Hamas wordt geconfronteerd met groeiende publieke ontevredenheid nu de oorlog in Gaza de steun erodeert

De man in de video is buiten zichzelf, een masker van angst straalt door zijn bebloede gezicht.

“Ik ben een academisch arts”, zegt hij, “ik heb een goed leven gehad, maar wij hebben een vies leven.” [Hamas] leiderschap. Ze zijn gewend aan ons bloedvergieten, Godverdomme! Het zijn uitschot!”

De video – ondenkbaar vóór de Gaza-oorlog – werd gefilmd buiten het ziekenhuis, overweldigd door honderden Palestijnse slachtoffers na een Israëlische operatie om gijzelaars uit centraal Gaza vorige maand te bevrijden.

Waarschuwing: grafische afbeelding

Enkele seconden voordat de video eindigt, draait hij zich om naar de menigte.

‘Ik ben een van jullie,’ zegt hij, ‘maar jullie zijn een laf volk. We hadden deze aanval kunnen vermijden!”

De video ging viraal. En hij is niet de enige.

De uitgesproken kritiek op Hamas groeit in Gaza, zowel op straat als online.

Sommigen hebben Hamas publiekelijk bekritiseerd voor het verbergen van gijzelaars in appartementen in de buurt van een drukke markt of voor het afvuren van raketten vanuit burgergebieden.

Bewoners vertelden de BBC dat vloeken en krachttermen tegen het leiderschap van Hamas nu gemeengoed zijn op de markten, en dat sommige ezeldrijvers hun dieren zelfs de bijnaam hebben gegeven naar de leider van Hamas in Gaza – Yahya Sinwar – die de ezels voortdrijft met kreten van ‘Jala, Sinwar!”

“Mensen zeggen dingen als: ‘Hamas heeft ons vernietigd’, of roepen God zelfs op om hun leven te nemen”, zei een man.

“Ze vragen waar de aanslagen van 7 oktober voor waren – sommigen zeggen dat ze een geschenk aan Israël waren.”

Sommigen roepen hun leiders zelfs op om overeenstemming te bereiken over een staakt-het-vuren met Israël.

Er zijn nog steeds mensen in Gaza die zeer loyaal zijn aan Hamas, en na jaren van repressieve controle is het moeilijk te bepalen in hoeverre de groep steun verliest, of hoeveel meer bestaande tegenstanders zich in staat voelen hun mening te uiten.

Maar een hoge Hamas-functionaris gaf een paar maanden geleden privé tegenover de BBC toe dat ze als gevolg van de oorlog steun verloren.

Zelfs sommigen op de loonlijst van de groep aarzelen.

Een hoge Hamas-regeringsfunctionaris vertelde de BBC dat de Hamas-aanvallen een “gekke, ondoordachte sprong” waren.

Hij vroeg ons zijn identiteit te verbergen.

“Uit mijn werk met de Hamas-regering weet ik dat zij zich militair goed heeft voorbereid op de aanval, maar het thuisfront heeft verwaarloosd”, zei hij.

‘Ze bouwden geen veilige schuilplaatsen voor mensen, ze reserveerden niet genoeg voedsel, brandstof en medische voorraden. Als mijn familie en ik deze oorlog overleven, zal ik Gaza verlaten zodra ik de kans krijg.”

Er was al lang vóór de oorlog tegenstand tegen Hamas, hoewel een groot deel daarvan verborgen bleef uit angst voor represailles.

De laatste keer dat er in 2006 Palestijnse verkiezingen werden gehouden, stemden de inwoners van Gaza op een partijlijst op Hamas in 15 van de 24 zetels in het gebied; in de overige negen districten kozen de kiezers een andere partij.

Een jaar later verdreef Hamas met geweld de Palestijnse troepen uit Gaza, wat een bittere kloof veroorzaakte met de rivaliserende Fatah-beweging, en nam de controle over de hele Gazastrook over.

Ameen Abed, een politiek activist, zei dat hij verschillende keren was gearresteerd omdat hij zich vóór de oorlog tegen Hamas had uitgesproken, maar zei dat – negen maanden later – afwijkende meningen daar steeds gebruikelijker werden.

“In Gaza bekritiseren de meeste mensen wat Hamas heeft gedaan”, zei hij.

‘Ze zien kinderen in tenten leven en het beledigen van hun leiders is routine geworden. Maar hij heeft veel steun onder degenen buiten de grens met Gaza, die in hun comfortabele huizen onder de airconditioners zitten en die geen kind, huis, toekomst, been hebben verloren.”

Wanhoop en oorlog eroderen het sociale weefsel van Gaza, en de controle van Hamas is niet meer wat het geweest is.

Viervijfde van de bevolking van Gaza is ontheemd en verplaatst zich vaak tussen tijdelijke onderkomens.

