De wetshandhavingsdienst van de Europese Unie, Europol, publiceerde vrijdag een analyse van 821 criminele groepen die een grote bedreiging zouden vormen voor de interne veiligheid van het blok.
Het in Den Haag gevestigde bureau – dat wil dat het onderzoek een springplank is voor verfijnder onderzoek – ontdekte dat criminele netwerken aanzienlijk variëren qua structuur, activiteit, territoriale controle en levensduur.
Wat de analyse heeft gevonden
Ongeveer 25.000 personen bleken betrokken te zijn bij de geïdentificeerde netwerken, die werden geselecteerd vanwege de dreiging die zij zouden vormen. Wat het aantal leden van elke groep betreft, werd ervan uitgegaan dat deze doorgaans tussen de 8 en 38 leden liggen.
Syndicaten waren actief op allerlei criminele terreinen, zoals drugshandel, fraude, vermogenscriminaliteit, migrantensmokkel en mensenhandel.
In totaal hield 82% van de genoemde organisaties zich bezig met slechts één belangrijke criminele activiteit.
De distributie van verdovende middelen kwam naar voren als een sleutelactiviteit, waarbij de helft van de gevaarlijkste criminele netwerken betrokken was bij de drugshandel, hetzij uitsluitend, hetzij als onderdeel van een breder portfolio. Een derde had drugshandel als enige focus.
Binnen de EU vonden de drugssmokkeloperaties het vaakst plaats in België, Duitsland, Italië, Nederland en Spanje. Deze bedrijven hadden het vaakst banden met vakbonden buiten de EU in Albanië, Brazilië, Colombia, Ecuador en het Verenigd Koninkrijk.
Een belangrijke dreigingsmaatregel was het vermogen van een netwerk om de legale zakenwereld te infiltreren en instrumenten en fronten te creëren om zijn misdaden te verdoezelen, waarbij 86% van de gevaarlijkste criminele netwerken gebruikmaakt van legale bedrijfsstructuren. Dergelijke links kunnen ook worden gebruikt om criminele winsten wit te wassen, zeggen de auteurs.
Criminele ondernemingen opereren over de grenzen heen, waarbij ruim driekwart van de groepen aanwezig of actief is in twee tot zeven landen.
Van de leiders van de gevaarlijkste criminele netwerken wordt gezegd dat ze nauw toezicht houden op de operaties, waarbij misdaadbazen er doorgaans de voorkeur aan geven dicht bij hun operaties te blijven.
Uit het rapport bleek ook dat 34% van de netwerken al meer dan tien jaar actief was, wat erop wijst dat ze “flexibel en veerkrachtig” waren en een sterke samenhang onder de leden hadden.
“Ze zijn zo lang in staat hun invloed en macht te behouden, zelfs als leiders en leden worden vastgehouden”, aldus het rapport. “Ze zijn zich vaak bewust van wetshandhavingsinitiatieven en nemen actief tegenmaatregelen – mogelijk geholpen door corrupte praktijken om informatie te verkrijgen van of te infiltreren in de wetshandhaving of de rechterlijke macht.”
Hoe nuttig is de informatie?
Europol zegt dat het rapport – ‘Decoderen van de gevaarlijkste criminele netwerken van de EU’ – meer duidelijkheid betekent in de strijd tegen de georganiseerde misdaad.
“De georganiseerde misdaad is een van de grootste bedreigingen waarmee we vandaag de dag worden geconfronteerd en bedreigt de samenleving met corruptie en extreem geweld”, aldus Europees commissaris voor Binnenlandse Zaken Ylva Johansson. “We moeten weten waar we mee te maken hebben.”
Alle 27 EU-lidstaten en 17 partnerlanden van Europol hebben gegevens aangeleverd voor het onderzoek, met plannen om de gegevens te gebruiken om misdaadsyndicaten over de grenzen heen aan te pakken.
“Criminelen gedijen in geheimhouding, maar wij brengen daar verandering in. Dit Europol-rapport is het meest uitgebreide onderzoek naar belangrijke criminele netwerken dat ooit op Europees niveau door rechtshandhavingsinstanties is uitgevoerd”, aldus Catherine De Bolle, uitvoerend directeur van Europol.
“Deze gegevens, nu gecentraliseerd bij Europol, zullen wetshandhavingsinstanties de voorsprong geven die ze nodig hebben om grensoverschrijdend strafrechtelijk onderzoek beter te kunnen richten en uit te voeren.”
Europees commissaris voor Justitie Didier Reynders zei dat de bevindingen “aanzienlijke implicaties” zouden hebben voor de rechtssystemen in de hele EU en de rechtsstaat.
“Rechters en aanklagers kunnen de georganiseerde misdaad alleen bestrijden als ze vrij zijn van intimidatie, bedreigingen of pogingen om hun professionele integriteit te beïnvloeden”, aldus Reynders. “We moeten ervoor zorgen dat dat het geval is.”
Bewerkt door Louis Oelofse