THet rijk van Hus is een landelijke idylle, waar gelukkige dorpelingen over de markt dwalen en de jonge herderin Ren haar kudde hoedt terwijl haar partner Tyra hun hut repareert. Het is bijna alsof iedereen in een gezellige landbouwsimulator leeft, gemaakt door een welwillende game-ontwikkelaar. Maar zijn ze dat ook? Of is het gewoon een illusie gecreëerd door een kwade godheid, die hen opsluit in een gruwelijke pixelachtige façade?
Dit is een prachtige ‘meta’-instelling voor Quantum Witch, een pixelart-platformgame van de enige ontwikkelaar Nikki Jay. Sterk geïnspireerd door oude LucasArts-avonturen en de legendarische Dizzy-serie op de ZX Spectrum, is het een komische game met een serieus autobiografisch hart. Jay groeide op in een rechtse religieuze sekte in het noordoosten van Engeland met een ongelooflijk gesloten blik. “Ze waren geobsedeerd door het einde van de wereld”, zegt ze. “Ze geloofden dat het op elk moment kon gebeuren en dat alle slechte mensen vernietigd zouden worden: ik ook had goed zijn. Het was extreem onderdrukkend.”
In haar tienerjaren kwam Jay uit de kast als lesbienne en werd onmiddellijk afgewezen door de groep. Na een periode van dakloosheid leerde ze zichzelf coderen en kreeg ze een baan als software-ingenieur – maar ze werd achtervolgd door de behoefte om haar ervaringen te delen. “De dingen die ik in het verleden heb meegemaakt, gaan altijd door mijn hoofd”, zegt ze. “Ik dacht: hier moet ik iets mee doen. Ik kan niet bij dit trauma blijven zitten.’ Ik wist dat er mensen waren die hetzelfde hadden meegemaakt. Ik wilde ze een verhaal geven waar ze zich mee konden identificeren en ze laten weten dat er betere dingen zijn.”
Aanvankelijk dacht ze erover om een roman te schrijven, maar vond het angstaanjagend. Het alternatief waren spelletjes. Toen ze opgroeide in de jaren tachtig, had haar familie een ZX Spectrum en het was een ontsnapping voor haar. “Ik voelde me aangetrokken tot videogames, omdat ik daar de wereld kan maken die ik wil”, zegt ze. “Ik raakte geobsedeerd door computergegenereerde werelden. Toen ik Trashman voor het eerst op de Spectrum speelde, dacht ik: ‘Dit is geweldig, dit is een hele op zichzelf staande, intern consistente wereld waarmee ik kan communiceren.’ Ik vond het leuk. Het heeft me weggenomen van de verschrikkingen waarmee ik in mijn leven te maken kreeg.”
In Quantum Witch ontdekt Ren dat er iets kwaadaardigs bestaat buiten de saai aangename pixelkunstwereld waarin hij leeft en gaat hij op zoek naar de waarheid. Onderweg voltooi je apporteermissies, pluk je bloemen voor je partner, maar uiteindelijk moet je God aanvallen en omverwerpen. Hoewel de Metroidvania-achtige structuur met een open einde doet denken aan een standaardplatformgame, is de game in werkelijkheid een verhalende zoektocht in Choose Your Own Adventure-stijl – er zijn genoeg keuzes te maken in de loop van vier uur gameplay, evenals personages om te spelen. ontmoetingen en optionele sidequests die je allemaal kunt uitvoeren, die allemaal van invloed zijn op de uitkomst. “Het is geen platformgame, het is een plotvormerzegt Jay. “De keuzes die je maakt vormen het plot. Er zijn meerdere eindes en waar mogelijk heeft elke zijmissie ook meerdere eindes. Het is een absolute logistieke nachtmerrie.”
Gedurende het hele avontuur is het verhaal gevuld met de heerlijk gekke humor die typerend is voor de ontwikkelingsscène van de ZX Spectrum. In de 20 minuten durende demo die nu beschikbaar is op Steam, kom je een dansend skelet tegen dat door de tijd kan kijken, een religieuze groep die een lampenkap aanbidt (“We zijn geen sekte!”), en een marktplaats waar alle kooplieden eruit zien als beroemde hoofdrolspelers in videogames, waaronder een eenlettergrepige archeoloog die ingewikkelde relikwieën verkoopt en een vreemd cirkelvormig personage dat je een top probeert te verkopen om de geesten in je geest te bestrijden. Het is niet verrassend dat Jay ook een grote fan was van het cult-teletekstgamingmagazine Digitizer, bekend om zijn surrealistische humor. Later raakte ze bevriend met de maker Paul Rose, die adviseur was voor het script van het spel. “Ik had veel ideeën over verhaallijnen en karakterontwikkeling in Quantum Witch, maar ik had nog nooit zoiets lang of ingewikkelds geschreven”, legt Jay uit. “[Rose] hij heeft mij fantastisch geholpen al die dingen op één lijn te brengen en samen te werken.”
Na het plezier van Thank God You’re Here is het geweldig om te ontdekken dat andere ontwikkelaars inspiratie putten uit de excentrieke Britse humor uit de jaren ’70 en ’80. Maar The Quantum Witch is niet alleen een komedie vol woordspelingen; het is een meergelaagde metafoor over game-ontwikkeling, identiteit en escapisme, gedreven door de eigen ervaringen van de makers. Het gaat over waar games over moeten gaan: het nemen van hele grote beslissingen die soms je leven kunnen redden.
“Ik wilde keuze en verantwoordelijkheid introduceren, wat echt centraal staat in het verhaal”, zegt Jay. ‘Veel religie gaat over het overgeven van je autonomie aan een mystieke kracht die je nog nooit hebt gezien, gehoord of ontmoet. In de loop van het spel krijgt Ren die keuzevrijheid terug… Het is een vreemd verhaal over emancipatie.”