Een anti-regeringsopstand in Iran in 2022, veroorzaakt door de dood van de 22-jarige Jina Mahsa Amini, leidde tot een aanzienlijke toename van het aantal mensen dat het land verliet.
Een jonge Koerdische vrouw stierf in politiehechtenis nadat ze was gearresteerd omdat ze naar verluidt een hijab op onjuiste wijze droeg. Het islamitische theocratische regime reageerde op maandenlange massaprotesten met harde en gewelddadige maatregelen. Veiligheidstroepen hebben ruim 500 mensen gedood en ruim 20.000 gevangengenomen, zeggen rechtengroepen. Verenigde Naties Iran: VN stelt ‘misdaden’ begaan tegen demonstranten aan de kaak en veroordeelde deze acties als ‘misdaden tegen de menselijkheid’.
Onderdrukking in Iran
Milad, die vroeg zijn achternaam niet bekend te maken, is een criticus van het Iraanse regime.
De 35-jarige zei dat hij sinds 2008 regelmatig had deelgenomen aan protesten tegen de regering en te maken had gehad met ernstige repressie.
Hij beschuldigde de Iraanse veiligheidstroepen ervan hem tijdens demonstraties in 2022 in zijn oog te hebben geschoten, waarbij hij zijn gezichtsvermogen aan één oog had verloren. Milad zou tijdens zijn hechtenis zijn aangevallen en pas vrijgelaten nadat hij een belofte had getekend om zijn protestactiviteiten stop te zetten.
Omid, die ook zijn achternaam (28) niet prijs wilde geven, zei dat hij een soortgelijke ervaring had.
Als voormalig politieagent vertelde hij DW dat hij in 2017 werd ontslagen omdat hij weigerde deel te nemen aan het harde optreden tegen de Iraanse veiligheidstroepen, waaronder de religieuze Basij-militie, een vrijwillige paramilitaire strijdmacht die loyaal is aan het geestelijke establishment en vaak wordt gebruikt om anti-regeringsprotesten neer te slaan. .
“Ik speelde een belangrijke rol door niet deel te nemen aan de onderdrukking van mijn volk”, zei Omid.
Teheran ontvlucht
Zowel Omid als Milad verlieten Iran in maart 2023 door van Teheran naar Istanbul te vliegen.
Omid zei dat hij besloot te ontsnappen nadat hij twee keer was gearresteerd en aangevallen. “Ik ontsnapte met de hulp van mijn vader, die soldaat was”, zei hij. “De tweede keer dat ik werd gearresteerd, tipte mijn vriend mijn vader, die nu met pensioen is. Hij gebruikte zijn invloed om mij vrij te krijgen. Daarna verliet ik het land.”
Eenmaal in Turkije bereikten ze Griekenland. “De reis van Turkije naar Griekenland duurde vier dagen en nachten te voet. We brachten tien minuten op de boot door en liepen tot we het rustpunt bereikten”, zei Milad in een telefoontje vanuit de Duitse stad Mainz, waar hij momenteel woont.
Na aankomst in Griekenland vertrok Milad met de bus. “Vanaf dat moment heb ik een bus genomen met iemand uit Afghanistan die geld aannam en ons tijdens de reis een nacht onderdak gaf.”
Omid vertelde hoe hij drie dagen in Griekenland overleefde zonder voedsel. “Ik overleefde alleen op het water dat zich verzamelde op de bladeren en de moerassen. Het was heel moeilijk”, zei hij, en voegde eraan toe: “Mijn voetzolen waren met littekens bedekt. Ik dacht erover om de hele weg weer vrij te leven en dat hield me op de been. .”
“We zijn in totaal tien of elf grenzen overgestoken”, zei Milad, namens hem en Omid, met verontrustende ontmoetingen met de politie aan bijna elke grens.
Het moeilijkste punt voor Milad was in Servië. “De politie heeft mij daar meer dan zes keer betrapt.”
“Als ik praat, lijkt het gemakkelijk, en we kunnen snel op deze details ingaan… Maar toen was het niet gemakkelijk. We sliepen in een vuilniszak; dit was de enige ‘deken’ die ik had. Het regende en ik wilde niet nat worden. Het was een heel, heel moeilijke tijd”, herinnert Milad zich.
