Nicaragua, al jarenlang voorstander van de Palestijnse zaak, breidt zijn juridische strijd over het Gaza-conflict bij het Internationale Gerechtshof uit door een rechtszaak aan te spannen tegen Duitsland, de belangrijkste wapenleverancier van Israël.
Tijdens hoorzittingen die maandag in Den Haag begonnen, betoogde Nicaragua dat Duitsland het plegen van genocide in Gaza faciliteert en de Genocideconventie schendt door Israël militaire en financiële hulp te bieden. Carlos Jose Arguello Gomez, de ambassadeur van Nicaragua in Nederland, vertelde de rechtbank dat “het niet uitmaakt of de artilleriegranaat rechtstreeks vanuit Duitsland wordt afgeleverd bij een Israëlische tank die een ziekenhuis beschiet” of gaat om Israëlische voorraden aan te vullen.
“Feit is dat het veiligstellen van de aanvoer en uitwisseling van wapens cruciaal is voor Israëls vervolg op de Gaza-aanval”, zei hij tegen de rechtbank, waarbij hij zei dat Duitsland zich bewust was van het “ernstige risico van het plegen van genocide.”
Nicaragua vroeg de rechtbank om noodbevelen uit te vaardigen en zei dat Duitsland, als ondertekenaar van de Genocideconventie, de militaire hulp aan Israël onmiddellijk moet opschorten en ervoor moet zorgen dat zijn voorraden die zich al in het land bevinden, niet illegaal worden gebruikt.
Woordvoerster Christine Hoffman van de Duitse bondskanselier Angela Merkel vertelde vorige week aan verslaggevers dat de regering de beschuldigingen van Nicaragua verwierp. Duitsland zal naar verwachting dinsdagochtend op de zaak reageren.
De Nicaraguaanse regering wordt zelf geconfronteerd met sancties vanwege haar repressieve beleid in eigen land. In een speciaal rapport van de Verenigde Naties uit februari werd gesteld dat talloze misstanden door de overheid, waaronder de gevangenneming en deportatie van oppositiefiguren en rooms-katholieke geestelijken, ‘misdaden tegen de menselijkheid’ zijn.
De zaak die Nicaragua maandag in Den Haag lanceerde, roept nieuwe vragen op over de verantwoordelijkheid van landen die wapens aan Israël hebben geleverd voor de oorlog in Gaza.
Advocaten zeggen dat Duitsland – na de Verenigde Staten de grootste wapenleverancier van Israël – een gemakkelijker doelwit is voor een rechtszaak dan de Verenigde Staten. Duitsland heeft volledige jurisdictie verleend aan het Internationale Gerechtshof, het hoogste gerechtshof van de Verenigde Naties. Maar de Verenigde Staten ontkennen hun jurisdictie, behalve wanneer Washington daar uitdrukkelijk mee instemt.
De Nicaragua-zaak is de derde dit jaar voor de rechtbank die betrekking heeft op het Israëlisch-Palestijnse conflict.
Zuid-Afrika verzocht eerst om noodmaatregelen van de rechtbank en beweerde dat Israël gevaar liep genocide te plegen, een bewering die de rechtbank geloofwaardig achtte, maar die Israël krachtig ontkende. De rechtbank beval Israël ervoor te zorgen dat zijn burgers en soldaten de Genocideconventie, die Israël heeft ondertekend, niet schenden. Het Verdrag verbiedt acties die gericht zijn op de gehele of gedeeltelijke vernietiging van een nationale, etnische, raciale of religieuze groep.
Zuid-Afrika diende ook een verzoekschrift in bij de rechtbank over de hongersnood in Gaza en won een nieuwe uitspraak waarin Israël wordt bevolen de levering van voedsel, water en andere essentiële voorraden “zonder uitstel” toe te staan. Ondanks het gezag van het hof beschikt het niet over middelen om Israël te dwingen zijn bevelen op te volgen. Israël heeft de beschuldigingen van opzettelijke hongersnood in Gaza krachtig ontkend.
In februari nam de rechtbank ook een door de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties aangevraagde zaak in behandeling over de wettigheid van Israëls bezetting van de Palestijnse gebieden. Bij de hoorzittingen, die lang voor de oorlog gepland waren, werd geluisterd naar ruim vijftig landen, waarvan de meeste boos en gefrustreerd waren door de aanvallen van Israël op Gaza en het groeiende aantal burgerslachtoffers.
De Nicaraguaanse zaak heeft een veel bredere reikwijdte dan de Zuid-Afrikaanse, waarbij zowel een schending van de Conventies van Genève als de Conventie tegen Genocide wordt ingeroepen en de bescherming van burgers wordt vereist. Het beschuldigt Israël ook van ander “illegaal” gedrag in de bezette gebieden.
De rechtbank heeft de zaak nog niet in behandeling genomen, maar is wel verplicht snel te reageren op verzoeken om noodmaatregelen, zoals in deze zaak.
Israël, dat geen partij is bij het geschil tussen Nicaragua en Duitsland, zal tijdens de tweedaagse hoorzittingen van deze week niet voor de rechtbank verschijnen.
Steun aan Israël wordt in Duitsland gezien als een historische verplichting in de nasleep van de Holocaust, maar door het stijgende dodental in Gaza vragen sommige Duitse functionarissen zich af of die steun niet te ver is gegaan.
Recente intensieve rechtsactiviteiten hebben hem in de zeldzame schijnwerpers gezet. Advocaten zeggen dat de landen zich tot de rechtbank hebben gewend omdat de inspanningen van de Verenigde Naties en andere onderhandelaars er tot nu toe niet in zijn geslaagd de oorlog in Gaza te stoppen.
“Het ICJ zal de oorlog in Gaza niet beëindigen, maar het is een diplomatiek instrument dat door het buitenlands beleid wordt gebruikt om extra druk op Israël uit te oefenen”, zegt Brian Finucane, senior adviseur van de International Crisis Group, een denktank voor conflictoplossing. “In het geval van Nicaragua legt het extra druk op Duitsland.”