Zondagavond lanceerde Israël, onder dekking van wijdverbreide luchtaanvallen, een aanval op de stad Rafah in de belegerde Gazastrook. Tijdens de inval zei Israël dat het twee Israëlisch-Argentijnse gijzelaars had vrijgelaten die uit Israël waren ontvoerd tijdens een door Hamas geleide aanval op 7 oktober.
Lokale gezondheidsautoriteiten meldden dat bij de luchtaanvallen minstens 67 Palestijnse burgers omkwamen en verschillende woongebouwen en minstens één moskee werden verwoest. Op sociale media bedankte de Argentijnse president Javier Milei Israël voor de terugkeer van de twee gijzelaars, die beiden een dubbele nationaliteit hebben.
In een interview met het Amerikaanse televisienetwerk ABC News zei de Israëlische premier Benjamin Netanyahu zondag dat hij van plan was “de resterende terroristenbataljons in Rafah te krijgen, wat het laatste bastion is”, waarmee hij aangeeft dat een daaropvolgende grondinvasie onvermijdelijk was. De plannen van Israël voor een grondinvasie hebben internationale kritiek opgeleverd, waarbij hulporganisaties en belangrijke bondgenoten oproepen tot terughoudendheid.
Waarom lanceerde Israël een militaire campagne in Gaza?
Op 7 oktober 2023 lanceerde Hamas een aanval op Israël vanuit de Gazastrook. Bij de inval onder leiding van de militante groepering – die de VS, Duitsland, Israël, de EU en anderen een terroristische organisatie noemen – vielen volgens Israëlische schattingen ongeveer 1.200 doden. Bovendien heeft Hamas ongeveer 230 gijzelaars ontvoerd in de Gazastrook, die de groep sinds 2007 regeert.
Als reactie daarop lanceerde Israël een lucht- en grondoffensief tegen Hamas in het gebied. Volgens het ministerie van Volksgezondheid van Hamas zijn tot nu toe meer dan 28.000 Palestijnen gedood tijdens de campagne en zijn ongeveer 1,9 miljoen Palestijnse burgers gedwongen hun huizen te ontvluchten. Volgens de VN is ruim 85 procent van de Palestijnen die in de Gazastrook wonen nu intern ontheemd.
Wat zou een grondoperatie betekenen voor Rafa’s bevolking?
Sinds 7 oktober heeft Israël de grondoperaties in Gaza gestaag zuidwaarts uitgebreid, waardoor Rafah een van de laatste toevluchtsoorden is voor meer dan de helft van de 2,3 miljoen inwoners van de enclave die het geweld ontvluchten. De bevolking van de stad, die vóór de oorlog bijna 300.000 inwoners telde, groeide tot ongeveer 1,5 miljoen. Veel vluchtelingen leven in geïmproviseerde VN-kampen en schuilplaatsen.
Rafah ligt langs de Egyptische grens en ligt dichtbij de enige overgebleven grensovergang in de gesloten Gazastrook die nog gedeeltelijk toegankelijk is. Egypte heeft onlangs zijn grensbeveiliging opgevoerd vanwege de bezorgdheid dat de Israëlische operatie een massale migratie van Gazanen naar zijn grondgebied zou kunnen veroorzaken.
De Egyptische minister van Buitenlandse Zaken Sameh Shoukry waarschuwde zondag dat verdere escalatie in Rafah ‘catastrofale gevolgen’ zou hebben, aangezien zijn regering dreigde zich terug te trekken uit een decennia oud vredesakkoord met Israël als het grondoffensief zou voortduren.
Zijn er veilige zones in het noorden?
De Israëlische premier Netanyahu kondigde ondertussen aan dat Palestijnen in Gaza die Rafah willen evacueren een “veilige doorgang” zullen krijgen naar “de gebieden die we ten noorden van Rafah hebben ontruimd.” Hij voegde eraan toe dat “we een gedetailleerd plan aan het uitwerken zijn.”
De details van een dergelijk plan zijn tot nu toe niet gepubliceerd. Het blijft onduidelijk waar dergelijke veilige zones zich zouden kunnen bevinden om een veilige doorgang te garanderen, en of deze gebieden geschikt zouden zijn voor de huisvesting van honderdduizenden vluchtelingen.
Het satellietcentrum van de Verenigde Naties UNOSAT schat dat 30% van alle bouwwerken in Gaza beschadigd is sinds Israël zijn oorlog tegen Hamas begon, met “de meest significante toename van de schade” in het noord-centrale gouvernement van Gaza en de zuidelijke provincie Khan Yunis.
Een ander onderzoek door Corey Scher van de City University of New York en Jamon Van Den Hoek van de Oregon State University schat dat meer dan de helft van de gebouwen in Gaza is verwoest..
Wat zeiden de VS over het geplande offensief op Rafah?
De Amerikaanse president Joe Biden zei zondag tegen de Israëlische premier Benjamin Netanyahu dat “de militaire operatie in Rafah niet mag doorgaan zonder een geloofwaardig en werkbaar plan om de veiligheid en steun te garanderen voor de meer dan een miljoen mensen die daar zijn.”
Terwijl de VS Israël hebben gesteund in zijn campagne om Hamas uit te roeien, heeft president Biden de afgelopen weken herhaaldelijk opgeroepen tot terughoudendheid. In december waarschuwde Biden dat Israël het risico loopt zijn steun te verliezen door ‘willekeurige bombardementen’ op Gaza. Deze maand vertelde de Amerikaanse leider aan verslaggevers “hoe hij reageerde […] in de Gazastrook was het buitensporig.”
Hoe reageerde de EU?
Zaterdag deelde Josep Borrell, hoofd van het buitenlands beleid van de EU, zijn zorgen met X dat een Israëlisch grondoffensief op Rafah “zou leiden tot een onuitsprekelijke humanitaire ramp en ernstige spanningen met Egypte.” Hij voegde eraan toe dat “de voortzetting van de onderhandelingen over de vrijlating van de gijzelaars en het staken van de vijandelijkheden de enige manier is om bloedvergieten te voorkomen.”
Op een persconferentie op maandag uitte Borrell zijn ongeloof over de oproepen van Netanyahu om burgers uit Rafah te evacueren, met de vraag: “Ze gaan evacueren – waar? Naar de maan? Waar gaan ze deze mensen evacueren?”
Zal het Rafah-offensief de gijzelingsgesprekken verstoren?
Afgelopen weekend zei een hoge Hamas-functionaris dat een Israëlisch grondoffensief op Rafah de lopende gijzelingsonderhandelingen zou ‘opblazen’.
Er wordt aangenomen dat er nog steeds ongeveer 100 gijzelaars in Gaza worden vastgehouden, hoewel cijfers moeilijk te verifiëren zijn.
Volgens Israëlische functionarissen zijn vermoedelijk ongeveer dertig gijzelaars dood. Met het akkoord over een tijdelijk staakt-het-vuren in november 2023, met bemiddeling van Qatar, werden 105 gijzelaars vrijgelaten.
Bewerkt door Maren Sass