De afgelopen drie maanden waren een odyssee, een zoektocht naar veiligheid die in Gaza niet bestaat. Muhammad Ali en zijn gezin moesten verschillende keren op zoek naar nieuwe huisvesting; zijn huis in Gaza-stad werd verwoest door Israëlische aanvallen, zegt hij.
‘We zochten eerst onderdak in het Al-Quds-ziekenhuis, dat dicht bij ons voormalige huis lag. Toen het ons werd verteld [by the army] als we daar moesten evacueren, gingen we naar het vluchtelingenkamp Nuseirat [in the center of the Gaza Strip]. We zijn momenteel in Rafah”, zegt Ali in een WhatsApp-sms, verwijzend naar de meest zuidelijke stad vlakbij de Egyptische grens.
Drie maanden nadat Israël de oorlog verklaarde, maakt de 35-jarige burgerlijk ingenieur zich niet alleen zorgen over het dagelijkse voortbestaan van hemzelf en zijn gezin, maar ook over hoe de toekomst er in Gaza uit zal zien. Sommige prominente Israëlische politici en ministers in de ultra-nationalistische regering van premier Benjamin Netanyahu hebben zich afgevraagd of de bevolking van Gaza überhaupt naar huis zou mogen terugkeren.
“We hopen dat er geen permanente gedwongen ontheemding zal plaatsvinden, dat de oorlog zal eindigen en dat de mensen naar hun huizen zullen terugkeren. Genoeg is genoeg, er moet allemaal een einde aan komen”, zegt Ali.
Noch het Israëlische Oorlogskabinet, noch het uitgebreide Veiligheidskabinet hebben tot nu toe een officieel beleid ten aanzien van het naoorlogse Gaza aangenomen. De prioriteit in het politieke en publieke debat blijft de ‘eliminatie’ van het militante islamitische Hamas, verantwoordelijk voor de terroristische aanslagen van 7 oktober waarbij meer dan 1.200 mensen om het leven kwamen, en de vrijlating van meer dan 130 gijzelaars die nog steeds in de Gazastrook worden vastgehouden.
Het Gaza-discours laait op
Extreemrechtse Israëlische politici zoals minister van Financiën Bezalel Smotrich en minister van Nationale Veiligheid Itamar Ben Gvir verbergen niet dat zij de toekomst van Gaza voorzien zonder de meerderheid van zijn Palestijnse inwoners. Ze willen een gebied dat bewoond wordt door nieuwe Israëlische kolonisten.
“Wat er in Gaza moet gebeuren is het aanmoedigen van emigratie”, zei Smotrich in een recent interview met Israel Army Radio. “Als er 100.000 of 200.000 Arabieren in Gaza zijn en niet 2 miljoen Arabieren, zal de hele discussie er de dag erna heel anders uitzien.”
In afzonderlijke verklaringen riep Ben Gvir ook op tot de ‘vrijwillige’ migratie van honderdduizenden mensen uit de Gazastrook. Soortgelijke ideeën werden geuit door andere leden van het kabinet.
Israëlische media berichten over gesprekken met derde landen die bereid zouden zijn Palestijnen op te vangen, waaronder de Democratische Republiek Congo (DRC), Rwanda en Tsjaad. Alle drie de landen hebben deze rapporten als onwaar afgewezen. Woordvoerder van de DRC-regering, Patrick Muyaya, zei in een verklaring op X, voorheen bekend als Twitter, dat “er nooit enige vorm van onderhandeling, discussie of initiatief is geweest tussen Kinshasa en Israël over de opvang van Palestijnse migranten op Congolese bodem.”
Toenemende opruiing tegen de Palestijnen
De Israëlische minister van Defensie Yoav Gallant verwierp de nederzettingsplannen van zijn rechtse coalitiepartners. Er zal geen ‘burger’ zijn [Israeli] aanwezigheid in Gaza”, volgens een plan dat enkele aspecten van het naoorlogse Gaza beschrijft, dat hij een week geleden onthulde.
Volgens het plan, dat nog officieel beleid moet worden, zou Gaza worden bestuurd door niet-gespecificeerde Palestijnse entiteiten, terwijl Israël de veiligheidscontrole zou behouden. Israël heeft zijn nederzettingen in de Gazastrook in 2005 teruggetrokken, maar heeft de land- en zeegrenzen, evenals het luchtruim, gecontroleerd sinds de militante islamitische groepering Hamas in 2007 de macht overnam van de Palestijnse Autoriteit.
Voorafgaand aan de eerste hoorzitting bij het Internationale Gerechtshof (ICJ) in Den Haag in de zaak tegen Israël, zei Netanyahu dat Israël “niet van plan is Gaza permanent te bezetten of de burgerbevolking te verdrijven.”
Ultranationalistische coalitiepartners worden als belangrijk beschouwd voor het in stand houden van Netanyahu’s coalitie, maar volgens sommige Israëlische analisten is hun invloed op strategische beslissingen twijfelachtig.
