De kiezers in de Duitse deelstaten Thüringen en Saksen kwamen zondag in groten getale opdagen, waarbij het extreemrechtse Alternatief voor Duitsland (AfD) bovenaan kwam te staan, terwijl het zich krachtig verzette tegen de partijen die momenteel deel uitmaken van de Duitse federale coalitieregering.
Uit projecties van de Duitse publieke omroepen ARD en ZDF, gebaseerd op exitpolls en gedeeltelijke hertellingen, blijkt dat de AfD in Thüringen op de eerste plaats staat met een stemaandeel tussen 32,8% en 33,4%.
De centrumrechtse Christen-Democratische Unie (CDU) zal naar verwachting op de tweede plaats komen met 23,8%.
Het resultaat is de eerste keer sinds de Tweede Wereldoorlog dat een extreemrechtse partij als eerste eindigde bij een Duitse deelstaatverkiezing.
AfD-leider in Thüringen, Björn Höcke, vierde de verwachte voorsprong van zijn partij als een “historische overwinning”.
“We zijn klaar om de verantwoordelijkheid van de regering op ons te nemen”, zei Höcke.
Maar tot nu toe heeft geen enkele partij gezegd bereid te zijn een coalitie met de AfD te vormen, waardoor het voor hen moeilijk wordt een regering te vormen.
De nationale secretaris-generaal van de CDU, Carsten Linnemann, zei dat “de kiezers in beide staten wisten dat we geen coalitie met de AfD zouden vormen en dat dat ook zo zou blijven.”
“We zijn hier heel, heel duidelijk over”, voegde hij eraan toe.
De twee oostelijke staten maakten ooit deel uit van de Duitse Democratische Republiek (DDR) en hoewel ze relatief klein zijn en ongeveer 7% van de Duitse bevolking uitmaken, zijn ze nog steeds een teken van de groeiende populariteit van de AfD.
Maar AfD-afdelingen in Saksen en Thüringen staan onder officieel toezicht als ‘bewezen rechts-extremistische’ groeperingen. Höcke zelf werd veroordeeld voor het gebruik van een nazi-slogan bij politieke evenementen, hoewel hij tegen het vonnis in beroep ging.
De AfD blijft achter in Saksen
De CDU had een flinterdunne voorsprong in Saksen, met een verwacht stemaandeel tussen 31,5% en 31,8%, terwijl de AfD naar verwachting tussen 30,8% en 31,4% zal innemen.
De huidige premier van de staat, Michael Kretschmer van de CDU, zei dat zijn partij, ongeacht de uitslag, van plan is coalitiegesprekken te voeren.
De grootste verliezers in Thüringen waren de Groenen en de FDP, die de drempel van 5% niet overschreden en het parlement zullen moeten verlaten. Maar de verkiezingen waren ook een grote tegenslag voor de Linkse Partij en premier Bodo Ramelow, die hun stemaandeel zag dalen van 31% bij de laatste verkiezingen naar een verwachte 12,9%.
In Saksen leed links een grote nederlaag door de drempel van 5% te overschrijden, nadat het bij de laatste verkiezingen een aandeel van 10% van de stemmen had behaald. De Groenen wisten met 5,2 procent vast te houden, maar noteerden ook een daling van hun aandeel.
Het resultaat is een ‘diepgaand keerpunt’
“Om eerlijk te zijn is mijn pijn vanavond marginaal vergeleken met het feit dat we een diepgaand keerpunt hebben en dat een openlijk extreemrechtse partij voor het eerst sinds 1949 de sterkste kracht in het staatsparlement is geworden”, aldus de Duitse Groenen. Dat zei leider Omid Nouripour.
De centrumlinkse SPD van bondskanselier Olaf Scholz leed ook verliezen in beide deelstaten, die naar verwachting een stemaandeel van 6% in Thüringen en 7% in Saksen zullen hebben.
De federale coalitie van Scholz, bestaande uit de SPD, FDP en de Groenen, leed zware verliezen in beide staten, waardoor de groep blootstond aan kritiek van de belangrijkste oppositie in de Bondsdag.
CDU-secretaris-generaal Carsten Linnemann zei tegen de publieke omroep ZDF dat de resultaten een “klap in het gezicht” waren voor de drie partijen en zei dat de coalitie “zichzelf moet afvragen hoe ze hun rampzalige beleid kunnen stoppen”.
Wijzigingen aan de linkerkant
De resultaten in Saksen en Thüringen weerspiegelen de toenemende fragmentatie van het Duitse politieke landschap, en in het bijzonder de opkomst van anti-establishmentpartijen.
De verliezen van Links kunnen voor een groot deel worden toegeschreven aan de voormalige leider Sahra Wagenknecht, die eerder dit jaar haar eigen partij, de Sahra Wagenknecht Alliantie (BSW), oprichtte.
Haar nieuwe partij combineert anti-immigrantenstandpunten met links economisch beleid, en staat ook kritisch tegenover de Duitse steun aan Oekraïne in zijn oorlog met Rusland.
De BSW zal naar verwachting op de derde plaats komen in Thüringen en Saksen, achter de AfD en de CDU, maar zal het tot een mogelijke bouwer maken van potentiële coalities die de AfD willen uitsluiten.
‘We hebben goede hoop dat we uiteindelijk een goede regering zullen krijgen met de CDU – waarschijnlijk met [center-left] SPD”, zei Wagenknecht tegen de Duitse staatsomroep ARD.
jcg/jsi (AP, dpa, Reuters, AFP)