Lessen van Latijns-Amerikaanse grootmachten over hoe je het veld moet inpakken: NPR

Mac Margolis is een Latijns-Amerikaanse verslaggever, columnist, schrijver en auteur De laatste nieuwe wereld: de verovering van de Amazone-grens.

Toen de politieke oppositie, onafhankelijke verkiezingswaarnemers en tientallen wereldleiders luidkeels schreeuwden over de Venezolaanse verkiezingen van 28 juli, waardoor het land in rep en roer kwam te staan, wist de zelfbenoemde winnaar, president Nicolás Maduro, wat hij moest doen. Hij beloofde dat “ik mezelf voor gerechtigheid zal werpen”.

In elke democratie die deze naam waardig is, zou dat een eervolle zaak zijn. Behalve dit was de Bolivariaanse Republiek, waar 25 jaar autoritaire gevangenneming en moord het Hooggerechtshof en bijna alle andere regeringsinstellingen tot een hanger van de man in het Miraflores-paleis hadden gemaakt.

Caracas ligt ver van Capitol Hill. Maar voordat voorstanders van een ingrijpende hervorming van het Amerikaanse Hooggerechtshof te ver in dat konijnenhol terechtkomen, zouden ze er goed aan doen om de staat van dienst van de naties die daar geweest zijn in ogenschouw te nemen. Zoek niet verder dan Latijns-Amerika.

Eerbetoon aan Venezuela, waar het inpakken en schoonmaken van rechtbanken, naast andere varianten van institutionele herinrichting, de steunpilaren zijn geweest van het kwart-eeuwse schandaal dat bekend staat als Chavismo. Dat is een afkorting voor de door de staat gesponsorde aanval van wijlen Hugo Chávez, de president van Venezuela van 1999 tot 2013, die leiding gaf aan constitutionele checks and balances die niet alleen een van de belangrijkste democratieën van Zuid-Amerika verwoestten, maar ook de ergste economische ineenstorting in Amerika de laatste tijd veroorzaakten.

Het zou dwaas zijn om de autoritaire plannen van de sterke man Chavez en zijn beschermeling en opvolger Maduro te verwarren met een campagne om de rechterlijke excessen in de VS te beteugelen. Vorige maand riep president Biden op overtuigende wijze op tot een gedragscode en termijnen voor het Hooggerechtshof nadat ethische controverses en de schijnbare neiging van het Hooggerechtshof naar rechts onder voormalig president Donald Trump waren uitgebroken. Het is echter de moeite waard eraan te herinneren dat de afdaling van Venezuela naar het illiberalisme ook begon met de beste democratische bedoelingen.

Laten we teruggaan naar 1999, toen de onlangs geïnstalleerde president Chávez een grondwetgevende vergadering bijeenriep om de grondwet te herschrijven met garanties voor een onafhankelijke rechterlijke macht en een autonoom Hooggerechtshof. Het nieuwe handvest omvatte zelfs een veilige macht van het Congres, met supermeerderheid, om elke rechter van het hooggerechtshof te diskwalificeren die ‘ernstige misdrijven’ had begaan. De toenmalige directeur van Human Rights Watch voor Amerika, José Miguel Vivanco, beschreef het initiatief als een initiatief dat tot doel had “het beginsel van rechterlijke onafhankelijkheid in de nieuwe democratische grondwet op te nemen”.

Dat slaapliedje eindigde met een potloodstreek in 2004 toen Chavez’ meerderheid in het Congres het Hooggerechtshof terzijde schoof en de hoge bank uitbreidde van 20 naar 32 leden, een maatregel die bedoeld was om de rechtbanken te beschermen tegen autocratie.

Er is inderdaad een rechte lijn van die top-down reset van de rechterlijke macht naar de verschrikkelijke resultaten van de presidentsverkiezingen van vorige maand, die Maduro beweert te hebben gewonnen, nadat hij de leidende oppositiekandidaat had gediskwalificeerd en de oproepen tot bekendmaking van de verkiezingsresultaten had genegeerd. Dit alles onder het mom van een gedomesticeerde wetgevende macht, een gevangen Nationale Kiesraad en een druk Hooggerechtshof. Het maakt niet uit dat alle geloofwaardige exitpolls en stemcijfers die door Maduro’s tegenstanders zijn gepubliceerd wijzen op een verpletterende overwinning voor oppositiekandidaat Edmundo González.

