‘Freedom Island’: een kijkje in de geheime schoonheidssalons van Afghanistan | vrouwenrechten

Kaboel, Afghanistan – In een appartement vlakbij het hoofdkwartier van de Taliban beweegt een jonge vrouw zich discreet. Breshna* is 24 jaar oud. Vandaag, zoals elke dag van het afgelopen jaar, zweten en trillen haar handen. Haar bewegingen moeten echter nauwgezet zijn. Hij knipt het haar van een van zijn klanten.

‘Mijn neef gaat over een week trouwen. Het is een groot moment. Je moet je best doen”, zegt de klant, een vrouw van in de vijftig.

Kam in de ene hand, schaar in de andere, Breshna concentreert zich. Ze herhaalde deze bewegingen honderden keren. Haar is haar specialiteit, maar bovenal is het haar levensonderhoud. Fouten zijn geen optie.

Het zoemen van de föhn kalmeert en beangstigt haar. ‘Wat als de Taliban ons horen? Ik ben bang dat de deurbel gaat. Zij zouden het kunnen zijn. Ik kan altijd komen”, fluistert ze voordat ze de spiegel aan haar klant overhandigt.

Het gezicht van haar cliënt licht op van geluk als hij zijn spiegelbeeld ziet. Dit is de eerste keer dat ze naar een ondergrondse salon is geweest. Ondanks haar angst heeft ze er geen spijt van dat ze gekomen is. Zal zeker terugkeren naar de geheime schoonheidssalon van Breshna.

Veilige ruimtes alleen voor vrouwen – verdwenen

Begin juli 2023 kondigden de Taliban de sluiting aan van alle schoonheidssalons in het hele land en verklaarden dat een aantal diensten, waaronder het modelleren van wenkbrauwen, het gebruik van het haar van iemand anders en het aanbrengen van make-up, de wassingen voorafgaand aan het gebed die in de islam vereist zijn, verstoorden. . Geen enkel ander moslimland ter wereld heeft echter salons verboden, en critici zeggen dat de behandeling van vrouwen door de Taliban in strijd is met de kernleringen van de islam.

Volgens de Taliban oefenen schoonheidssalons ook onnodige financiële druk uit op bruidegoms en hun gezinnen.

Salons waren enkele van de laatste bedrijven die openstonden voor vrouwen als klanten en werknemers. In een land waar meer dan 12.000 schoonheidssalons floreerden, had het verbod een verwoestende economische impact op de 60.000 vrouwen die in de sector werkten. Het besluit verergerde ook een ernstige humanitaire crisis die volgens het Ontwikkelingsprogramma van de Verenigde Naties destijds al 85 procent van de bevolking trof.

De val van Kabul door de Taliban in 2021 resulteerde in de regelrechte opschorting van de internationale humanitaire hulp, die voorheen 75 procent van de Afghaanse openbare diensten ondersteunde. Honger, ondervoeding, ziekte, klimaatrampen (waaronder overstromingen en aardbevingen), een drastische toename van de armoede en de bijna ineenstorting van het nationale gezondheidszorgsysteem hebben de Afghaanse bevolking op de rand van de hongerdood gebracht.

De beperkingen die aan vrouwelijke hulpverleners zijn opgelegd, waardoor hun mogelijkheden om voor humanitaire organisaties te werken worden beperkt, hebben de crisis ook verergerd door het bijna onmogelijk te maken hulp te verlenen aan vrouwen en hun kinderen. Deze laatste worden onevenredig zwaar getroffen door de humanitaire crisis: 3,2 miljoen kinderen en 840.000 zwangere en zogende vrouwen worden geconfronteerd met matige of ernstige acute ondervoeding.

Naast economische empowerment hebben de salons Afghaanse vrouwen de broodnodige gemeenschap geboden. “Het was een veilige ruimte, alleen voor vrouwen, waar we elkaar buiten onze huizen en zonder mahram konden ontmoeten [male guardian]”, zegt de voormalige eigenaar van een cosmeticabedrijf, die om veiligheidsredenen niet bij naam genoemd wil worden, tegen Al Jazeera.

De schoonheidssalons waren verboden toen de Taliban van 1996 tot 2001 voor het eerst aan de macht kwamen en verspreidden zich de daaropvolgende twintig jaar over heel Afghanistan.

Velen bleven open in de onmiddellijke nasleep van de terugkeer van de Taliban, bijna drie jaar geleden. Maar op 25 juli 2023 sloten alle schoonheidssalons definitief hun deuren.

