Sociale mediaposts van vrouwen riskeren straf in Iran

Vrouwen in Iran hebben de BBC verteld dat de autoriteiten hun online activiteiten hebben bespioneerd, wat heeft geleid tot arrestaties, bedreigingen en mishandeling.

Iran heeft het toezicht opgevoerd na anti-establishmentprotesten onder leiding van vrouwen in het hele land na de dood in politiehechtenis twee jaar geleden van de 22-jarige Mahsa Amini, die werd gearresteerd omdat ze haar hijab naar verluidt niet correct droeg.

Waarschuwing: het volgende artikel bevat beschrijvingen van geweld. Sommige namen zijn veranderd om de identiteit van individuen te beschermen.

Zoals veel vrouwen geïnspireerd door de protesten, plaatste Alef een foto op sociale media waarop te zien was dat haar haar vrijelijk in het openbaar wapperde. Het was een simpele daad van solidariteit met de beweging tegen het gedwongen dragen van de hijab.

“Het maakte me niet zoveel uit om te verbergen wie ik was of waar de foto was genomen”, zei ze. “Ik wilde zeggen: ‘we bestaan.'”

Maar de foto werd gezien door de autoriteiten, die probeerden de protesten te onderdrukken, en Alef werd gearresteerd.

Ze zegt dat ze geblinddoekt, geboeid en naar een onbekende locatie werd gebracht, waar ze bijna twee weken in eenzame opsluiting verbleef. Ook werd zij meerdere malen ondervraagd.

In één verhoor zegt ze dat haar inquisiteurs haar probeerden een bekentenis af te dwingen. Ze werd gedwongen haar telefoon te overhandigen aan gemaskerde bewakers, die haar berichten en foto’s op sociale media beoordeelden. Op foto’s is te zien dat ze deelneemt aan protesten en wordt beschoten door veiligheidstroepen met pistolen. Haar ondervragers beschuldigden haar er ook van dat ze voor de VS werkte.

Alef werd onder meer beschuldigd van ‘het verschijnen in het openbaar zonder hijab’ en ‘het bevorderen van corruptie en hoererij’.

Ze werd schuldig bevonden en kreeg weliswaar een voorwaardelijke straf, maar kreeg ook vijftig zweepslagen.

‘Een politieagent zei dat ik mijn jas moest uittrekken en moest gaan liggen’, zei ze. “Hij hield een zwartleren zweep vast en begon me over mijn hele lichaam te slaan. Het was heel pijnlijk, maar ik wilde geen zwakte tonen.”

Haar verhaal was vergelijkbaar met dat van twee andere vrouwen en een man met wie we in Iran spraken. Ze vertelden ons allemaal dat ze werden vastgehouden en voor de rechtbank moesten verschijnen wegens ‘propaganda tegen de staat’. Allen werden veroordeeld tot voorwaardelijke gevangenisstraffen. Alef kreeg zowel een voorwaardelijke gevangenisstraf als zweepslagen.

De twee mensen met wie we spraken, werden vastgehouden in de beruchte Evin-gevangenis van Teheran – bekend vanwege de huisvesting van veel Iraanse politieke gevangenen – voordat ze werden berecht en veroordeeld.

Beiden beschreven slechte levensomstandigheden waarin gevangenen in kleine, onhygiënische en koude cellen werden gepropt, met beperkte toegang tot douches en toiletten, waardoor mensen vaak ziek werden.

Een prominente man die nog geen maand in hechtenis zat, vertelde ons dat er in zijn blok maar één douche en één toilet was voor ongeveer honderd mensen.

De Maral-vrouw, die ruim twee maanden in de gevangenis zat, zei dat vrouwen waar ze werd vastgehouden slechts één of twee keer per week mochten douchen. Het was vooral moeilijk als ze menstrueerden.

‘Soms lieten ze ons urenlang niet naar het toilet gaan’, zei ze. “Als we klaagden, zeiden ze: ‘als je meewerkt, kun je eerder vertrekken’. We konden geen maandverband in handen krijgen. We moesten ze kopen, maar we hadden geen geld, en ze wilden ook geen geld van onze familie aannemen.”

