NASA
Vandaag bijna tien jaar geleden stond ik in de internationale terminal van de belangrijkste luchthaven van Houston mijn telefoon te controleren. Omdat ik aan boord wilde gaan van de vlucht naar Moskou, was de aankondiging van NASA onvermijdelijk, en het agentschap stond op het punt een selectie te maken van particuliere bedrijven om astronauten naar het internationale ruimtestation te vervoeren.
Toen, vlak voordat ik aan boord ging van een rechtstreekse vlucht naar Moskou, verscheen er een aankondiging van NASA over haar commerciële bemanningsprogramma in mijn inbox. Het ruimteagentschap stemde er op grond van een contract met een vaste prijs mee in om Boeing 4,2 miljard dollar te betalen voor de ontwikkeling van het Starliner-ruimtevaartuig; SpaceX zou 2,6 miljard dollar ontvangen om zijn Crew Dragon-voertuig te ontwikkelen.
Destijds was de Space Shuttle al drie jaar buiten gebruik en moesten NASA-astronauten aan boord van de Sojoez naar het internationale ruimtestation vliegen. “Vandaag zijn we een stap dichter bij de lancering van onze astronauten vanaf Amerikaanse bodem met Amerikaanse ruimtevaartuigen en het beëindigen van de enige afhankelijkheid van het land van Rusland in 2017”, zei NASA-beheerder Charles Bolden in een verklaring.
Ik wist dit maar al te goed. Als ruimteverslaggever voor Houston-kroniekIk reisde met NASA-functionarissen naar Rusland om Star City te bezoeken, waar astronauten trainen, en om de Roscosmos-missiecontrolefaciliteiten te zien. Van daaruit vlogen we naar Kazachstan om de ruimtehaven van Bajkonoer te verkennen en de lancering van de bemanning van Expeditie 41 naar het ruimtestation te bekijken. Twee Russische astronauten en NASA’s Butch Wilmore namen deel aan de missie. Ik schreef hierover als deel vijf van mijn Adrift-serie over de staat van het Amerikaanse ruimtevaartprogramma.
Tien jaar later lijkt het allemaal surrealistisch. Ik kan me niet voorstellen dat ik, zoals tien jaar geleden, naast soldaten in Moskou zou staan en naar de ‘Vredesmars’ van duizenden demonstranten door de Russische hoofdstad zou kijken. Er is vandaag de dag geen ruimte voor afwijkende meningen in Rusland. Het vliegveld waar we van Moskou naar Kazachstan vlogen, Domodedovo, werd aangevallen door Oekraïense drones. Ik zal vrijwel zeker nooit meer naar Rusland kunnen terugkeren, vooral niet nadat ik door het hoofd van de ruimtevaart als ‘oorlogsmisdadiger’ ben bestempeld.
Maar de geschiedenis kent een interessante wending. Tien jaar na de Sojoez-vlucht vanuit Kazachstan lanceerde Wilmore het Starliner-ruimtevaartuig van Boeing vanuit Florida. Afgelopen weekend keerde dit Boeing-ruimtevaartuig terug naar de aarde zonder Wilmore en zijn co-piloot Suni Williams. Daar zijn we weer: Wilmore vliegt de ruimte in, en ik denk en schrijf over de toekomst van NASA’s ruimtevluchtprogramma’s.
Ik vroeg me af: is het commerciële teamprogramma, na alles wat er de afgelopen tien jaar is gebeurd, een succes geweest?
Boeing wordt een no-show
Commercial Crew was een gedurfde gok van NASA die de ruimtevaartorganisatie veel critici opleverde. Zouden particuliere bedrijven echt een stap kunnen zetten en een dienst kunnen leveren die voorheen alleen beschikbaar was voor landen?
De twee selecties van NASA, Boeing en SpaceX, voldeden niet aan dat doel voor 2017 voor hun eerste bemande vluchten. Jarenlang stelde het Congres de financiering van het programma uit, en in de tweede helft van de jaren 2010 ondervond elk van de bedrijven aanzienlijke technische problemen. In 2019 overwon SpaceX ernstige problemen met zijn parachutes en een exploderend ruimtevaartuig om in de zomer van 2020 triomfantelijk een baan om de aarde te bereiken met zijn Demo-2-missie, waarbij NASA-astronauten Doug Hurley en Bob Behnken van en naar het ruimtestation vlogen.
Sindsdien heeft SpaceX zeven operationele missies naar het ruimtestation voltooid, waarbij astronauten uit de Verenigde Staten, Europa, Japan, Rusland, het Midden-Oosten en elders in een baan om de aarde zijn gebracht. De bemanning van de achtste missie bevindt zich momenteel op het station en de negende Crew Dragon-missie zal later deze maand worden gelanceerd om Wilmore en Williams terug te brengen naar de aarde. Crew Dragon is niets minder dan een doorslaand succes geweest voor SpaceX en de Verenigde Staten, en heeft een vitale levenslijn tot stand gebracht in een tijd waarin – te midden van de verslechterende betrekkingen tussen Amerika en Rusland – de afhankelijkheid van NASA van de Sojoez waarschijnlijk onhoudbaar zou zijn.
De Starliner stond voor een moeilijkere weg. De eerste onbemande testvlucht eind 2019 werd vroegtijdig afgebroken na ernstige softwareproblemen. Naderhand bestempelde NASA de vlucht als een “high-visibility close call” en zei dat Boeing een tweede onbemande testvlucht zou moeten vliegen. Deze missie in 2022 was succesvoller, maar aanhoudende zorgen en problemen met de brandbare tape en parachutes vertraagden de eerste bemande vlucht tot juni van dit jaar. Het lot van de derde vlucht van Starliner deze zomer, en de stuwraketten die af en toe defect raakten, waardoor de bemanning uiteindelijk een alternatieve rit terug naar de aarde nodig had, is goed gedocumenteerd.