Na weken van spanning waarin de Centrale Bank van Libië (CBL) werd gesloten, de lonen onbetaald bleven en contant geld verdween, leken de twee rivaliserende regeringen van het land klaar om een door de Verenigde Naties bemiddelde overeenkomst te aanvaarden om de activiteiten te hervatten, voordat ze weer in een bekende impasse terechtkwamen. in het land.
De internationaal erkende Regering van Nationale Eenheid (GNA) in het Westen probeerde CBL-gouverneur Sadiq al-Kabir te vervangen, beschuldigde hem van verkeerd beheer van de olie-inkomsten en ging zelfs zo ver dat hij gewapende mannen stuurde om hem uit zijn ambt te verwijderen.
Woedend stopte de regering van nationale eenheid (GNU) in Oost-Libië, gesteund door de afvallige commandant Khalifa Haftar, uit protest een groot deel van de olieproductie van het land.
“Dit is ernstig”, zegt Jalel Harchaoui, een fellow bij het Londense Royal United Services Institute. “Hoewel de CBL nu zwakker is dan een paar jaar geleden, is zij nog steeds de steunpilaar van de toegang van het land tot harde valuta.”
Hij voegde eraan toe dat CBL het grootste deel van Libië’s import van voedsel, medicijnen en andere essentiële zaken financiert, zonder welke het land niet lang kan voortbestaan.
Het conflict is het jongste slagveld in een dertien jaar durende rivaliteit tussen politieke en militaire elites die Libië achtervolgt sinds de verdrijving in 2011 van oude heerser Muammar Gaddafi.
Sindsdien, zo zeggen verschillende analisten, is het leven in Libië verslechterd, omdat de gevechten tussen rivaliserende Libiërs voortduurden en omdat de internationale gemeenschap probeerde de heerschappij van de politieke en militaire elite te behouden, ervan overtuigd dat zij het beste zijn voor de stabiliteit en het uitgeroepen doel van ‘het verenigen van de macht’. Libië”.
Waarom een centrale bank?
Naast het beheer van de enorme olierijkdom van Libië, verenigde de CBL de oostelijke en westelijke ‘centrale banken’ van Libië in één orgaan om de salarissen van ambtenaren en soldaten van beide regeringen te beheren en het vertrouwen op te bouwen dat een herstel mogelijk was.
Na een ruzie tussen de GNA en de GNU over wie het hoofd van de CBL zou worden, vluchtte al-Kabir het land uit, waarbij hij beweerde toegangscodes voor bankdeposito’s te hebben meegenomen, waardoor de bank geïsoleerd bleef van internationale financiële netwerken.
Asim al-Hajjaji, directeur compliance van het CBL, zei dat de internationale contacten zijn hersteld, hoewel Al Jazeera begrijpt dat de meeste internationale handel nog steeds opgeschort is.
Ondertussen is de olie-export naar een nieuw dieptepunt gedaald, zijn de lonen onzeker en is het dagelijks leven van zo’n zes miljoen Libiërs in rep en roer.
“De Verenigde Naties praten over onderhandelingen, wat een duidelijk teken is dat we nog lang niet in de buurt van een oplossing zijn”, zei Tarek Megerisi, een senior fellow bij de European Council on Foreign Relations, over onderhandelingen om de activiteiten in de CBL te hervatten.
Het Westen, dat de GNA doorgaans steunt ondanks dat het verantwoordelijk is voor een groot deel van de onzekerheid, “weet niet wat het moet doen, of heeft echt de bandbreedte om het te doen. Ze hebben te maken met oorlogen in Gaza en Oekraïne”, zei hij.
“Het is gewoon te veel. In Libië hebben de internationale inspanningen om tot een rechtvaardige oplossing te komen hun momentum verloren.”
En dit is verre van de eerste keer.
Gedurende meer dan een decennium van onzekerheid en oorlog, zeggen analisten, zijn de inspanningen van de internationale gemeenschap gericht op het versterken van de elites van het land, in de hoop dat dit tot stabiliteit zou kunnen leiden.
De laatste gesprekken over CBL zien er een beetje anders uit, met toegang tot miljoenen dollars aan activa die van primair belang zijn voor de elite van het land, en toegang tot diensten en de zekerheid waar een groot deel van de bevolking naar hunkert, schijnbaar een bijzaak, vertelden analisten aan Al Jazeera.
Elite-koopjes die heersen in eindeloze onrust
“Het voorkomen van conflicten wordt gezien als de enige internationale strategie in Libië”, vertelde Tim Eaton, een senior fellow bij Chatham House die heeft bijgedragen aan een paper over de internationale praktijk van het prioriteren van machtselites, aan Al Jazeera.
