar durend onderzoek door rechter Alexandre de Moraes van het Hooggerechtshof, omdat zij tijdens zijn ambtstermijn nepnieuws en haatzaaiende uitlatingen zouden hebben verspreid.
De rechter houdt ook toezicht op een onderzoek naar een poging tot staatsgreep door aanhangers van Bolsonaro nadat hij de verkiezingen van 2022 verloor van de linkse zittende Luiz Inácio Lula da Silva.
Als onderdeel van zijn onderzoek verbood De Moraes 150 accounts van ‘digitale milities’ – een feit dat eerder dit jaar aan het licht kwam toen de media meldden dat veel van die accounts nog steeds actief waren.
Deze maatregel, die in Brazilië controversieel was, wekte de interesse van Musk, die in april een reeks tweets naar de rechter afvuurde en de verboden ‘agressieve censuur’ noemde.
Musk zei ook dat X “alle beperkingen” op verboden accounts zou opheffen, hoewel het platform zei dat het aan de bevelen voldeed, ook al is het van plan deze voor de rechtbank aan te vechten.
‘Deze rechter heeft op schaamteloze en herhaaldelijke wijze de grondwet en het volk van Brazilië verraden. Hij moet aftreden, anders wordt hij afgezet”, zei Musk op X. “Jammer.”
Als reactie hierop startte De Moraes een onderzoek tegen Musk wegens belemmering van de rechtsgang.
We verwijderen alle beperkingen. Deze rechter legde hoge boetes op, dreigde onze medewerkers te arresteren en ontzegde de toegang tot 𝕏 in Brazilië.
Als gevolg hiervan zullen we waarschijnlijk alle inkomsten in Brazilië verliezen en moeten we het kantoor daar sluiten.
Maar principes zijn belangrijker dan…
— Elon Musk (@elonmusk) 6 april 2024
Waarom ligt Musk op gespannen voet met Australië?
Terwijl Musk worstelt in het dichtstbevolkte land van Latijns-Amerika, staat hij ook op gespannen voet met de Australische internetwaakhond.
Het incident met de e-veiligheidscommissaris van de staat draait om een mesaanval die plaatsvond op 16 april tijdens een livedienst in een orthodoxe Assyrische kerk in Sydney.
De politie heeft vijf tieners aangeklaagd wegens de aanval, waaronder een 16-jarige jongen die ervan wordt beschuldigd bisschop Mar Mari Emmanuel en een priester te hebben neergestoken.
In de nasleep van de aanval heeft cyberveiligheidscommissaris Julie Inman Grant een wereldwijde verwijderingsaankondiging afgegeven aan Xu en Meta, de eigenaar van Facebook en Instagram, om de video van het evenement te verwijderen.
Inman Grant betoogde dat berichten over de aanval overal moeten worden verwijderd, ook buiten Australië, omdat internetgebruikers gemakkelijk virtuele particuliere netwerken (VPN’s) kunnen gebruiken om binnenlandse geoblocking te omzeilen.
Hoewel Meta hieraan voldeed, blokkeerde X alleen video’s in Australië.
Woensdag verlengde het Federale Hof van Australië een noodbevel waarin X werd bevolen de video’s te verwijderen.
Musk weigerde zich terug te trekken en beschuldigde Australië ervan censuur over de hele wereld op te leggen.
“Onze zorg is dat als ELK land inhoud voor ALLE landen mag censureren, wat de Australische ‘e-safety commissioner’ eist, wat een land er dan van zal weerhouden het hele internet te controleren?”, zei Musk op X.
De Australische premier Anthony Albanese beschuldigde Musk er op zijn beurt van dat hij dacht dat hij boven de wet stond en een ‘arrogante miljardair’ was.
Het blijft een open vraag of de rechtbanken het recht van de Australische autoriteiten zullen handhaven om de verwijdering te gelasten van inhoud die buiten het land kan worden bekeken.
Onze zorg is dat als ELK land inhoud voor ALLE landen mag censureren, zoals de Australische ‘e-Safety Commissioner’ eist, wat een land er dan van kan weerhouden het hele internet te controleren?
We hebben de betreffende inhoud al gecensureerd voor… https://t.co/aca9E4uAB7
— Elon Musk (@elonmusk) 22 april 2024
Wat is de volgende stap voor X?
De juridische teams van X zullen het druk hebben.
Eerder deze week gaf het Braziliaanse de Moraes X tot 26 april de tijd om uit te leggen waarom het platform naar verluidt niet volledig heeft voldaan aan een gerechtelijk bevel om bepaalde accounts te blokkeren waarvan de autoriteiten zeggen dat ze nog steeds actief zijn.
Daarnaast kwamen duizenden Bolsonaro-aanhangers deze week bijeen om Musk te steunen terwijl hij zijn juridische strijd voortzet.
In Australië vecht X tegen een wereldwijd verwijderingsbevel voorafgaand aan een rechtszitting op 10 mei, waarbij het platform boetes van ongeveer $ 500.000 riskeert voor elke dag van niet-naleving.
Musk heeft aangegeven dat er verdere juridische strijd aan de horizon is.
In januari beloofde hij juridische strijd over de Ierse wetten tegen haatzaaien te financieren
Is Musk een verdediger van de vrijheid van meningsuiting?
Of Musk een verdediger van de vrijheid van meningsuiting of een rechtse provocateur is, hangt grotendeels af van de toeschouwer.
Sinds de overname van X heeft Musk de moderatie van het platform drastisch verminderd en een aantal verboden accounts hersteld, waaronder die van de voormalige Amerikaanse president Donald Trump.
Maar de critici van Musk hebben opgemerkt dat hij, ondanks zijn bereidheid om te sparren met Brazilië en Australië, heeft voldaan aan soortgelijke verwijderingsbevelen uit Turkije en India, waaronder kritiek op de Turkse president Recep Tayyip Erdogan en de Indiase premier Narendra Modi.
Sommige tegenstanders van Musk beweren dat zijn principes alleen gelden voor figuren waar hij het persoonlijk mee eens is, zoals de Braziliaanse Bolsonaro en de nieuwe president van Argentinië, Javier Milei.
Terwijl de VS bekend staan om hun bijzonder tolerante wetten en houding ten opzichte van meningsuiting, hebben andere landen een proactievere aanpak gevolgd om desinformatie en haatzaaiende inhoud aan te pakken.