Zolang Halima (naam veranderd) zich kan herinneren, heeft ze altijd in verschillende ontheemdenkampen gewoond. Elke keer dat ze dacht dat ze eindelijk veiligheid had gevonden, vond er een nieuwe aanval plaats, waardoor ze keer op keer werd verdrongen.
Ze zegt dat herinneringen aan woelen en draaien haar zo vaak wakker houden.
Meest recentelijk, in juni 2023, vielen strijders van de paramilitaire Rapid Support Force (RSF) het gebied van El Geneina aan, de hoofdstad van West-Darfur, waar ze destijds met haar gezin woonde.
Halima hoorde de militanten aankomen op hun motorfietsen: “Ze vonden me in mijn kamer, vier van hen bedreigden me met geweren. Eén wurgde mijn nek en verkrachtte me”, vertelde Halima aan DW.
Halima liep meerdere verwondingen op, maar wist uiteindelijk te ontsnappen en de grens met Tsjaad over te steken. Ze voelde zich daar veilig, maar ze kon na de beproeving niet de medische hulp vinden die ze zo hard nodig had.
Veel vrouwen en kinderen in Tsjadische kampen hebben hetzelfde probleem benadrukt, omdat ook de berichten over seksueel geweld in de kampen toenemen.
Gendergerelateerd geweld langs etnische lijnen
De meeste mensen die vanuit het door oorlog verscheurde Soedan de grens zijn gevlucht, bevinden zich nu in kampen in het oosten van Tsjaad, in plaatsen als Adra.
Halima is er één van. Ze gelooft dat de RSF-militie haar vooral heeft verkracht omdat ze tot de ethische groep Masalita behoort; De Masalieten vormden de meerderheid van de bevolking in de stad El Geneina – totdat de RSF vorig jaar haar burgers brutaal aanviel.
Een andere jonge vrouw in het kamp, Hadija (naam veranderd), bevestigt Halima’s indruk.
Ze herinnert zich dat haar aanvaller naar haar stam vroeg: ‘Ik heb hem niet verteld dat ik een Massalit was. Ik zei dat ik tot de Fur-stam behoorde’, zei ze tegen DW.
Hij dreigde haar te vermoorden als ze een Masaliet was, en voegde eraan toe dat Masalieten in de toekomst nooit land in Soedan zouden bezitten.
Hawa (naam gewijzigd) overleefde een soortgelijke aanval in juni 2023.
Ze zegt dat een RSF-strijder haar huis binnenkwam en haar 20-jarige neef neerschoot. Toen hoorde ze hoe ze haar moeder en tante sloegen.
“Hij sloeg me ook met een zweep, een paal en een waterbak. Daarna gooide hij me op bed en verkrachtte me”, vertelde ze aan DW.
Pas een paar dagen later slaagde ze erin het ziekenhuis te vinden; ze had hechtingen nodig na de aanval, maar heeft nog steeds pijn als ze loopt.
Deze verhalen van overlevenden worden ondersteund door Human Rights Watch, die talloze soortgelijke misdaden heeft gedocumenteerd en heeft gewaarschuwd voor een mogelijke genocide tegen de Masalit-bevolking in West-Darfur.
RSF reageerde niet op de verzoeken van DW om commentaar.
De grootste ontheemdingscrisis ter wereld
In een rapport over gendergerelateerd geweld dat eind 2023 werd uitgebracht, meldde het VN-Vluchtelingenagentschap (UNHCR) dat vrouwen en meisjes in Soedan de dupe waren geworden van de gevolgen van het conflict daar, waaronder een “alarmerende” stijging van het aantal seksueel geweld .
Veel van degenen die elders asiel zoeken, zeggen dat ze tijdens hun reis naar veiligheid intimidatie, ontvoering, verkrachting, aanranding, seksuele uitbuiting en andere vormen van geweld hebben meegemaakt of er getuige van zijn geweest.
Al meer dan een jaar vechten de Soedanese strijdkrachten tegen de RSF in een meedogenloze strijd om de controle over het land.
Het conflict heeft sinds april 2023 miljoenen mensen uit hun huizen verdreven, waardoor het aantal ontheemden in juni 2024 op ongeveer 12 miljoen komt.