“Israël is waarschijnlijk meer dan ooit afhankelijk van de VS. Dit geldt zowel voor de diplomatieke steun in de VN-Veiligheidsraad als voor de nationale veiligheid van Israël”, zegt Udi Sommer, hoogleraar politieke wetenschappen aan de Universiteit van Tel Aviv en onderzoeker bij John Jay College van de City University van New York.
“Als je daarom een redelijk goede projectie wilt krijgen van wat een realistisch naoorlogs scenario is, zou ik luisteren naar wat de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken te zeggen heeft, veel meer dan naar de roekeloze uitspraken van extremistische elementen in de regering van Netanyahu.” hij zei.
Anderen hebben echter vraagtekens gezet bij het publieke discours in Israël, dat weinig ruimte laat voor het lot van de bevolking van Gaza. Israëlische politici en wetenschappers hebben kritiek geuit op het groeiende gevoel van Palestijnse ophitsing in Gaza door sommige publieke figuren, journalisten en parlementariërs.
En nu is er de zaak van het Internationaal Gerechtshof, aangespannen door Zuid-Afrika, waarin Israël wordt beschuldigd van genocide in zijn huidige campagne in Gaza. Controversiële verklaringen van Israëlische functionarissen en politici zijn opgenomen in de Zuid-Afrikaanse zaak die voor het Internationaal Gerechtshof is gebracht.
Verenigde Staten en andere landen, waaronder Duitsland, bekritiseerden de uitspraken van extreemrechts als “onverantwoordelijk en opruiend”.
Arabische staten wijzen gedwongen immigratie van Palestijnen af
Tijdens zijn laatste bezoek aan de regio deze week benadrukte de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Antony Blinken het belang van de VN-overeenkomst om de voorwaarden te beoordelen waaronder Palestijnen naar Gaza konden terugkeren.
‘Zodra de omstandigheden het toelaten, willen we dat mensen naar hun huizen kunnen terugkeren’, zei hij.
Gedwongen immigratie van Palestijnen is ook onaanvaardbaar voor Arabische staten. De Egyptische president Abdel Fatah el-Sissi maakte – net als in eerdere oorlogen in Gaza – bijzonder duidelijk dat het land geen plannen heeft om Palestijnen te vestigen in de aangrenzende Sinaï-regio van Egypte.
Dat meldt het VN-hulp- en werkagentschap voor Palestijnse vluchtelingen (UNRWA) worden naar schatting 1,9 miljoen mensen – ongeveer 85% van de bevolking – nu als ontheemd beschouwd. Honderdduizenden zoeken momenteel hun toevlucht in Rafah, de meest zuidelijke stad in de Gazastrook, aan de grens met Egypte.
Massale verwoesting in Gaza – naar verluidt is meer dan 60% van de woningen in Gaza verwoest of beschadigd – vergroot de bezorgdheid dat het twijfelachtig is hoe een terugkeer naar huis überhaupt mogelijk zal zijn, zegt Mustafa Ibrahim, een mensenrechtenactivist en politiek analist, telefonisch vanuit Rafah.
“De recente verklaring van Smith, die door Europa en Amerika werd veroordeeld, is in lijn met het concept van ontheemding”, zei Ibrahim tegen DW. “Met anderhalf miljoen Palestijnen opeengepakt in Rafah vertegenwoordigt dit het idee van ontheemding en het is een voortdurende zorg van de Palestijnen.”
Verlaat Gaza tijdelijk – maar niet voor altijd
Ontheemding is niets nieuws voor Palestijnen, zegt Ibrahim. Veel Palestijnen dragen het trauma van 1948, bekend als de Nakba (Arabisch voor ‘catastrofe’), nog steeds in hun achterhoofd. In 1948 moesten honderdduizenden Palestijnen hun huizen verlaten of werden verdreven tijdens de Arabisch-Israëlische oorlog. Tot op de dag van vandaag zijn ze niet in staat geweest terug te keren. Velen vluchtten destijds naar Gaza. Volgens de UNRWA wordt ongeveer 70% van de bevolking daar beschouwd als vluchtelingen en hun nakomelingen.
Zoals de meeste Gazanen is dit niet de eerste keer dat Amer Abdel Muti een groot conflict meemaakt. Als inwoner van Jabaliya, ten noordoosten van Gaza-stad, moest hij ook verschillende keren vluchten, eerst naar Khan Younis en meer recentelijk naar Rafah.
“Als de westerse landen tijdens de oorlog hun deuren voor ons zouden openen en ons voor een korte tijd zouden laten vertrekken, zodat we na het staakt-het-vuren konden terugkeren, dan zou ik vertrekken, omdat mijn leven mij kostbaar is”, aldus de dertigjarige premier. oud zegt via WhatsApp. “Maar als ik voor altijd zou moeten vertrekken, dan zou ik niet weggaan. Dan zou ik in mijn thuisland blijven.”
Bewerkt door Rob Mudge.
Hazem Balousha heeft bijgedragen aan de berichtgeving vanuit Amman