Trilobieten zijn tot in de kleinste details bewaard gebleven door een uitbarsting in Pompeii-stijl

Een fossielenvindplaats in Marokko wordt ook wel het ‘Pompeii van de trilobieten’ genoemd, omdat deze prachtig gedetailleerde gefossiliseerde mallen van de wezens bevat, bewaard gebleven na een pyroclastische asstroom van een vulkaanuitbarsting zo’n 509 miljoen jaar geleden.

“Mijn mond viel op tafel”, zegt John Patterson van de Universiteit van New England in Armidale, Australië. “Ik heb nog nooit het detailniveau van deze fossiele trilobieten gezien. Het zijn absoluut, zonder enige twijfel, de best bewaarde trilobieten die ooit zijn gevonden.”

Trilobieten zijn mariene geleedpotigen die bestonden van ongeveer 520 miljoen jaar geleden tot bijna 252 miljoen jaar geleden. We kennen meer dan 22.000 soorten en er zijn talloze fossielen ontdekt, maar dit is meestal alleen maar hun harde exoskelet. De zachte delen van het wezen worden slechts zelden aangetroffen en zijn altijd afgeplat en beschadigd.

Maar toen Patterson de scans en afbeeldingen zag van de trilobietfossielen die in 2022 waren verzameld in het zuidwesten van Marrakesh, Marokko, wist hij dat het om iets bijzonders ging.

“Op een van de meer complete exemplaren zijn alle aanhangsels in 3D bewaard, tot aan de borstelharen op hun looppoten”, zegt hij.

Tot nu toe hebben Patterson en zijn collega’s vier exemplaren verzameld, elk slechts ongeveer een centimeter lang, die twee soorten uit de Tatelt-formatie in Marokko vertegenwoordigen. Twee van de vier trilobietexemplaren behoren tot het geslacht Protolenus, maar onderzoekers weten niet zeker of ze tot een nieuwe soort behoren. Andere exemplaren wel Gigoutella mauretanica.

Pompeii wordt gewaardeerd door archeologen omdat de as van de Vesuvius zich snel op de Romeinse stad vestigde en de structuren en inwoners ervan behield. Nadat de as was afgekoeld en tot steen was gevormd, viel elk van de lichamen uiteen, waardoor een holte achterbleef die een perfecte mal vertegenwoordigde. Hetzelfde gebeurde met trilobieten, zegt Patterson.

Het team scande de mallen met een micro-CT-scanner en kon perfecte 3D-beelden van de wezens maken. “Met deze exemplaren kun je vanuit elke hoek alles zien wat je maar wilt”, zegt Patterson.

Dankzij de scans kon het team enkele belangrijke details van de lang besproken anatomie van de trilobiet achterhalen, zoals de structuur van het voedingsapparaat. Voor een van de individuen moet hij as hebben ingeslikt toen hij stierf, omdat zijn spijsverteringskanaal gevuld is met vulkanisch materiaal en daarom duidelijk bewaard is gebleven.

Een ander inzicht was hoe de wezens hun benen gebruikten. “Ze hebben zeer knoestige stekels aan de binnenkant van hun benen”, zegt Patterson. “Deze zouden fungeren als een hulpmiddel om elke prooi te versnipperen. Met andere woorden: ze kauwden met hun voeten en duwden voedsel van hun voeten naar hun mond.”