Stamcellen worden geproduceerd door het beenmerg en kunnen veranderen in verschillende soorten bloedcellen
KATERYNA KON / SPL / Alamy
Er zijn voor het eerst menselijke bloedstamcellen aangemaakt in een laboratorium, wat de manier waarop we bepaalde soorten kanker behandelen aanzienlijk zou kunnen verbeteren.
De in het laboratorium gekweekte cellen zijn tot nu toe alleen bij muizen getest, maar toen ze bij dieren werden geïntroduceerd, werden de cellen functioneel beenmerg op niveaus die vergelijkbaar waren met die waargenomen na transplantaties van navelstrengbloedcellen.
Behandeling van kankersoorten zoals leukemie en lymfoom door middel van bestraling en chemotherapie kan de bloedvormende cellen in het beenmerg vernietigen. Een stamceltransplantatie betekent dat er nieuw, gezond beenmerg en bloedcellen kunnen groeien. Navelstrengen zijn een bijzonder rijke bron van stamcellen, maar donaties zijn beperkt en het lichaam kan de transplantatie afkeuren.
De nieuwe methode zou onderzoekers in staat stellen stamcellen van een echte patiënt te produceren, waardoor het aanbodprobleem wordt geëlimineerd en het risico wordt verkleind dat het lichaam ze afstoot.
Ten eerste worden menselijke bloed- of huidcellen omgezet in zogenaamde pluripotente stamcellen via een proces dat herprogrammering wordt genoemd. “Hierbij worden vier genen tijdelijk ingeschakeld, waardoor de cellen van de patiënt terugkeren naar een vroeg ontwikkelingsstadium waarin ze elke cel in het lichaam kunnen worden”, zegt Andrew Elefanty van het Murdoch Children’s Research Institute in Melbourne.
De tweede fase omvatte de omzetting van pluripotente cellen in bloedstamcellen. “Eerst maken we duizenden kleine zwevende bolletjes cellen, een paar honderd cellen in elke bal, en geven we opdracht om ze van stamcellen in bloedvaten en vervolgens in bloedcellen te veranderen”, zegt Elefanty. Dit proces, differentiatie genoemd, duurt ongeveer twee weken en produceert miljoenen bloedcellen, zegt hij.
Deze cellen werden vervolgens geïnjecteerd in muizen die geen immuunsysteem hadden en werden in maar liefst 50 procent van de gevallen functioneel beenmerg. Dat betekent dat het dezelfde zuurstofdragende, infectiebestrijdende cellen heeft gemaakt als gezond menselijk beenmerg, zegt Elefanty. “Het is dit unieke vermogen om gedurende een lange periode alle soorten bloedcellen aan te maken die de cellen als bloedstamcellen definieert”, zegt hij.
Abbas Shafiee van de Universiteit van Queensland in Brisbane zegt dat het werk een “geweldige vooruitgang” is in de richting van nieuwe therapieën voor bloedkanker. “Het is nog niet eerder gedaan en heeft veel potentieel voor de toekomst.” Maar zelfs als de dierproeven zijn afgerond, moet er nog veel menselijk onderzoek worden gedaan voordat de aanpak in klinieken kan worden toegepast, zegt hij.
Simon Conn van de Flinders Universiteit in Adelaide, Australië, zegt dat een belangrijk voordeel van de aanpak van het team is dat deze kan worden opgeschaald om een ‘in wezen eindeloze voorraad’ bloedstamcellen te produceren. Maar hij voegt eraan toe dat het werk gebaseerd was op bloed- of huidcellen, waarbij het slagingspercentage en de verscheidenheid aan bloedcellen afhankelijk waren van het celtype waar ze mee begonnen.
“Dit suggereert dat de behandeling, zelfs in de preklinische fase bij muizen, niet consistent is, wat moet worden aangepakt vóór klinische onderzoeken bij menselijke patiënten”, zegt hij.
Onderwerpen: