Google, Meta en andere technologiegiganten maken het moeilijk om toegang te krijgen tot onafhankelijke media-inhoud in Wit-Rusland, vertelden journalisten in ballingschap aan de Europese Commissie. Door zich aan de door Minsk opgelegde beperkingen te houden, zijn deze bedrijven “instrumenten geworden voor een totalitair en autoritair regime om druk uit te oefenen op het maatschappelijk middenveld in plaats van te helpen bij het bevorderen van onafhankelijke media”, vertelde de verbannen journaliste Natalia Belikova in januari aan de Financial Times..
“Het wordt steeds duidelijker dat technologiebedrijven een enorme macht hebben – misschien in sommige gevallen zelfs groter dan die met politieke macht”, vertelde de Wit-Russische oppositieleider Svetlana Tsikhanouskaya in januari aan DW aan de zijlijn van het Wereld Economisch Forum in Davos. “Het is belangrijk dat deze bedrijven aan de kant van het goede staan en zich inzetten voor het bevorderen van democratische waarden.”
Russische media hebben hetzelfde probleem. “Het is ons duidelijk dat de algoritmen van Google, ‘s werelds grootste zoekmachine, onvermijdelijk bijdragen aan de Russische staatspropaganda, aangezien links naar staats- en pro-regeringsmedia de zoekresultaten domineren en nieuws aanbevelen dat voor een bepaalde gebruiker wordt gegenereerd”, aldus Sarkis Darbinyan. , mede-oprichter van de digitale rechten Roskomsvoboda. Als een gebruiker toegang probeert te krijgen tot een geblokkeerd mediabedrijf, markeert het algoritme van de zoekmachine de link als inactief, waardoor de website uit de zoekresultaten verdwijnt. Ondertussen verschijnen in plaats daarvan gedeblokkeerde media met vergelijkbare titels.
Lev Gershenzon, voormalig hoofd van de informatiedienst van de grootste Russische zoekmachine Yandex en oprichter van het nieuwsportaal The True Story, vertelt DW dat er nog een probleem is: “De algoritmen van Google houden er geen rekening mee dat autoritaire regimes enorme middelen uitgeven om kunstmatig maak websites waar zij baat bij hebben populair.” Google concentreert zich te veel op het aantal views, zei hij, en geeft prioriteit aan websites met nepnieuws en complottheorieën.
“Toen het algoritme werd ontwikkeld, was het idee aanvankelijk goed: voorkomen dat pagina’s met illegale inhoud in de zoekresultaten verschijnen”, aldus Darbinyan.
Maar het algoritme kan ook met slechte bedoelingen worden gebruikt. “We willen dat de platforms illegale inhoud van internet verwijderen”, zegt Matthias Kettemann, co-hoofd Internetbeleid bij het Max Planck Instituut voor Vergelijkend Publiekrecht en Internationaal Recht. “Dat is belangrijk. Maar als de staat daar misbruik van maakt, bijvoorbeeld door kritiek op de overheid illegaal te maken, dan is dat een overtreding van de wet. Dan kun je dezelfde middelen gebruiken om legitieme kritiek online te laten verdwijnen.”
‘Geen publieke dialoog’
In de zomer was Roskomsvoboda een van de vele mensenrechtenorganisaties die tijdens de jaarlijkse RightsCon-wereldconferentie in Costa Rica een document ondertekenden dat de Amerikaanse NGO Access Now voor digitale rechten aan Google had gepresenteerd. Het artikel belicht de uitdagingen waarmee onafhankelijke media worden geconfronteerd als gevolg van beperkingen die worden opgelegd door IT-giganten.
Na het opleggen van sancties aan Rusland hebben veel technologiebedrijven hun kantoren, diensten en ondersteuning daar gesloten, waardoor de toegang voor gebruikers wordt beperkt, aldus het rapport. De sluiting heeft het werk van de onafhankelijke media steeds moeilijker gemaakt en de Russische samenleving raakt steeds meer geïsoleerd als gevolg van staatspropaganda, aldus het rapport.
“Er is nog steeds geen publieke dialoog met de grote technologiebedrijven”, zegt Gershenzon, die al ongeveer een jaar aan de kwestie werkt.
Darbinyan zei dat Google “niet bijzonder geïnteresseerd is in het veranderen van zijn algoritmen vanwege een paar mensenrechtenorganisaties.” Meta, zei Darbinyan, stond meer open voor het maatschappelijk middenveld.
Beschermt u werknemers echt?
Kettemann zei dat Google en andere bedrijven in Rusland, Wit-Rusland en China in de problemen zitten en gedwongen zijn te voldoen aan de eisen van de overheid om te voorkomen dat hun werknemers in gevaar komen. Als de Europese Commissie Google zou bedreigen met sancties om het deblokkeren van onafhankelijke mediawebsites af te dwingen, zou het bedrijf in Rusland volledig verboden kunnen worden. “En dat zou op zijn beurt resulteren in nog ernstiger bezuinigingen, zowel op het gebied van de eigen inkomsten als op het gebied van de communicatieomgeving”, aldus Kettemann.
Darbinyan zei dat Google de Russische markt al effectief heeft verlaten. “Betaalde producten werken niet meer in Rusland vanwege problemen met Visa en Mastercard”, aldus Darbinyan. “Google heeft niet eens geprobeerd de betalingsmogelijkheden voor gebruikers te herstellen of inkomsten te genereren met Russische kanalen om onafhankelijke media en bloggers te ondersteunen die leven van advertentie-inkomsten.” Om de kant van onafhankelijke media in Rusland en Wit-Rusland te kiezen, zou de zoekmachine zijn algoritme wereldwijd moeten veranderen, en dat zou erg duur zijn. “Het zou ook ernstige gevolgen kunnen hebben voor de SEO-optimalisatie”, zegt Darbinyan, “die door duizenden of zelfs miljoenen bedrijven op internet wordt gebruikt.”
EU-functionarissen hebben gezegd dat ze geen basis hebben om boetes op te leggen of juridische stappen te ondernemen tegen IT-bedrijven die dissidente journalisten en schrijvers in Wit-Rusland en elders niet helpen, aldus de Financial Times.
“Formeel heeft de Europese Commissie weinig opties met betrekking tot het gedrag van een Amerikaans bedrijf in een derde land”, aldus Kettemann. “Als onderdeel van de handhaving van de Digital Services Act kan de commissie echter uiteraard platforms monitoren die ook in Europa actief zijn – althans wat betreft hun activiteiten in Europa. In deze context kan het ook richtlijnen geven over hoe deze platforms zich in niet-Europese landen moeten gedragen.”
Gershenzon zei dat het dwingen van politici en ambtenaren een “slechte manier” zou zijn, omdat ambtenaren niet volledig begrijpen hoe de technologie werkt. In plaats daarvan zouden technologiebedrijven er beter aan doen het probleem te onderkennen, hun verantwoordelijkheid te nemen en actie te ondernemen. “Maar dat valt nog te bezien,” zei Gershenzon, “en de strijd tegen vervalsingen en propaganda is alleen verbaal.”
Dit artikel is oorspronkelijk gepubliceerd in het Russisch.