Beetje bij beetje hebben de muren de 21 miljoen meisjes en vrouwen in Afghanistan ingesloten, die opgesloten zitten in hun huizen en niet in staat zijn om te studeren, werken, reizen of zelfs maar vrij rond te lopen.

Wie dat toch doet, riskeert zware straffen.

Desondanks bleven sommige vrouwen clandestiene cosmeticabedrijven runnen. Sommige jongere deelnemers besloten zelfs nieuwe geheime instellingen op te richten.

Onder hen bevinden zich voormalige schoolmeisjes aan wie het recht op onderwijs is ontzegd sinds de middelbare scholen voor meisjes in september 2021 werden verboden en die de ondergrondse schoonheidsmarkt hebben betreden: een gebaar van verzet, gedreven door de noodzaak om hun families te voeden en weer een zekere schijn van een sociale gemeenschap te krijgen. leven en toekomst.

“Als de Taliban mij zouden pakken, zou ik naar een speciaal kantoor worden gebracht. God weet wat daar aan de hand is”, zegt een 21-jarige visagiste die niet bij naam genoemd wil worden. “Ze zouden mij ook straffen met 50.000 Afghanen [$704] en mijn mahram waarschuwen of zelfs aanvallen. Als u voor de tweede keer wordt betrapt, wordt u naar de gevangenis gestuurd.”

In 2022 gaf een Taliban-functionaris tegenover Al Jazeera toe dat de islam vrouwen het volledige recht geeft om onderwijs, werk en ondernemerschap te volgen. De groep heeft herhaaldelijk gezegd dat ze werkt aan het creëren van zogenaamde ‘veilige omgevingen’ voor meisjes en vrouwen op middelbare scholen en op de werkvloer. Desondanks blijven instellingen gesloten voor vrouwen.

‘De salon heeft mij van een depressie gered’

Bresna was een van de vele jonge Afghaanse vrouwen die na de machtsovername van de Taliban in de schoonheidssector gingen werken. Het was bijna drie jaar geleden dat ze voor het laatst een klaslokaal had betreden.

Ze was de eerste vrouw in haar familie die naar de universiteit ging en droomde ervan om op 22-jarige leeftijd diplomaat te worden. Maar toen de Taliban weer aan de macht kwamen, werden haar ambities de kop ingedrukt.

Drie maanden nadat de middelbare scholen voor meisjes gesloten waren, werd ook het recht van vrouwen om naar de universiteit te gaan ingetrokken. “Ik voelde me gevangen”, zegt Brešna. “Plotseling was mijn toekomst tot niets gereduceerd. Ik besefte dat ik nooit meer terug zou gaan naar de universiteit.”

Een paar weken nadat universiteiten begin 2022 werden gesloten voor Afghaanse vrouwen, vond Breshna een laagbetaalde baan bij een schoonheidssalon terwijl deze officieel nog open was. Het was verre van haar oorspronkelijke ambities, maar het voorzag haar gezin van voedsel en behoedde haar voor isolement.

Met een ernstig zieke vader en broer is zij de enige kostwinner. En met een maandsalaris van 14.000 Afghanen ($197) heeft ze moeite om alle uitgaven van het gezin te dekken.

In het begin waren haar vaardigheden verre van perfect, maar de klanten in de schoonheidssalon raakten gewend aan de onhandigheid van de oud-student, ze vonden het zelfs leuk. “Ze noemden mij ‘Kohl-diplomaat'”, herinnert Brešna zich nostalgisch.

“Ik heb bijna twee jaar besteed aan het leren van de technieken. In het begin was het moeilijk, maar ik ontwikkelde een passie voor het kappersvak. Ik was er echt goed in. Ik werd een favoriet onder de klantenkring van de salon. Ze hebben me van een depressie gered”, denkt ze voordat haar stem wegsterft.

Op een ochtend begin juli 2023, terwijl ze door haar nieuws op Facebook scrolde, ontdekte Brešna dat alle schoonheidssalons moesten sluiten.

“Na de universiteit was het de beurt aan schoonheidssalons”, zegt ze. ‘Het enige overgebleven eiland van vrijheid stortte voor mijn ogen in. Ik was er kapot van. We hadden minder dan een maand om alles in te pakken en de deal te sluiten. Op de laatste dag huilden onze klanten, die normaal zo blij zijn, allemaal.”

Breshna hield haar tranen in en besloot op eigen risico in het geheim door te werken. ‘De Taliban hebben mijn recht op onderwijs gestolen. Het was ondenkbaar dat ze mij het recht op werk zouden ontnemen.”

‘Angst zal mijn familie niet voeden’

Mursal*, 22, tart ook het verbod om als schoonheidsspecialiste te werken.

