Teheran, Iran – 2021 is in Konya, Turkije, voor de vijfde editie van de Islamic Solidarity Games.
Het hart van Farzaneh Fasihi gaat sneller kloppen als ze zich aan de startlijn in positie buigt, en de aanhoudende gevolgen van de COVID-19-infectie blijven haar uitputten.
Haar borst is strak, maar ze is vastbesloten om te concurreren.
Het startschot gaat af en ze rent zo snel als ze kan naar voren, terwijl haar benen sneller draaien dan ooit tevoren.
Wanneer het de finishlijn passeert, stort het in; niet van uitputting, maar van de pure emotie van het breken van haar eigen record op de 100 meter sprint, waarbij ze een razendsnelle tijd van 11,12 seconden klokte om de zilveren medaille te winnen.
“De avond voor de race flitsen herinneringen aan mijn leven door mijn hoofd. Alle ontberingen die ik heb doorstaan en al mijn successen flitsen voor mijn ogen als een filmrol”, vertelde Fasihi aan Al Jazeera in een Zoom-interview vanuit Belgrado, Servië. Ze bevindt zich in een trainingskamp voorafgaand aan de Olympische Spelen van 2024 in Parijs, die op 26 juli beginnen, waar Irans snelste vrouwelijke hardloopster aller tijden zal strijden in haar favoriete onderdeel, de 100 meter sprint.
Fasih is geen onbekende in uitdagingen, maar een krachtig ondersteuningssysteem in haar persoonlijke leven heeft haar er doorheen gesleept.
“Het was niet mijn bedoeling om het te doen”
Fasihi, 31 jaar oud, geboren in 1993 in Isfahan, Iran, komt uit een atletiekfamilie. Haar vader was volleyballer en haar broer was zwem- en duikkampioen.
“Voordat ik trouwde, woonde mijn vader al mijn trainingen bij”, herinnert ze zich. “Mijn moeder was ook bij al mijn wedstrijden aanwezig. Zonder hun steun was het mij niet gelukt.”
Van zijn vijfde tot zijn twaalfde deed Fasihi aan gymnastiek. Ze herinnert zich hoe haar eerste uitstapje naar wedstrijdsprinten meer per ongeluk dan als ontwerp was.
“Op de middelbare school liet de gymleraar mij meedoen aan een hardloopwedstrijd. Ik wilde het niet doen”, herinnert Fasihi zich. Ze brak die dag het provinciale record van Isfahan, waardoor haar passie voor atletiek werd aangewakkerd.
In 2016 debuteerde ze op het internationale podium.
Fasihi’s team presteerde ver boven verwachting en won de zilveren medaille op de 4x400m estafette op de Aziatische Atletiek Indoorkampioenschappen in Doha, Qatar.
Maar haar uitzonderlijke prestaties brachten haar sprintcarrière niet naar nieuwe hoogten. Met een beetje steun van de Iraanse Atletiekfederatie liet ze alles achter zich en werd ze personal fitnesstrainer.
Dat veranderde allemaal eind 2018, toen ze besloot om het sprinten een tweede keer te proberen.
Een jaar later leidde die beslissing tot een onverwachte uitkomst: ze trouwde met een van haar coaches, Amir Hosseini, die haar grootste fan was.
In 2020, nu er een stevige ondersteuningsstructuur is bij Hosseini, is Fasihi’s carrière letterlijk van de grond gekomen.
Ze nam deel aan de Wereldkampioenschappen indoor, waar de relatief onbekende hardloper de baan verschroeide met een sensationeel record van 7,29 seconden op de 60 meter sprint in Belgrado, Servië.
Fasihi kwam niet alleen uit het niets om een snelle tijd neer te zetten, ze schreef ook geschiedenis door de eerste Iraanse vrouw te worden die aan de kampioenschappen deelnam. Haar schokkende optreden in Belgrado was waar ze voor het eerst de bijnaam “Jaguar” kreeg, een bewijs van haar woeste snelheid vanaf het startblok.
Een jaar later, in 2021, tekende ze een contract bij de Servische atletiekclub BAK, waarmee ze de eerste vrouwelijke legionair werd – wat feitelijk betekent dat de club een buitenlandse atleet contracteert en sponsort om voor hen te verhuizen en voor hen te strijden – in de geschiedenis van de Iraanse atletiek.
‘Legioensoldaat worden was een nieuwe weg. Het was een groot risico, maar ik voelde diep van binnen dat ik het moest doen”, zei ze, in de hoop dat het andere Iraanse atleten zou inspireren.
Correct record – dit is ‘voor het volk’
In 2023 won Fasihi vervolgens goud op de 60 meter op de Aziatische indoorkampioenschappen atletiek in Astana, Kazachstan, met een schitterende tijd van 7,28 seconden.
