Amerikanen, zoals Stewart, die op zoek zijn naar een ontsnappingsluik, zullen Nieuw-Zeeland deze keer een heel andere plek vinden. Ardern is er niet meer, en haar beleid ook. Het land wordt nu bestuurd door een coalitie van centrumrechtse, libertaire en populistische wetgevers die de meest conservatieve regering in decennia hebben gevormd.
“Dit is de scherpste politieke wending in een generatie, de coalitie is de meest conservatieve die ik in ongeveer dertig jaar heb gezien”, zegt Janet Wilson, een politiek commentator die eerder werkte voor de mainstream conservatieve Nationale Partij, die de coalitieregering leidt. en is nu dus scherp kritisch.
De plotselinge verandering verraste sommige Amerikaanse expats. Jamie Pomeroy en haar man, beiden midden dertig, verhuisden in september, een maand voor de verkiezingen, vanuit Boulder, Colorado, naar Queenstown.
WORD OPGESLAGEN
Verhalen ter informatie
Ze werden gedeeltelijk gemotiveerd door het besluit van Ardern om semi-automatische wapens te verbieden na het bloedbad in de Christchurch-moskee in 2019. Bij een soortgelijke schietpartij in een Boulder-supermarkt in 2021 kwamen tien mensen om het leven.
“Nieuw-Zeeland heeft er daadwerkelijk iets aan gedaan”, zei Pomeroy.
Het land leek “op de goede weg” te zijn wat betreft de zaken die ze belangrijk vonden, zei ze, waaronder de milieu- en wapenwetten.
Minder dan een jaar later zijn ze terug in Noord-Amerika – deze keer misschien in Canada. ‘Sinds de verkiezingen lijken alle waarden die we in Nieuw-Zeeland bewonderden de tegenovergestelde richting op te gaan’, zei Pomeroy. “Het ziet er niet uit als het forever home waar we op hoopten.”
Het Ardern-tijdperk is inderdaad voorbij. De door de nationale regering geleide coalitie die in november aan de macht kwam, is begonnen veel van de initiatieven van haar regering ongedaan te maken. Het volgt een speelboek dat lijkt op ‘Project 25’, het ‘strijdplan’ voor de tweede termijn dat wordt gepromoot door pro-Trump-denktanks, bedoeld om de macht in de uitvoerende macht te concentreren en de inspanningen om de opwarming van de aarde te vertragen te laten ontsporen.
Het vernietigt een verbod op olie- en gasboringen en stelt een “fast track” voor voor grote projecten, waaronder mijnen, waarbij de milieucontroles worden omzeild. Hij heeft klimaatprogramma’s en banen geschrapt, subsidies voor elektrische voertuigen geschrapt, plannen voor een van ‘s werelds grootste mariene heiligdommen geschrapt en ‘s werelds belangrijkste belasting op koeienboer geschrapt, terwijl hij de wetenschap van methaan, een krachtig broeikasgas, in twijfel trok.
Jarenlang hebben reguliere politici aan beide kanten van het gangpad geprobeerd de ongewone fauna van Nieuw-Zeeland te behouden. Het zeereservaat was de visie van de voormalige conservatieve regering, die ook klimaatstudies financierde en beloofde om niet-inheemse plagen tegen 2050 uit te roeien.
Toen ze premier was, beweerde Ardern dat haar beleid dat ook zou zijn Help Nieuw-Zeeland zijn groene imago wereldwijd te behouden. De nieuwe minister van Grondstoffen doet het af als ‘groen eenhoorndenken’.
De verschuiving naar rechts in Nieuw-Zeeland werd veroorzaakt door de politieke gevolgen van de reactie van de regering van Ardern op de coronaviruspandemie. Hoewel internationaal geprezen voor het redden van levens, hebben de isolatie- en vaccinatiemandaten geleid tot protesten over de vertrapte vrijheden.
De leiders van de twee junior partners in de coalitieregering profiteerden van die stemming. Het zijn David Seymour, de 41-jarige leider van de libertaire ACT-partij, en Winston Peters, die al in het parlement zat voordat Seymour werd geboren en de populistische New Zealand First-partij leidt.
De twee zetten premier Christopher Luxon en zijn Nationale Partij onder druk om scherp naar rechts te gaan, zei Wilson, en veranderingen door te voeren die nooit deel uitmaakten van het campagneplan van National, zoals het terugdraaien van een toonaangevend plan om roken voor toekomstige generaties te verbieden.
‘Luxon heeft zijn rol niet op de coalitie gelegd, dus je hebt drie leiders van één land die proberen te vechten om te zien wie werkelijk de alfahond is’, zei ze.
