“Ik heb de weken na 11 september meegemaakt. Het voelt alsof ik daarheen ben gebracht”, zegt Suleman Malik, een moslim uit de Oost-Duitse deelstaat Thüringen, die zich de terroristische aanslag op de Verenigde Staten van 2001 herinnert.
Hij voegde eraan toe dat hij soms het gevoel had dat hij “met een neusring door een circus werd geleid”.
Malik zei dat hij weet dat moslims in heel Duitsland te maken krijgen met nieuwe beschuldigingen sinds de Israëlische oorlog tegen Hamas begon: er wordt bijvoorbeeld tegen vrouwen geschreeuwd omdat ze een hoofddoek dragen, of gemeenschappen ontvangen haatmails.
“Wat ontbreekt”, zei hij tegen DW, “zijn mensen die zeggen: ‘jullie moslims horen hier bij ons, wij zullen jullie beschermen’.”
De 35-jarige, geboren in Pakistan, is volgens Duitsland een goed geïntegreerde moslim uit de Ahmadiyya-gemeenschap, die eind negentiende eeuw begon als een hervormingsbeweging. Malik spreekt vloeiend Duits, werkt als personeelsadviseur en is loco-burgemeester van het district Erfurt in de nederzetting Reith. De afgelopen jaren was hij ook betrokken bij de bouw van een kleine moskee op een industrieterrein aan de rand van de stad.
Moslims: partners in de strijd tegen antisemitisme
Malik zei dat mensen die empathie voelden en uitten voor het lijden van onschuldige Palestijnse burgers in Gaza onmiddellijk ‘als antisemitisch werden ervaren, ook al vindt niet elke Jood dat de Israëlische regering het juiste doet’.
Hij veroordeelde de terreur die Hamas tegen Israël richt en citeerde een passage uit de Koran die aanvallen op de religieuze plaatsen van anderen verbiedt.
Hij wees erop dat “moslims de plicht hebben om het joodse leven te beschermen”, en dat degenen die dat niet deden, de leerstellingen van de islam niet begrepen.
De Duitse samenleving, zei hij, zou moslims moeten zien als partners in de strijd tegen antisemitisme.
Malik sprak ook met DW over zijn thuisstaat, Thüringen, en het Alternatief voor Duitsland (AfD), de tak van Thüringen, die door de Duitse binnenlandse inlichtingendienst is bestempeld als een rechts-extremistische organisatie.
“We hebben een partij die islamofobie tot een onderdeel van haar politieke platform heeft gemaakt en die momenteel de goedkeuring krijgt van bijna een derde van de kiezers in opiniepeilingen”, zei hij, eraan toevoegend dat rechts-extremisten elke week protesteren buiten de moskee van zijn gemeenschap.
Studie bevestigt anti-moslimsentiment in Duitsland
In juni 2023 presenteerden experts, na jaren van onderzoek, een uitgebreide studie met de titel “Anti-moslimsentiment – Duitsland maakt de balans op.” De Duitse federale overheid heeft de Independent Expert Group on Anti-Moslim Sentiment (UEM) opdracht gegeven een rapport op te stellen naar aanleiding van de racistisch gemotiveerde aanval in de stad Hanau. Hanau, gelegen in de deelstaat Hessen, was in februari 2020 het toneel van een aanslag waarbij negen mensen van migrantenoorsprong werden gedood door een rechtsextremist.
Het onderzoek schetst duidelijk de omvang van het anti-moslimsentiment in de Duitse samenleving, maar laat vooral zien hoe weinig hierover bekend is. Dit betekent bijvoorbeeld dat haatmisdrijven tegen moslims lange tijd zelden als zodanig werden geclassificeerd.
Bovendien maakt het rapport duidelijk dat “anti-moslimgevoelens geen marginaal fenomeen in de samenleving zijn, maar wijdverspreid zijn onder een groot deel van de Duitse bevolking en al vele jaren op een constant hoog niveau blijven.”