Venezuela heeft een samenleving. Sinds 2010 heeft een hele reeks Latijns-Amerikaanse gekozen ‘antidemocraten’ – in Mexico, Nicaragua, Peru, Bolivia en El Salvador – de constitutionele grenzen aan de uitvoerende macht opgeheven, uitgehold of eenvoudigweg geschonden, aldus V-Dem, een groepering die aan de Zweedse Universiteit van Göteborg, die toezicht houdt op democratieën over de hele wereld. Regelgevende instanties, het Congres, de centrale bank en openbare accountants waren allemaal geldige doelwitten. Vooral de rechtbanken.

“Onafhankelijke en bevoegde rechtbanken vormen een blokkade voor gekozen antidemocraten die proberen andere instellingen te controleren met een laagje legaliteit”, concludeerde V-Dem. “Aangezien de rechtbank aan hun kant staat, staat de grondwettigheid van hun ondemocratische stappen buiten kijf.”

Weinig caudilos, zoals regionale grootmachten bekend staan, begrepen dit beter dan Salvador Nayib Bukele. In 2021 gebruikte de soi-disant ‘de beste dictator ter wereld’ (van wie hij werd omgedoopt tot de ‘filosoof-koning’) zijn goedkeuringscijfers als rockster om een ​​derde van de rechters van het land met geweld met pensioen te laten gaan. Zijn bondgenoten in het Congres keurden het ontslag op staande voet goed van alle rechters ouder dan 60 jaar en vervingen alle rechters van het Constitutionele Hof. De reden? Om het rechtssysteem te ‘zuiveren’ en de weg vrij te maken voor Bukele om een ​​grondwettelijk verboden herverkiezing na te streven.

Zelfs democratisch ingestelde leiders zijn bezweken voor overdreven reikwijdte. De Braziliaanse Luiz Inácio Lula da Silva heeft zijn terugkeer naar het presidentschap in januari 2023 opgevat als een mandaat om de democratische instellingen te redden. Hij bedreigt nu routinematig een van die instellingen, de Centrale Bank, omdat hij de rente hoog houdt te midden van de begrotingsincontinentie van zijn regering. Dan is er nog de vertrekkende populistische en caudillo wannabe van Mexico, Andrés Manuel López Obrador, die aandringt op een wet die het publiek zal behagen en vereist dat alle rechters door middel van volksstemming worden gekozen, inclusief de leden van het Hooggerechtshof.

In 2023 waren Latijns-Amerika en het Caribisch gebied acht jaar op rij gedaald in de jaarlijkse Democracy Index van de Economist Intelligence Unit, die de democratische veerkracht wereldwijd meet.

Als er een kanttekening moet worden geplaatst bij de Amerikaanse alfa-natie, dan is het wel dat het moeilijk is om de verleiding te weerstaan ​​om met de rechtbanken, de rechterlijke macht en regelgevende instanties te knoeien, en dat het gemakkelijk plaats kan maken voor overdreven revanchisme. Zelfs de leidende antidemocraten op het halfrond lieten hun machtsgreep na de verkiezingen voorafgaan door volkomen heilzame oproepen om de koers te corrigeren, corruptie uit te roeien en misbruik te voorkomen.

Toen veertig jaar geleden de discussie over een vernieuwing van het Amerikaanse Hooggerechtshof weer opdook, deed de toenmalige rechterlijke macht van de Democratische Senaat dit af als een ‘onzinidee’. Tegenwoordig is Biden een enthousiasteling, net als zijn gekozen opvolger, vice-president Harris, ongeveer dertig mede-democraten, en een golf van publieke opinie.

Interessant genoeg werd in dezelfde opiniepeiling die de afglijding van Latijns-Amerika naar het illiberalisme volgde, de VS ook afgeschilderd als een ‘gebrekkige democratie’. De jury weet nog niet hoe dit aan weerszijden van de evenaar zal uitpakken.