‘Het is de dood door duizend bezuinigingen,’ zei Harchaoui.
‘Iedereen praat over een terugkeer naar de status quo alsof er ooit een mooi, statisch evenwicht heeft bestaan’, merkte hij op. “Dit is nooit het geval geweest. Zelfs als het vredig leek, mislukten de regelingen voortdurend en waren ze vernederend. En die geleidelijke verslechtering is wat vorige maand plotseling zichtbaar werd met de CBL-crisis.”
Nationale verkiezingen, of zelfs het raamwerk dat daartoe zou kunnen leiden, blijven een ver vooruitzicht nadat de laatste stemming, oorspronkelijk gepland voor december 2021, na het conflict werd uitgesteld.
‘Elke stap richting het houden van nationale verkiezingen is geblokkeerd’, zei Eaton. “Beide [Abdul Hamid] Dbeibah [head of the GNA] en Haftar zou kunnen zeggen dat ze morgen verkiezingen willen, maar eigenlijk willen ze alleen hun kant, of in ieder geval hun volmachten, bij de stemming.”
Beide regeringen blijven afzonderlijk regeren, terwijl hun leden, bondgenoten en milities profiteren van mensensmokkel en ongereguleerde grensoverschrijdende handel.
Terwijl individuele leden echter strijden om positie in kleine en exclusieve kringen, blijven de systemen die bedoeld zijn om het dagelijks leven in Libië te ondersteunen in verval en verval.
Eaton merkt op dat de stad Derna, die in september 2023 onder water kwam te staan na de ineenstorting van een dam waarvoor GNU verantwoordelijk is, nog steeds niet is gereconstrueerd.
“Voor gezondheidszorg moeten Libiërs naar het buitenland gaan”, merkte hij op. “En als iemand ooit een noodgeval heeft, is er geen nummer of afdeling die ze kunnen bellen.
“Intussen worden de superrijken die voor de mensen zouden moeten zorgen, nog rijker.”
Beide partijen, zo legde hij uit, beweren te werken aan de oprichting van een centrale regering, terwijl staatsinstellingen die toezicht moesten houden op elke toekomstige staat, zoals een sterke centrale bank, zijn uitgehold en veroverd door de elites aan beide kanten.
Op regionaal vlak is Libië gedurende de dertien jaar van sporadische conflicten en politieke onzekerheid een constante bron van instabiliteit geworden binnen een toch al onstabiele regio.
Binnen een verdeeld Libië zijn verschillende actoren het oosten van het land gaan gebruiken als uitgangspunt voor het projecteren van hun eigen internationale ambities in Soedan, Syrië en daarbuiten.
Enorme menselijke kosten
Naast de onzekerheid over de Libische bevolking zijn er dit jaar ook ruim duizend vluchtelingen, irreguliere migranten en asielzoekers gestorven of verdwenen op de migratieroute door het centrale Middellandse Zeegebied, waarvan Libië een sleutelrol speelt.
“Het Westen en de VN voeren diplomatiek theater op in Libië terwijl het land uiteenvalt”, zegt Anas El Gomati van het Sadeq Instituut.
“Ze hebben een gereedschapskist die stof verzamelt. In plaats van druk uit te oefenen, maken ze corruptie mogelijk door degenen te legitimeren die geen electoraal mandaat of politieke geloofwaardigheid hebben. Het is geen diplomatie; het is medeplichtigheid aan slow motion.”
El Gomati vervolgde: “Oost of west, het Libische kompas wijst op chaos en corruptie. Haftar en zijn kinderen creëren een leengoed door oorlogsmisdaden in het oosten, terwijl Dbeibah een ‘pay-as-you-go’ loyaliteitsprogramma voert met gewapende groepen in het westen.
“De ironie? De elites vertrouwen het banksysteem niet dat ze hebben leeggebloed, dus houden ze hun tegoeden in het buitenland, wat het Westen zou kunnen bevriezen, maar ze hebben het te druk met het eigenhandig aanpakken van de zakkenrollers van de toekomst van Libië.
“Westerse beleidsmakers en de Libische elite zijn verwikkeld in een race naar de bodem van waanvoorstellingen en hebzucht”, concludeerde El Gomati. ‘Het Westen ziet het doel; elites zien een eindeloos buffet. Dat is geen naïviteit, dat is opzettelijke blindheid, en het Libische volk betaalt ervoor. In het casino van de Libische elite wint het huis altijd, en corruptie is een chip die nooit opraakt.”