Net als veel andere jonge vrouwen kon ze het vooruitzicht niet aan om stil te zitten nadat ze niet meer naar de universiteit moest gaan. Mursal werkte al parttime in een schoonheidssalon om tijdens haar studie haar gezin te onderhouden.

Dus de dag nadat universiteiten gesloten waren voor vrouwen, ging Mursal fulltime aan de slag en ging in het geheim verder nadat schoonheidssalons verboden waren.

“Hoewel het een gevaarlijke beslissing was, heb ik geen seconde getwijfeld. Angst zal mijn gezin niet voeden en mij niet terugsturen naar de universiteit”, zegt ze.

Veel van haar universiteitsgenoten namen soortgelijke beslissingen.

‘Ik werkte om mijn studie te betalen. Nu werk ik om te overleven”, zegt Lali*, een ondergrondse schoonheidsspecialiste die voorheen hoopte dokter te worden.

Bij haar vervingen make-upborstels scalpels. Ondanks dat ze een baan heeft, zegt Lali dat haar geestelijke gezondheid op een historisch dieptepunt staat. “Ik wou dat ik niet meer bestond. Ik zou levens moeten redden in het ziekenhuis, zonder mijn eigen risico te lopen als ik vrouwenmake-up doe.”

Toen ze voor het eerst de wereld van underground schoonheid betrad, werkte Breshna met slechts een paar vertrouwde klanten. Het nieuws verspreidde zich al snel in haar buurt. Ze heeft nu meer dan vijftien vrouwen die regelmatig een beroep op haar doen.

Gezien haar succes moest Breshna extra voorzorgsmaatregelen nemen. Haar werktijden zijn nooit hetzelfde en ze is heel voorzichtig in haar bewegingen.

“Ik neem altijd sluiproutes en vermijd camera’s. Het gevaarlijkste is als ik make-up koop, zegt ze. Omdat ze regelmatig nieuwe producten nodig heeft voor haar bedrijf, koopt ze nooit te veel op één plek om te voorkomen dat ze wordt gevolgd door verkopers op de bazaars.

Alle undercover schoonheidsspecialisten lopen het risico te worden gerapporteerd door buren, make-upleveranciers of zelfs nepklanten die spioneren voor de Taliban. Voor Breshna is elke reis de moeite waard. “Als ik ergens heen ga, verstop ik het strijkijzer en de föhn onder mijn boerka of in een boodschappentas, zodat de Taliban denken dat ik net uit de winkel kom.”

‘Wij zijn tegenstanders van schoonheid’

“Ik wil me weer vrouw voelen”, vertelde een klant aan Al Jazeera in een ondergrondse salon in Kaboel. Met vergulde spiegels die grenzen aan kitsch en planken vol schoonheidsproducten, vergeet je gemakkelijk dat deze shopper zich in de kelder bevindt. En toch bruist deze geïmproviseerde woonkamer van ongeveer 20 vierkante meter met twee zussen.

Rijkelijk ingericht en gedecoreerd met zware rode gordijnen, de sfeer van de geheime salon is warm en gezellig. Vandaag krijgen drie klanten een schoonheidsbehandeling terwijl hun kinderen op het tapijt spelen. Er zijn slechts een paar lachbuien en het geluid van borstels die make-uppaletten raken te horen.

Hamida* is een voormalige voetballer en nu een geheime klant van cosmetische behandelingen. Eén keer per maand bezoekt ze een geheime salon om haar nagels te laten doen. Om haar veiligheid en die van de visagiste te garanderen, gaat ze altijd naar buiten met zwarte handschoenen die haar lange en kleurrijke nagels bedekken.

“De Taliban hebben geen idee dat wij onze vrijheid beschermen volgens de regels die zij ons opleggen”, zegt Hamida.

“Toen de schoonheidssalon naar een geheime locatie verhuisde, zag ik er tegenop om te gaan”, vertelt een andere klant. “Ik was bang, maar ik moet de moed respecteren van degenen die blijven werken. Dit is een oorlog tegen vrouwen, en wij zijn tegen schoonheid.”

Ondanks de angst en het massale toezicht dat door de Taliban is ingevoerd om bevolkingsbewegingen beter te kunnen volgen en de aanwezigheid van vrouwen in de openbare ruimte te ontwrichten, zeggen deze vrouwen dat ze vastbesloten zijn door te gaan.

“Wij hebben geen andere keuze. Ze hebben ons van de universiteit verbannen. We blijven lezen. Ze verboden schoonheidssalons. Wij gaan door met werken”, zegt de jonge schoonheidsspecialiste uitdagend.

*Namen zijn veranderd om de anonimiteit te beschermen.