Maar na de bloedige terroristische aanval van Hamas op Israël op 7 oktober 2023, waarbij militanten 1.200 mensen doodden en nog eens 240 gijzelaars namen, en vooral na protesten in de straten van Duitsland – sommigen vierden de aanslagen en ontkenden zelfs het bestaansrecht van Israël – studie heeft tot enige discussie geleid. Ze kreeg zelfs een vluchtige rol op de ‘Duitse Islamitische Conferentie’ van de federale regering, die in november op het Ministerie van Binnenlandse Zaken werd gehouden. Het lijkt erop dat de politieke agenda is gereconstrueerd.
Was de recente aanval in Hessen racistisch gemotiveerd?
Deze verlaging komt ondanks berichten over een toename van het aantal aanvallen op moskeeën, schade aan eigendommen en bedreigende anti-moslimboodschappen in het hele land in de weken na de Hamas-aanvallen. De meest dramatische van deze gevallen deed zich voor toen vlak voor Kerstmis een huis in Wächtersbach in Hessen in brand werd gestoken.
Graffiti met het opschrift “Buitenlanders eruit!” stond op het huis geschreven, waardoor de autoriteiten zich afvroegen of de misdaad racistisch gemotiveerd was. Het onderzoek is aan de gang. Het huis was het huis van een familie uit Pakistan die al heel lang in het dorp woonde en waarvan de leden, zoals Malik, goed geïntegreerd waren.
Malik zei dat hij gefrustreerd is dat er te weinig statistieken en te weinig feiten zijn als het gaat om anti-moslimaanvallen in Duitsland. Nieuwe statistieken over anti-moslimmisdaden in de laatste paar maanden van 2023 moeten bijvoorbeeld nog worden vrijgegeven, maar medewerkers van informatiecentra zeggen dat er sprake is van een aanzienlijke toename.
“Er is een aanzienlijke moslimbevolking die hier in Duitsland gelukkig leeft en die de sociale waarden van het land deelt”, zei voormalig journalist Suleyman Bag in Berlijn. “We verliezen die normaliteit uit het oog.”
Moslims worden vaak gezien als een probleem in de Duitse samenleving, maar inlichtingenrapporten maken duidelijk dat rechts- en linksextremisme een veel grotere bedreiging vormen dan islamitisch extremisme.
Eén vorm van haat mag mensen niet blind maken voor andere vormen van discriminatie
Zelfs Güvercin van de liberale Alhambra Society zei dat het niet genoeg is om alleen maar naar anti-moslim sentimenten te kijken, omdat dit slechts één geïsoleerde vorm van haat vertegenwoordigt.
Hij zei dat hoewel anti-moslimsentiment uiteraard een “belangrijke kwestie” is, we een “slachtofferwedstrijd” moeten vermijden, waarin één vorm van haat mensen verblindt voor andere vormen van haat en discriminatie.
Güvercin zei dat als de moslimmaatschappij er niet in slaagt openlijk haar eigen problemen te bespreken, zoals antisemitische stereotypen en jodenhaat, zij niet verder kan komen dan de discriminatie die zij zelf ervaart.
Hetzelfde geldt, zei Guvercin, voor heel Duitsland.
‘Politici en de samenleving moeten de opkomst van racisme serieuzer onder ogen zien’, zei hij.
Dat is de reden waarom het rapport van juni 2023 over anti-moslimsentiment en de bevindingen en suggesties die het doet voor politici zo belangrijk zijn. Güvercin zei dat politici de kwestie racisme eindelijk serieuzer moeten aanpakken dan ze in het verleden hebben gedaan.
Dit artikel is uit het Duits vertaald door Jon Shelton.
Terwijl je hier bent: Elke dinsdag inventariseren DW-redacteuren wat er gebeurt in de Duitse politiek en samenleving. U kunt zich hier aanmelden voor de wekelijkse Berlin Briefing-e-mailnieuwsbrief.