Het International Rescue Committee (IRC) meldt dat sinds het uitbreken van het conflict ruim twee miljoen asielzoekers hun toevlucht hebben gezocht in de buurlanden. Maar de overgrote meerderheid van hen – ruim tien miljoen mensen – blijft in Soedan, wat de grootste ontheemdingscrisis ter wereld vertegenwoordigt.
Humanitaire organisaties wijzen erop dat er een enorm gebrek aan middelen is om de situatie in Soedan en de hele regio het hoofd te bieden.
Verhoogde verkrachtingscijfers
Abdirahman Ali, Sudan-directeur bij CARE International, bevestigde dit snel toenemende aantal gendergerelateerd geweld dat in heel Sudan wordt gemeld, vooral in gebieden waar momenteel het meeste geweld plaatsvindt, zoals Darfur, Khartoem, de staat Al Jazeera en andere gebieden.
Ali vertelde DW dat, vooral in vluchtelingenkampen, het geweld tegen vrouwen en meisjes voortduurt, en voegde eraan toe dat de situatie alleen maar verergerd wordt door moeilijkheden bij het verstrekken van noodvoedsel, schoon water, gezondheidszorg en voeding.
De grootste uitdaging, benadrukt hij, is het verplaatsen van de gezondheidszorg en de voedselvoorziening over de grens van Tsjaad naar Soedan voor degenen die in eigen land ontheemd zijn.
‘Er zijn veel gebieden [where] We zijn niet in staat om toegang te krijgen tot hulp of zelfs maar hulp te bieden vanwege het aanhoudende conflict en de beperkingen die ons als hulpverleners niet in staat stellen mensen in nood te bereiken”, zei hij.
Volgens het IRC zijn 90% van degenen die in de regio de grens oversteken op zoek naar veiligheid vrouwen en kinderen, en lijdt een vijfde van de jonge kinderen nu aan acute ondervoeding.
Ondertussen is het moeilijk om psychologische steun te krijgen voor degenen die getroffen zijn door gendergerelateerd geweld, zegt Ali: “Er is meer ontheemding. Gemeenschappen en internationaal ontheemden verhuizen van de ene locatie naar de andere, wat het ingewikkeld maakt [efforts] blijvende steun bieden aan deze bevolking.”
Ontsnap naar Tsjaad – en verder
Voordat het conflict zelfs maar begon, maakte Soedan al een ernstige humanitaire crisis door als gevolg van langdurige politieke instabiliteit en economische druk in het land.
De oorlog heeft deze omstandigheden alleen maar verergerd, waardoor bijna 25 miljoen mensen – meer dan de helft van de Soedanese bevolking – in nood verkeren, zegt het IRC.
Ondertussen staken ruim 600.000 mensen de grens over naar Tsjaad, dat al 400.000 Soedanese vluchtelingen had opgevangen voordat het conflict uitbrak.
Om deze reden heeft het IRC ook kritische diensten uitgebreid om Soedanese vluchtelingen in buurlanden buiten Tsjaad te ondersteunen, waaronder Oeganda, Ethiopië en Zuid-Soedan.
Negeerde verplichtingen op het gebied van de mensenrechten
Abdirahman Ali eist dat de bij het conflict betrokken partijen hun verplichtingen onder het internationaal humanitair recht om burgers en infrastructuur te beschermen, respecteren.
Om de mensenrechtensituatie te verbeteren benadrukt hij dat humanitaire hulpverleners ook beschermende maatregelen moeten krijgen.
“Het is nodig dat de partijen bij het conflict aan de onderhandelingstafel gaan zitten en ervoor zorgen dat deze crisis wordt gestopt. Ze veroorzaakt onnoemelijk menselijk lijden voor de bevolking van Soedan”, zei hij tegen DW.
Ondanks het trauma hopen Hawa en Halima terug te keren naar hun vorige levens; Hawa droomt ervan haar studie economie af te ronden om aan de slag te gaan “als accountant of als bedrijfsadministrateur”.
Halima wil ook haar oude leven terugkrijgen: “Als de situatie verbetert, wil ik naar de universiteit. Ik ben verloskundige, maar ik wil dokter worden.”
Mariel Müller heeft bijgedragen aan dit artikel
Bewerkt door Sertan Sanderson