Hoe opmerkelijk en feestelijk de prestatie ook was – het vestigen van een nieuw Aziatisch record op de 60 meter sprint zou normaal gesproken aanleiding zijn voor wilde feesten – de dag zou herinnerd worden voor iets veel diepers.
Terwijl Fasihi naar het podium liep, wendde ze zich rechtstreeks naar de camera en riep: ‘Voor het volk van Iran. Voor het geluk van het Iraanse volk!”
Het moment van haar protest ging viraal op sociale media, waarbij Fasihi weigerde de Iraanse vlag te dragen en in plaats daarvan haar hoofd boog terwijl ze in stilte tranen vergoot en weigerde het volkslied te zingen op overwinningsavonden.
Dit was haar verklaring, dat wil zeggen haar manier om uitdrukking te geven aan de tragedie van de jonge Iraanse vrouw Mahsa Amini, die instortte en stierf in 2022, naar verluidt nadat ze door de Iraanse zedenpolitie was gearresteerd wegens het dragen van een ‘ongepaste hijab’ (hoofddoek).
De dood van Amini haalde de internationale krantenkoppen en stimuleerde vrouwelijke activisten over de hele wereld via de Women, Life, Freedom-beweging.
Olympische droom
Twee jaar eerder had Fasihi de eerste stap richting haar Olympische droom al gezet toen ze via de zogenaamde universele plaatsing werd geselecteerd voor deelname aan Tokyo 2020.
Universele plaatsing is een beleid van het Internationaal Olympisch Comité (IOC) dat atleten uit ondervertegenwoordigde landen toestaat deel te nemen, zelfs als ze niet aan de standaard kwalificatiecriteria voldoen. Het beleid bestaat om een bredere mondiale vertegenwoordiging en inclusiviteit op de Olympische Spelen te garanderen.
In Tokio nam Fasihi deel aan de 100 meter sprint, waarmee Iran na een onderbreking van 57 jaar terugkeerde naar het evenement. Op de Olympische Zomerspelen van 1964, eveneens in Tokio, schreef Simin Safamehr geschiedenis als de eerste vrouwelijke atleet die Iran vertegenwoordigde op de spelen, waarbij ze toevallig zowel op de 100 meter sprint als op het verspringen deelnam.
Fasihi eindigde als 50e in Tokio, terwijl ze voortdurend onder de loep werd genomen vanwege haar hijab, wat leidde tot verhitte debatten op de Iraanse sociale media, omdat sommigen beweerden dat de strikte dresscode haar vertraagde, haar prestaties belemmerde en haar media-aandacht en sponsormogelijkheden beperkte.
Maar de Olympische Spelen in Tokio waren ook haar kans om haar sprintidool, de Jamaicaanse atletieksuperster Shelly-Ann Fraser-Pryce, te ontmoeten. “Ik vond haar nog leuker toen we elkaar ontmoetten. Haar levensstijl is indrukwekkend, aangezien ze een professionele atleet, echtgenote en moeder is en vele goede doelen helpt.”
Voor Fasihi waren haar prestaties in Tokio onder de maat – maar dat voedde alleen maar haar ambitie om het de volgende keer beter te doen.
“Wat maakt Parijs [2024 Olympics] Wat anders is, is dat ik zal strijden op basis van mijn eigen verdiensten – en niet via een universele plaatsing”, vertelde Fasihi aan Al Jazeera.
Ondanks systemische uitdagingen, met name het gebrek aan officiële overheidssteun voor vrouwelijke topsporters in Iran, blijft Fasihi standvastig in het bereiken van haar doelen. Ze financiert haar eigen trainingen, neemt deel aan wedstrijden en probeert bescheiden sponsorgelden binnen te halen.
Fasihi gelooft dat de uitgebreide investeringen in de sport door landen als China, India en Japan indrukwekkende resultaten zullen opleveren in de Aziatische atletiek, maar wijst op de ongelijkheid in de middelen op het hele continent.
“In Qatar werken atleten bijvoorbeeld met Amerikaanse coaches, en nodigt de federatie analisten, fysiotherapeuten en sportgeneeskundigen uit de hele wereld uit. Zelfs China en Japan coördineren trainingskampen in Florida [in the United States],” ze zei.
In mei 2024 nam Fasihi deel aan de Doha Diamond League op de 100 meter, maar werd laatste in de finale tegen een met sterren bezaaide line-up van sprinters uit de VS, Groot-Brittannië, Hongarije en Jamaica.
Op de Olympische Spelen in Parijs zullen ze het opnemen tegen de beste atleten ter wereld. Ze is niet iemand die onrealistische verwachtingen koestert. Ze concentreert zich alleen op datgene waar ze controle over heeft – en dat zijn haar prestaties.
“Optreden op de Olympische Spelen is een grote uitdaging”, zei Fasihi. “Mijn doel is om met mezelf te concurreren. Ik wil mijn eigen record breken.”