“We hadden alleen een rugzak, wat nootjes en twee flesjes water bij ons. Zwaar kon het niet zijn, want anders hadden we niet kunnen lopen.”
Het moeilijkste controlepunt van Omid was in Kroatië. De politie daar bedreigde hem naar verluidt met de woorden: “Wij sturen u terug naar Iran.”
Aankomst in Duitsland en asiel aanvragen
Vanaf Servië sloot Omid zich aan bij een groep waartoe ook Milad behoorde. ‘Samen gingen we verder naar Duitsland’, zei hij, overmand door uitputting toen hij terugdacht aan de zware reis.
Aan het einde van hun verraderlijke reis kwamen Omid en Milad aan in Duitsland.
Omid merkte op dat de Duitse politie ze, in tegenstelling tot andere grensovergangen, goed ontving. “De behandeling hier was volkomen humaan en goed”, zei hij.
Milad was het daarmee eens en zei: ‘Ik voel me echt veilig in dit land.’
Net als vele anderen hebben zij asiel aangevraagd en leiden nu een normaal leven in Duitsland.
Omid sprak de hoop uit dat de Duitse regering Iraniërs zou blijven steunen die gedwongen waren te vluchten.
“Ze werden gedwongen hun huizen, hun thuisland, hun families en hun bezittingen te verlaten om hun leven te redden”, zei hij.
Iran heeft een reformistische president. Kan het een verschil maken?
De sociale en politieke situatie in Iran is verslechterd sinds de protesten na de dood van Jina Mahsa Amini.
Veel demonstranten, waaronder tieners, krijgen te maken met vervolging en lange gevangenisstraffen.
Het harde optreden van het islamitische geestelijke establishment tegen vrouwen- en mensenrechten heeft ertoe geleid dat velen het land zijn ontvlucht, ondanks de grote risico’s.
Maar met de recente verkiezing van een hervormingsgezinde president, Masoud Pezeshkian, is er gespeculeerd over hoe de zaken in het land zullen veranderen.
Tijdens de campagne beloofde de 69-jarige vertrouwen op te bouwen tussen een “mogelijke gematigde regering” en de bevolking, maar beloofde geen radicale veranderingen.
Bovendien is de president in het politieke systeem van de Islamitische Republiek niet het staatshoofd, maar slechts het hoofd van de regering, gekozen door volksstemming.
Het grootste deel van de macht is in handen van de hoogste leider van het land, ayatollah Ali Khamenei.
Ighan Shahidi, een Iran-onderzoeker aan de Universiteit van Cambridge, vertelde DW vorige maand dat hij geen enkele verbetering in Iran verwacht op het gebied van de mensenrechten, vooral niet voor vrouwen en vervolgde religieuze minderheden zoals de Bahai-gemeenschap, zelfs onder het presidentschap van Pezeshkian.
“Wat duidelijk is, is dat er richtlijnen en voorschriften zijn uitgevaardigd door andere hooggeplaatste organisaties en instellingen van de Iraanse regering, zoals de Hoge Raad voor de Culturele Revolutie, die hebben geleid tot de schending van de rechten van het Iraanse volk.” wees hij erop.
“Het lijkt erop dat de president geen autoriteit of mogelijkheid heeft om in dergelijke gevallen veranderingen of verbeteringen door te voeren.”
Ik voel me veilig in Duitsland
Zolang het islamitische regime de fundamentele rechten van mensen blijft onderdrukken, zeggen activisten, zullen vervolgde en gedesillusioneerde Iraniërs gevaarlijke reizen blijven ondernemen om aan vervolging te ontsnappen.
Voor gevluchte dissidenten vormen deze reizen een groot persoonlijk risico, zoals in het geval van Milad en Omid, die slechts twee van de honderden zijn die de afgelopen jaren zijn gevlucht.
Beiden merkten op dat de sluiting door de Duitse regering van islamitische centra, vooral die welke verband houden met Iran, hun gevoel van veiligheid vergroot.
“Vooral nu de Duitse regering islamitische centra heeft gesloten en zich met Iran bezighoudt, is het mijn verzoek, en dat van alle mensen in Iran, om Sepah op de terroristenlijst te plaatsen”, zei hij, verwijzend naar de Iraanse Islamitische Revolutionaire Garde, die is verantwoordelijk voor het administratieve defensieregime van de natie.
Bewerkt door: Srinivas Mazumdaru