ACT pochte dat het binnen de coalitie “boven zijn gewicht presteerde” en zei dat het, hoewel het slechts 11 parlementsleden heeft in het parlement met 123 zetels, verantwoordelijk is voor de helft van de acties van de regering. Maar Seymour wil meer. Op de vraag of ACT een enorme invloed heeft op de overheid, zei hij: “We hebben er wel een paar, maar niet zoveel als ik zou willen dat ons beleid verbetert.”
Tijdens coalitieonderhandelingen won Seymour concessies voor handvestscholen in Amerikaanse stijl; de “three strikes”-wet, die de gevangenisstraffen voor recidivisten verlengt; en een overeenkomst om de wapenwet van de staat te herschrijven, waarbij een verbod op geweren in militaire stijl wordt herzien na een massale schietpartij in 2019. Hij dringt aan op een referendum over het oprichtingsdocument van Nieuw-Zeeland met de inheemse Maori, waarvan tegenstanders waarschuwen dat dit verdeeldheid zal zaaien.
Sommige onderzoekers schrijven dit ook toe De opkomst van Seymour en de recente politieke verschuiving naar agressieve campagnes van rechtse belangengroepen die banden hebben met de Verenigde Staten, waar conservatieve, door donoren gesteunde denktanks sinds het Reagan-tijdperk de hersenpool vormen voor Republikeinse regeringen.
Ze wijzen in het bijzonder op één neoliberale non-profitorganisatie: het Atlas-netwerk.
Het Atlas Network heeft bijna 600 mondiale partners, waaronder de Heritage Foundation, die Project 25 beheert, en ontkenners van het klimaat. Het verklaarde doel is om ‘libertaire idee-ondernemers’ te helpen lobbyen voor lagere belastingen, een kleinere overheid en minder regelgeving. Achter de schermen zeggen wetenschappers van het neoliberalisme dat alumni van het Atlas-netwerk campagne voeren tegen het klimaatbeleid over de hele wereld, van Argentinië tot Australië.
“Het is als een permanente zachte staatsgreep. Ze zijn op elk moment en in welk land dan ook bereid te vertrekken zodra ze de kans krijgen”, zegt Jeremy Walker, een politiek historicus aan de University of Technology Sydney, die de banden tussen neoliberale lobbyisten en fossiele-brandstofbedrijven in Australië heeft bestudeerd. Anderen toonden de activiteiten van Atlas Network-partners in Zuid-Amerika en Europa.
Debbi Gibbs, voorzitter van Atlas Network, is een Nieuw-Zeelander wiens rijke zakenmanvader ACT heeft helpen oprichten. Haar moeder is een van de grootste donoren van ACT. Gibbs zegt dat het Atlas-netwerk apolitiek is, en “het idee dat er een centraal gecontroleerde kliek zou kunnen zijn” die toezicht houdt op honderden groepen in 120 landen “is gewoon verbijsterend.”
De meest prominente partner van Atlas in Nieuw-Zeeland is Seymour, die volgend jaar vice-premier wordt.
Zijn relatie met Atlas gaat bijna twintig jaar terug. In 2008 behaalde hij een “Atlas MBA” van twee weken. Destijds werkte hij voor het Frontier Centre for Public Policy, een Atlas Network-partner in Canada die de klimaatwetenschap in diskrediet bracht.
Bij zijn terugkeer naar Nieuw-Zeeland ging hij de politiek in en in 2014 trad hij toe tot het parlement als enige vertegenwoordiger van de ACT. Maar pas in 2020 kreeg hij bekendheid en pleitte hij met succes voor wetten voor begeleid sterven. Gibbs, die al tien jaar in het bestuur van Atlas Network zit, ontmoette Seymour tijdens deze eindelevenscampagne. Ze zei dat ze er officieel niet bij betrokken was, maar deelde onderzoek en ideeën uit haar Amerikaanse belangenbehartiging met Seymour.
Toen Nieuw-Zeelanders uithaalden naar de beperkingen uit het pandemische tijdperk, greep Seymour de stemming aan en beschuldigde Ardern ervan het coronavirus te gebruiken om “grotere staatscontrole te rechtvaardigen”.
In een toespraak in februari 2021 citeerde Seymour Atlas-onderzoek om zijn bewering te ondersteunen dat “onze toewijding aan vrijheid verloren is gegaan.”
Gevraagd naar zijn banden met Atlas, deed Seymour het idee af dat “de wereld op de een of andere manier georganiseerd is door het Atlas-netwerk” als een “samenzwering”, waarbij hij zei dat hij het onderwerp was geweest van veel theorieën over pogingen tot geheime beïnvloeding.
Maar zelfs commentatoren aan de rechterkant zijn boos. ‘Nu heeft hij de macht. We kunnen absoluut het wit van zijn ogen zien”, zei Wilson. “Nu zien we het radicalisme van sommige van zijn beleidsmaatregelen.”