Dit artikel werd oorspronkelijk gepresenteerd op Gesprek.
De mondiale antivaccinatiebeweging en de aarzeling tegenover vaccins die tijdens de COVID-19-pandemie zijn toegenomen, vertonen geen tekenen van afname.
Volgens een onderzoek onder Amerikaanse volwassenen waren de Amerikanen in oktober 2023 minder geneigd om goedgekeurde vaccins als veilig te beschouwen dan in april 2021. Nu het vertrouwen in vaccins afneemt, blijft desinformatie over gezondheid zich als een lopend vuurtje verspreiden op sociale media en in het echte leven.
Ik ben een volksgezondheidsexpert op het gebied van desinformatie over gezondheid, wetenschapscommunicatie en verandering van gezondheidsgedrag.
Naar mijn mening kunnen we de gevaren van verkeerde gezondheidsinformatie niet onderschatten, evenals de noodzaak om te begrijpen waarom deze zich verspreidt en wat we eraan kunnen doen. Desinformatie over gezondheid wordt gedefinieerd als elke gezondheidsclaim die onjuist is op basis van de huidige wetenschappelijke consensus.
Valse beweringen over vaccins
Vaccins zijn het #1 onderwerp van valse gezondheidsclaims. Enkele veel voorkomende mythes over vaccins zijn:
- Hun veronderstelde verband met menselijke diagnoses van autisme. Meerdere onderzoeken hebben deze bewering in diskrediet gebracht, en deze is krachtig weerlegd door de Wereldgezondheidsorganisatie, de National Academies of Sciences, Engineering and Medicine, de American Academy of Pediatrics en de Centers for Disease Control and Prevention.
- Zorgen over het COVID-19-vaccin dat onvruchtbaarheid veroorzaakt. Dit verband werd ontdekt door middel van systematische review en meta-analyse, een van de krachtigste vormen van het synthetiseren van wetenschappelijk bewijs.
- Zorgen over de veiligheid van vacciningrediënten, zoals thimerosal, aluminium en formaldehyde. Uitgebreide onderzoeken hebben aangetoond dat deze ingrediënten veilig zijn als ze worden gebruikt in de minimale hoeveelheden die in vaccins voorkomen.
- Vaccins zijn medisch onnodig ter bescherming tegen ziekten. De ontwikkeling en verspreiding van vaccins tegen levensbedreigende ziekten zoals pokken, polio, mazelen, bof, rubella en griep hebben miljoenen levens gered. Het speelde ook een sleutelrol in de historische stijging van de gemiddelde levensverwachting – van 47 jaar in 1900 in de VS naar 76 jaar in 2023.
Kosten van desinformatie over gezondheid
Het geloven in zulke mythen heeft de hoogste prijs.
Volgens een dashboard van de Brown University School of Public Health hadden naar schatting 319.000 sterfgevallen als gevolg van COVID-19 die tussen januari 2021 en april 2022 in de VS plaatsvonden voorkomen kunnen worden als die personen waren gevaccineerd. Desinformatie en desinformatie over COVID-19-vaccins alleen al heeft de Amerikaanse economie naar schatting $50 miljoen tot $300 miljoen per dag aan directe kosten gekost als gevolg van ziekenhuisopnames, langdurige ziekte, verloren levens en economische verliezen als gevolg van gemist werk.
Hoewel vaccinmythes en misverstanden de neiging hebben de gesprekken over gezondheidszorg te domineren, is er op sociale media een overvloed aan verkeerde informatie over voedings- en eetstoornissen, roken of middelengebruik, chronische ziekten en medische behandelingen.
Uit het onderzoek van mijn team en dat van anderen blijkt dat sociale-mediaplatforms bronnen van gezondheidsinformatie zijn geworden, vooral onder adolescenten en jonge volwassenen. Veel mensen zijn echter niet toegerust om door het doolhof van verkeerde gezondheidsinformatie te navigeren.
Uit een analyse van Instagram- en TikTok-posts van 2022 tot 2023 door The Washington Post en de non-profit nieuwssite The Examination bleek bijvoorbeeld dat de voedingsmiddelen-, dranken- en supplementenindustrie tientallen geregistreerde diëtisten heeft betaald om inhoud te plaatsen waarin light frisdrank, suiker en additieven worden gepromoot. , waarmee miljoenen kijkers worden bereikt. De relatie tussen diëtisten en de voedingsmiddelenindustrie was voor de kijkers niet altijd duidelijk.
Uit onderzoek blijkt dat desinformatie over de gezondheid die via sociale media wordt verspreid ertoe leidt dat minder mensen worden gevaccineerd, en dat dit het risico op andere gezondheidsrisico’s, zoals slechte voeding, onveilige seks en seksueel overdraagbare infecties, kan vergroten. Desinformatie over de gezondheid is zelfs doorgedrongen tot de diergezondheid. Uit een onderzoek uit 2023 blijkt dat 53% van de ondervraagde hondenbezitters in een landelijk representatieve steekproef sceptisch stond tegenover vaccins voor huisdieren.
Desinformatie over gezondheid neemt toe
Een van de belangrijkste redenen voor de verspreiding van desinformatie over gezondheid is een afnemend vertrouwen in de wetenschap en de overheid. De groeiende politieke polarisatie, samen met een historisch wantrouwen jegens de geneeskunde onder gemeenschappen die ongelijke gezondheidszorgbehandeling hebben ervaren en nog steeds ervaren, verergert de bestaande verdeeldheid.
