OOp 21 april 1989 bracht Nintendo een grote grijze gaming-rechthoek uit in winkels in Japan. De eerlijkheid gebiedt te zeggen dat niemand er veel van verwachtte. Intern, op het hoofdkantoor van Nintendo in Kyoto, was de draagbare console naar verluidt geen populair project. Maar binnen twee weken was de volledige initiële oplage van 300.000 exemplaren uitverkocht. De Game Boy zou later dat jaar in de VS arriveren, en de komende jaren in de rest van de wereld. Waar hij ook ging, hij bleek even populair. Vijfendertig jaar en bijna 120 miljoen verkopen later is het nog steeds de vierde best verkochte gameconsole in de geschiedenis.
Net als Sony’s Walkman is de Game Boy een icoon van technologisch design van zijn tijd, dat alleen al aan zijn silhouet nog steeds onmiddellijk herkenbaar is. De Game Boy, ontwikkeld door een team onder leiding van Satoru Okada en Gunpei Yokoi in Kyoto, is misschien wel het ultieme voorbeeld van Yokoi’s stelregel van ‘lateraal denken met opgedroogde technologie’, een ‘doe-meer-met-minder’-principe dat bij Nintendo bestaat om deze dag. . Het is zo eenvoudig ontworpen – met vier knoppen en een kruisvormig richtingslipje – dat u weet hoe u het moet gebruiken zodra u ernaar kijkt. Dankzij het grijswaardenscherm gaat de batterij mee voor dagenlang gamen. En het allerbelangrijkste: voor de kinderen uit de jaren negentig die vatbaar waren voor ongelukken (en hun ouders): je zou het van een brug kunnen gooien en het zou waarschijnlijk nog steeds werken.
De Game Boy was niet de eerste draagbare console, en zelfs niet de beste van die tijd. Het zag er stevig en retro uit, zelfs voor eind jaren 80. Het scherm had geen achtergrondverlichting, maar was ook gevoelig voor schittering door fel zonlicht, dus je moest op jacht naar de perfecte hoeveelheid licht die over het scherm opdoemde (of er een van die grote vierkante draagbare lampen voor kopen, die zelfs vereist meer batterijen). De Atari Lynx en Sega Game Gear arriveerden ondertussen niet lang daarna met veel superieure hardware en kleurenafbeeldingen.
Maar het was de Game Boy die een bestseller werd en een reeks directe en spirituele opvolgers voortbracht, van de Game Boy Color en Game Boy Advance tot de Nintendo DS en zelfs de Switch, allemaal consoles die je in je handen kunt houden. De reden hiervoor is dat het, in tegenstelling tot zijn rivalen, uitstekende games had waarvan de levendigheid de grenzen van het kleine grijsgroene scherm overstijgt.
De beste daarvan is ongetwijfeld Tetris. Tetris is niet specifiek gemaakt voor de kleine console van Nintendo (je kon het vanaf 1984 op pc’s spelen) maar het blijkt dat de Game Boy voor Tetris is gemaakt. De vormetspuzzel van Alexei Pajitnov vond een perfect thuis op deze kleine console, waarvan de rudimentaire grafische kracht net genoeg was om verschillende configuraties van vallende blokken weer te geven. In de VS en Europa werd de Game Boy bij de game geleverd. Daarom denk je, als je aan Tetris’ oorworm-thema-deuntje denkt, waarschijnlijk aan de opzichtige 8-bits versie van de Game Boy.
Je kunt Tetris ook tegen vrienden spelen, dankzij de meest geavanceerde functie van de Game Boy: een poort aan de zijkant waarmee je de consoles met een kabel op elkaar kunt aansluiten. Het was dit dat Satoshi Tajiri, een rustige ontwikkelaar met een fascinatie voor bugs uit zijn jeugd, zou inspireren om het meest duurzame spel van de Game Boy te creëren: Pokémon. Uit pixels en pure verbeelding creëerde Pokémon een wereld vol karaktervolle wezens waarin zowel kinderen als volwassenen konden verdwalen, handelend en vechtend over die kabels. Uitgebracht in de laatste dagen van de Game Boy, werd het toch een fenomeen.
Ik vind het verbazingwekkend dat zo’n nerdachtig spelletje – Pokémon-gevechten vooral over cijfers en matchtypes – de meest winstgevende entertainmentfranchise ter wereld is geworden, meer dan Mickey Mouse en Star Wars. Het getuigt van de creatieve visie van de makers ervan – en van de verbeeldingskracht van kinderen uit de jaren ’90, die geen last hadden van de rudimentaire presentatie. Maar het vertelt ons ook iets over de kracht en intimiteit van handheld games. Op televisies was gamen geworteld in de woonkamer of slaapkamer; op de Game Boy werd het een onderdeel van gezinsvakanties, lange autoritten en lunchpauzes op het werk. Games zijn een onderdeel van het dagelijks leven geworden.
Misschien heeft dat ervoor gezorgd dat games als Super Mario Land en het weemoedige, buitenaardse The Legend of Zelda: Link’s Awakening zo lang in de herinneringen van degenen die ze speelden, voortleven. We herinneren ons dat we Zelda speelden in de trein naar ons werk, bij die eerste baan waar we een vriend voor het leven ontmoetten; Pokémon na school, op de speelplaats, met vrienden om zich heen; Tetris op die feestdag waar we met onze broer in een confrontatie met hoge inzetten terechtkwamen. Veel mensen hebben hun Game Boys nog liggen, weggestopt in een lade of doos op zolder. Hun sentimentele waarde is zo groot dat mensen zichzelf er niet toe kunnen brengen ze weg te gooien.
Er is een foto waar ik echt dol op ben, van vier kinderen in uitsneden uit de jaren 90, ineengedoken rond een vrouw, gefocust op een Game Boy. Je kunt de cartridge erin bijna onderscheiden; het is Super Mario Land. Voor zover ik weet is de oorsprong van deze foto verloren gegaan in de tijd, maar ik denk graag dat zij het is Game Boy, en zij wijst de kinderen de weg door een van de moeilijkere niveaus. Deze afbeelding is voor mij de perfecte weergave van deze console en hoe het was om erop te spelen. De Game Boy werd door iedereen gespeeld, meisjes en jongens, mannen en vrouwen, verdeeld over families; het was een portaal naar andere, kleinere werelden en liet miljoenen kennismaken met de magie van gamen.