Zowel de openbare orde als de openbare orde zijn op sommige plaatsen kapot gegaan, deels als gevolg van het Israëlische beleid om de veiligheidstroepen van Gaza aan te vallen – niet alleen de officiële binnenlandse veiligheidsdienst van Hamas, maar ook de gemeenschapspolitie die verantwoordelijk is voor straatcriminaliteit.

Toen de controle verzwakte, floreerden criminele bendes, die buurten plunderden en hulpkonvooien hielpen; en er zijn particuliere beveiligingsbedrijven ontstaan ​​– sommige gerund door machtige lokale families.

Een medewerker van een humanitaire organisatie die in Gaza werkte, beschreef ‘absolute chaos op straatniveau’ en ‘een staat van anarchie’ en zei dat de burgerlijke orde volledig was ingestort als gevolg van het Israëlische beleid.

De Israëlische premier heeft herhaaldelijk beloofd de oorlog voort te zetten totdat de militaire en bestuurscapaciteiten van Hamas zijn vernietigd.

Maar sommige hulporganisaties – zowel in het noorden als het zuiden van Gaza – hebben ook melding gemaakt van regelmatige controles op hun activiteiten door lokale Hamas-functionarissen, en er worden vaak video’s verspreid van onofficiële Hamas-veiligheidstroepen die mensen neerschieten en slaan die betrapt worden op plunderingen.

Een goedgeplaatste bron vertelde de BBC dat Hamas tientallen mensen heeft gedood in een bloedige botsing met andere lokale groepen nadat Israëlische troepen zich uit een gebied hadden teruggetrokken.

De angst om de leiders van Gaza te bekritiseren mag dan zijn afgenomen, maar is niet verdwenen. Het is dus nog steeds moeilijk om, afgezien van individuele getuigenissen, precies in te schatten in hoeverre de steun voor de groep verschuift.

Sommigen, zoals de 26-jarige Jihad Talab, blijven sterke voorstanders van Hamas.

Ontheemd uit het Zeitoun-gebied van Gaza-stad met zijn vrouw, dochter en moeder, en nu in een opvangcentrum in Deir al-Balah, zei hij dat de groep niet verantwoordelijk was voor hun lijden.

“Wij moeten steunen [Hamas] omdat het degene is die in het veld werkt, degene die de strijd begrijpt – niet jij of ik”, zei hij. ‘Lege beschuldigingen dienen alleen de bezetting [Israel]. Wij zullen het steunen tot onze laatste adem.”

Uit een reguliere opiniepeiling van de denktank van de Westelijke Jordaanoever, het Palestine Center for Policy Research and Research, blijkt dat de meeste mensen in Gaza nog steeds Israël en zijn bondgenoten de schuld geven van de oorlog, en niet Hamas.

Uit het laatste onderzoek in juni bleek dat bijna tweederde van de respondenten in Gaza tevreden was over Hamas – twaalf punten meer dan in december – en suggereerde dat ongeveer de helft nog steeds de voorkeur zou geven aan Hamas om Gaza te regeren na het einde van de oorlog, boven welke andere optie dan ook.

Als we door de scheuren in de mediablokkade rond Gaza kijken, kunnen we nooit een volledig beeld krijgen van de situatie. Israël en Egypte verbieden internationale journalisten om uit de eerste hand verslag uit te brengen over de situatie daar.

Wat duidelijk is, is dat Hamas zeer gevoelig blijft voor de publieke opinie.

Opvallend gelijkaardige berichten verschijnen regelmatig op bepaalde sociale mediaplatforms om hun daden te rechtvaardigen, vaak blijkbaar als reactie op kritiek thuis.

Een bron die bekend is met Hamas vertelde de BBC dat er een georganiseerd internationaal netwerk bestaat om de sociale media-berichten voor de groep te coördineren.

Nadat Israëlische gezinnen op 7 oktober een video hadden vrijgegeven waarop te zien was hoe vrouwen door Hamas-eenheden werden ontvoerd, vroegen sommigen in Gaza zich af of het aanvallen op vrouwen tijdens oorlog wel in overeenstemming is met de islamitische leer.

Als reactie hierop plaatsten verschillende pro-Hamas sociale media-accounts soortgelijke berichten waarin ze benadrukten dat soldaten – mannelijk of vrouwelijk – legitieme militaire doelen waren, en zeiden dat de eenheid eerder dan zes jaar betrokken was geweest bij het neerschieten van demonstranten in Gaza tijdens demonstraties.

De kritiek op Hamas wordt steeds harder, en lang verborgen verdeeldheid over de Hamas-heerschappij in Gaza wordt duidelijk.

Uit de verwoesting die Israëls strijd met Hamas heeft achtergelaten, komt een nieuwe oorlog naar voren: de strijd om controle over de publieke opinie in Gaza zelf.