Het enorme Chinese Belt and Road Initiative (BRI) – dat zo’n 21.000 infrastructuurprojecten over de hele wereld ondersteunt en vaak bouwt – wordt gezien als het middelpunt van het buitenlandse beleid van president Xi Jinping.
Vaak vergeleken met het Amerikaanse Marshallplan voor Europa na de Tweede Wereldoorlog heeft Peking de afgelopen tien jaar ruim 1,3 biljoen dollar (1,2 biljoen euro) aan leningen verstrekt om de bouw van bruggen, havens en snelwegen in lage- en middeninkomenslanden te financieren. volgens een nieuw rapport.
De BRI hielp bij het herstel van de oude handelsroutes tussen China en de rest van de wereld, vandaar de bijnaam de Nieuwe Zijderoute. Het vergrootte ook de mondiale invloed van Peking, tot grote ergernis van Washington en Brussel.
Critici zeggen dat de BRI de ontwikkelingslanden met onhoudbare schulden en een enorme ecologische voetafdruk heeft achtergelaten, in een tijd waarin de bescherming van het milieu een prioriteit zou moeten zijn. Sommige landen, waaronder de Filipijnen, hebben zich uit de projecten teruggetrokken.
Anderen hebben gewezen op de Chinese strategie om contracten aan te bieden aan staatsbedrijven om infrastructuurprojecten te bouwen, wat vaak leidt tot ondoorzichtige bouwkosten waar landen later moeite mee hebben om opnieuw te onderhandelen.
Hoewel China heeft beloofd miljarden te blijven investeren in nieuwe projecten, is de dag van de afrekening aangebroken. Rekeningen van de afgelopen tien jaar voor veel van deze leningen zijn nu verschuldigd.
Hoeveel BRI-leningen zijn failliet gegaan?
Een eerder deze maand door AidData gepubliceerd rapport schatte dat 80 procent van de Chinese leningen aan ontwikkelingslanden bestemd is voor landen in financiële moeilijkheden. Het in de VS gevestigde onderzoeksbureau schatte de totale uitstaande schuld, exclusief rente, op minstens 1,1 biljoen dollar.
Hoewel het rapport geen cijfers geeft over het aantal leningen dat failliet is gegaan, zegt het wel dat het aantal achterstallige vorderingen toeneemt. De auteurs van het rapport verklaarden ook dat 1.693 BRI-projecten in gevaar zijn en dat 94 projecten zijn geannuleerd of opgeschort.
Hulpgegevens zij berekenden dat meer dan de helft van de BRI-leningen nu de aflossingsperiode is ingegaan, in een tijd waarin de mondiale basisrente scherp is gestegen, waardoor de debiteurlanden met een nog grotere aflossingslast worden opgezadeld.
De auteurs van het rapport ontdekten dat China in sommige gevallen bijna verdrievoudigd rentetarief als boete voor te late betaling van 3% naar 8,7%.
Toen China rond de eeuwwisseling voor het eerst leningen begon aan te bieden aan ontwikkelingslanden, was minder dan een vijfde van de projecten gedekt door onderpand, vergeleken met bijna tweederde nu.
Uit een rapport van de Wereldbank eerder dit jaar bleek dat China al miljarden aan reddingsleningen aan de BRI-landen had moeten verstrekken.
Het land hanteert nu een nieuwe strategie om het risico op de golf van slechte leningen te beperken, waaronder reddingsleningen die de financiën helpen versterken van de regeringen waaraan het heeft geleend, en vaak ook van hun centrale banken, ontdekte AidData.
Wat doen de VS en Europa om te concurreren met China?
AidData ontdekte dat, hoewel China ongeveer 80 miljard dollar per jaar uitgeeft aan leningen aan lage- en middeninkomenslanden, de Verenigde Staten een inhaalslag maken.
Washington besteedt jaarlijks ongeveer 60 miljard dollar aan soortgelijke ontwikkelingsfinanciering, grotendeels dankzij de financiering van projecten in de particuliere sector door de in de VS gevestigde International Development Finance Corporation (DFC).
Een voorbeeld van Amerikaanse financiering is de geplande bouw van een diepzeecontainerterminal in de haven van Colombo, Sri Lanka, die een half miljard dollar kost, en die eerder deze maand werd aangekondigd.
Het eilandstaatje in de Indische Oceaan heeft moeite om te herstellen van een ernstige financiële en economische crisis, en de bestaande leningsverplichtingen aan het Chinese BRI hebben de inspanningen om de financiële problemen op te lossen belemmerd.
Peking leende geld om de haven van Hambantota aan de zuidoostkust van Sri Lanka te bouwen, samen met een luchthaven en een stad op teruggewonnen land. De projecten zijn echter niet winstgevend genoeg om de lening terug te betalen.
Twee jaar geleden lanceerden de G7-landen het Build Back Better World- of B3W-initiatief, een nieuwe poging van de Verenigde Staten en hun bondgenoten om tegenwicht te bieden aan de BRI.
En vorige maand hield de Europese Unie haar eerste topconferentie voor haar Global Gateway-programma, dat ook wordt gezien als een alternatief voor de BRI en hoopte de invloed van Europa te helpen behouden, vooral in het mondiale zuiden.
Tijdens gesprekken met regeringen in heel Europa, Azië en Afrika werden deals ter waarde van bijna 70 miljard euro ondertekend. De EU-steun, die uiteindelijk 300 miljard euro zou kunnen bedragen, zal projecten ondersteunen die verband houden met kritieke minerale hulpbronnen, groene energie en transportcorridors.
Ursula von der Leyen, hoofd van de Europese Commissie, zei dat de Global Gateway ontwikkelingslanden “een betere keuze” zou geven voor de financiering van infrastructuurprojecten. Hoewel ze de Chinese BRI niet als kritiek heeft bestempeld, merkte ze op dat andere financieringsopties vaak een ‘hoge prijs’ hebben.
AidData constateerde dat, hoewel de VS en zijn bondgenoten misschien niet in staat zijn om de Pekingse dollar consequent met elkaar te vergelijken, deels omdat het Westen te veel belooft en te weinig levert, de G7 in 2021 84 miljard dollar meer heeft uitgegeven dan China.
In zijn rapport waarschuwde AidData de VS en zijn bondgenoten er ook voor om niet te proberen te concurreren met het Chinese BRI, nu Peking overschakelt van grote bouwprojecten naar het innen van schulden.
De auteurs van het rapport zeggen echter dat het mislukken van veel BRI-projecten wel degelijk een kans biedt om getroffen landen, zoals Sri Lanka, weer in de greep van het Westen te lokken.
Bewerkt door Rob Mudge