Kosar Eftekhari kamde ook haar sociale netwerken door. Ze werd gearresteerd en beschuldigd van misdaden, waaronder “propaganda tegen de staat”, “het beledigen van heilige overtuigingen”, “het verstoren van de publieke opinie” en “godslastering”.

Een maand na de dood van Mahsa Amini werd Kosar door leden van de ME met een paintballgeweer in het genitale gebied neergeschoten. Even later schoot hij haar opnieuw neer, dit keer in de ogen ‘met een glimlach op haar gezicht’. Ze hoorde onmiddellijk haar rechteroog “knallen” en werd blind.

Het schokkende incident werd gefilmd en op Instagram geplaatst. Ondanks haar verwondingen en trauma werd Kosar actiever op internet, waardoor ze een belangrijk doelwit werd voor meer toezicht.

Ze zegt dat tijdens haar proces honderden van haar posts op sociale media, waaronder foto’s van haar zonder hijab, door de aanklagers als bewijsmateriaal werden gebruikt.

Kosar werd veroordeeld tot vier jaar en drie maanden gevangenisstraf. Ook mocht ze vijf jaar lang geen sociale netwerken en smartphones gebruiken.

Maar om straf te ontlopen vluchtte Kosar naar Duitsland, waar ze nu op publiek niveau pleit voor Iraanse vrouwen. Eerder dit jaar sprak ze met de VN-onderzoeksmissie over Iran (FFMI) over haar ervaringen en wat zij ‘misdaden tegen de menselijkheid’ noemden.

De FFMI vertelde de BBC dat “niemand in de gevangenis mag zitten voor een vreedzame post op internet”.

We hebben de claims van de vijf mensen met wie we spraken aan de Iraanse regering voorgelegd, maar zij reageerden niet. De commandant van de Iraanse oproerpolitie heeft eerder ontkend dat zijn troepen opzettelijk in de gezichten van demonstranten schoten.

De Iraanse autoriteiten treden al jaren hard op tegen protesten en tegen wat zij zien als subversieve activiteiten, waaronder het vergroten van de staatscontrole over de levens van mensen online.

Ze hebben het internet meerdere keren afgesloten en zouden phishing-technieken hebben gebruikt om de telefoons van mensen te hacken en toegang te krijgen tot de gegevens van mensen.

Westerse sociale media-apps zoals Instagram, X en Telegram worden geblokkeerd, maar veel Iraniërs hebben dit omzeild door tools als virtuele particuliere netwerken (VPN’s) te gebruiken, waarmee ze hun locatie kunnen verhullen.

De recente golf van protesten is grotendeels verspreid via – en gedocumenteerd op – deze platforms. Maar als gevolg van het toezicht werden in de eerste maanden tienduizenden demonstranten gearresteerd.

Mahsa Alimardani, senior onderzoeker bij de mensenrechtenorganisatie Article 19, zegt dat de meeste demonstranten Gen Z waren en een grote digitale voetafdruk hadden, waardoor het gemakkelijker werd om “de activiteiten van de demonstranten op sociale media of via hun apparaten te monitoren voor en tijdens de detentie. .”

De autoriteiten hebben ook hulpmiddelen ontwikkeld om hen te helpen, zoals een app genaamd Nazer, waarmee politie en door de overheid gerunde vrijwilligers vrouwen kunnen melden die de hijab niet dragen.

De staat nationaliseerde ook een deel van het internet en stimuleerde dit door de toegang wereldwijd goedkoper te maken dan het internet. Maar het gebruik ervan betekent dat je persoonlijke gegevens aan de overheid overhandigt.

Twee jaar na de dood van Mahsa Amini weerklinkt het hele land – en het digitale verzet van Woman Life Freedom vertoont geen tekenen van einde.

‘Nu praten we in de kringen van onze familie en vrienden vaak over onze ervaringen met de beweging voor de vrijheid van leven van vrouwen. Het is als een bloemzaadje. Zelfs als een bloem verwelkt of verdroogt, gaat het zaad verder en bloeit elders”, zegt Alef.

Aanvullende rapportage door Shayan Sardarizadeh