Het gebrek aan vertrouwen wordt zowel gevoed als versterkt door de manier waarop desinformatie zich tegenwoordig kan verspreiden. Via sociale mediaplatforms kunnen mensen gemakkelijk informatiesilo’s vormen; u kunt uw netwerken en uw feed beheren door tegenstrijdige standpunten van uw eigen standpunten te ontvolgen of uit te sluiten, en inhoud leuk te vinden en te delen die aansluit bij uw bestaande overtuigingen en waardesystemen.
Door inhoud op maat te maken op basis van interacties uit het verleden, kunnen algoritmen voor sociale media onbedoeld uw blootstelling aan verschillende perspectieven beperken en een gefragmenteerd en onvolledig begrip van informatie creëren. Zorgwekkender is dat uit een onderzoek naar desinformatie die op Twitter werd verspreid, waarbij gegevens van 2006 tot 2017 werden geanalyseerd, bleek dat onwaarheden 70% vaker worden gedeeld dan de waarheid en dat ze zich “verder, sneller, dieper en breder dan de waarheid” verspreiden in alle categorieën van informatie.
Hoe desinformatie te bestrijden
Het gebrek aan robuuste en gestandaardiseerde regulering van desinformatie-inhoud op sociale netwerken vormt een moeilijke taak om onder individuele gebruikers te onderscheiden wat ware of valse informatie is. Wij wetenschappers en proefpersonen kunnen het ook beter doen in het communiceren van onze wetenschap en het herstellen van vertrouwen, zoals mijn collega en ik eerder hebben geschreven. Ik geef ook peer-reviewed aanbevelingen voor belangrijke rollen die ouders/voogden, beleidsmakers en sociale-mediabedrijven kunnen spelen.
Hieronder staan enkele stappen die consumenten kunnen nemen om de verspreiding van verkeerde gezondheidsinformatie te identificeren en te voorkomen:
- Controleer de bron. Bepaal de geloofwaardigheid van gezondheidsinformatie door te verifiëren dat de bron een gerenommeerde organisatie of instantie is, zoals de Wereldgezondheidsorganisatie, de National Institutes of Health of de Centers for Disease Control and Prevention. Andere geloofwaardige bronnen zijn onder meer een gevestigde medische of wetenschappelijke instelling of een peer-reviewed onderzoek in een academisch tijdschrift. Wees op uw hoede voor informatie afkomstig van onbekende of bevooroordeelde bronnen.
- Onderzoek de referenties van de auteur. Zoek naar de kwalificaties, expertise en relevante professionele voorkeur van de auteur of auteurs die de informatie presenteren. Wees voorzichtig als auteursinformatie ontbreekt of moeilijk te verifiëren is.
- Noteer de datum. Het is de bedoeling dat wetenschappelijke kennis door ontwerp evolueert naarmate er nieuw bewijsmateriaal naar voren komt. Verouderde informatie is mogelijk niet de meest nauwkeurige. Zoek naar recente gegevens en updates die bevindingen in het bredere veld contextualiseren.
- Kruisverwijzing om wetenschappelijke consensus tot stand te brengen. Verwijs informatie naar meerdere betrouwbare bronnen. Een sterke consensus onder experts en meerdere wetenschappelijke onderzoeken ondersteunen de validiteit van gezondheidsinformatie. Als een gezondheidsclaim op sociale media in tegenspraak is met de algemeen aanvaarde wetenschappelijke consensus en afkomstig is van onbekende of onbetrouwbare bronnen, is deze waarschijnlijk onbetrouwbaar.
- Ze trekken sensationele beweringen in twijfel. Bij misleidende gezondheidsinformatie wordt vaak gebruik gemaakt van sensationele taal die bedoeld is om sterke emoties op te roepen en zo de aandacht te trekken. Uitdrukkingen als ‘wondermiddel’, ‘geheime remedie’ of ‘gegarandeerde resultaten’ kunnen op overdrijving duiden. Wees voorzichtig met mogelijke belangenconflicten en gesponsorde inhoud.
- Weeg het wetenschappelijke bewijs af tegen individuele anekdotes. Geef prioriteit aan informatie die is gebaseerd op wetenschappelijke onderzoeken die rigoureuze onderzoeksmethoden hebben ondergaan, zoals gerandomiseerde gecontroleerde onderzoeken, beoordelingen en validatie. Als het wetenschappelijke proces goed wordt uitgevoerd met representatieve monsters, biedt het een betrouwbare basis voor gezondheidsaanbevelingen in vergelijking met individuele anekdotes. Hoewel persoonlijke verhalen boeiend kunnen zijn, mogen ze niet de enige basis vormen voor gezondheidsbeslissingen.
- Praat met een zorgverlener. Als gezondheidsinformatie verwarrend of tegenstrijdig is, vraag dan advies aan vertrouwde gezondheidsprofessionals die persoonlijk advies kunnen bieden op basis van hun expertise en individuele gezondheidsbehoeften.
- Bij twijfel niet delen. Het delen van gezondheidsclaims zonder validatie of verificatie draagt bij aan de verspreiding van verkeerde informatie en vermijdbare schade.
We kunnen allemaal een rol spelen bij het verantwoord consumeren en delen van informatie, zodat de verspreiding van de waarheid de onwaarheid overtreft.
Monica Wang ontvangt financiering van de National Institutes of Health.