Het Thaise Constitutionele Hof zal woensdag beslissen of de progressieve Move Forward Party (MFP) de grondwet heeft geschonden toen zij beloofde de majesteitwet van het land te wijzigen die kritiek op de koninklijke familie verbiedt.
Als de rechtbank de MFP in het ongelijk zou stellen, zou de partij kunnen worden ontbonden en zouden haar leiders voor tien jaar kunnen worden verboden, wat een scherpe ommekeer in haar lot zou betekenen sinds de verbluffende verkiezingsoverwinning iets meer dan een jaar geleden.
Vervolgens schaarden miljoenen jonge Thai zich achter de charismatische MFP-leider Pita Limjaroenrat, gesteund door de belofte van verandering van de partij. Zijn leidende beleid was de hervorming van artikel 112 van het Thaise Wetboek van Strafrecht, dat elke kritiek op de monarchie aan banden legt.
De overwinning en de hervormingsagenda van de partij zorgden ervoor dat de partij stevig in het vizier kwam van de lang regerende conservatieve elite van Thailand. Pita mocht geen premier worden en een regering vormen.
Nu de beslissing van morgen klaar is om de Thaise democratie voor de komende jaren te definiëren, is hier alles wat u over de zaak moet weten:
Wat heeft MFP tot dit punt gebracht?
De MFP is de feitelijke opvolger van de Future Party (FFP), die op een anti-juntaplatform de derde plaats behaalde bij de Thaise algemene verkiezingen van 2019, waardoor de heersende klasse van het land opschudde.
Na aanvankelijk een zaak van het Constitutionele Hof te hebben overleefd waarin het werd beschuldigd van pogingen om de monarchie omver te werpen, werd de FFP in februari 2020 ontbonden nadat werd geoordeeld dat het de wetten op de verkiezingsfinanciering had overtreden door een lening te aanvaarden van zijn leider Thanathorn Juangroongruangkit.
Na het vonnis sloten 55 van de 65 leden van het FFP-parlement zich aan bij de MFP, waarbij ze beloofden de progressieve agenda voort te zetten. Een voorbeeld van zo’n beleid in de aanloop naar de verkiezingen in mei was de belofte van de MFP om Sectie 112 te wijzigen, waardoor de maximale gevangenisstraf voor smaad jegens de koning werd teruggebracht van 15 jaar naar één jaar en/of een boete van 300.000 Thaise baht (ongeveer 8.400 dollar).
Op dit platform behaalde de MFP een schokkende overwinning bij de verkiezingen van 2023, waarbij ze 151 zetels won in het 500 zetels tellende Huis van Afgevaardigden van Thailand, tien meer dan de op de tweede plaats geplaatste Pheu Thai Partij Paetongtarn Shinawatra.
De MFP voldeed echter niet aan de 251 zetels die nodig waren voor een regelrechte meerderheid. Pogingen om een coalitie te vormen met andere pro-democratische partijen, waaronder Pheu Thai, werden geblokkeerd door de door het leger geïnstalleerde Senaat in Thailand, waarbij gebruik werd gemaakt van de macht die het leger hem had gegeven. een ontwerpgrondwet uit 2017.
In juli schorste het Constitutionele Hof Pito als parlementslid vanwege de acties die hij zou hebben gevoerd bij een ter ziele gegane televisiezender – waarvan hij later werd vrijgesproken. Pheu Thai vormde met succes zijn eigen coalitie, inclusief pro-militaire partijen en exclusief de MFP.
In januari van dit jaar oordeelde het Constitutionele Hof dat de door de MFP voorgestelde wijzigingen een schending vormden van artikel 49 van de Grondwet, dat pogingen verbiedt om ‘het democratische regeringsregime met de koning als staatshoofd omver te werpen’.
Hij beval de partij om “elke handeling, meningsuiting door middel van spraak, schrijven, publicatie of reclame of verzending van welk bericht dan ook in welke andere vorm dan ook” te stoppen om artikel 112 te wijzigen.
Wat moet de rechter nu beslissen?
In maart stemde het Constitutionele Hof ermee in om het voorstel van de Kiescommissie in overweging te nemen, waarin werd verzocht de MFP te ontbinden en haar leiders op grond van artikel 112 voor tien jaar uit de politiek te verbannen. De Commissie rechtvaardigde haar verzoek door te verwijzen naar het besluit van de rechtbank in januari, waarin stond dat “Bewijs dat Move Forward het democratische systeem met de koning als staatshoofd ondermijnt”.
In het op 4 juni ingediende schriftelijke verweer beweerde MFP dat de rechtbank niet bevoegd is en dat de procedure van het verzoekschrift van de commissie onwettig is. Er werd onder meer betoogd dat de MFP niet van plan was het systeem te ondermijnen, dat ontbinding een laatste redmiddel zou moeten zijn, en dat elk politiek verbod proportioneel zou moeten zijn en gericht zou moeten zijn op specifieke leden van de MFP.
Patrick Phongsathorn, senior advocacy-specialist bij de in Thailand gevestigde mensenrechten-ngo Fortify Rights, zei dat de commissie “haar eigen politieke neutraliteit en onafhankelijkheid in gevaar bracht” door de zaak tegen de MFP aan te spannen.
“Deze zaak lijkt politiek gemotiveerd en volgt een algemeen patroon van het Thaise establishment dat steeds populairder wordende oppositiepartijen het zwijgen oplegt”, vertelde hij aan Al Jazeera.
Deskundigen hebben weinig hoop dat MFP uitstel krijgt. Met het precedent dat is geschapen door de ontbinding van de FFP in 2020 en de uitspraak van de rechtbank in januari tegen de MFP, zei Mark S Cogan, universitair hoofddocent vredes- en conflictstudies aan de Japanse Kansai Gaidai Universiteit, wiens onderzoek zich richt op autoritaire regimes in Zuidoost-Azië: “Het schrift hangt aan de muur”.
“Het Constitutionele Hof heeft eerder dit jaar al aangegeven waar het heen gaat”, zei hij tegen Al Jazeera. “Het Constitutionele Hof, een instelling met een geschiedenis van ontbinding van politieke partijen, heeft in januari verklaard dat de hervorming van artikel 112 verraderlijk is. Welke andere boodschap zou het nu kunnen afgeven?”
Wat gebeurt er nu?
Het Constitutionele Hof met negen rechters komt woensdag om 09.30 uur lokale tijd (02.30 uur GMT) bijeen en zal zijn uitspraak om 15.30 uur (07.30 uur GMT) voorlezen.
Net als de door jongeren geleide demonstraties in 2020 na de ontbinding van de FFP, voorspelt Cogan dat er protesten zullen zijn als de MFP wordt ontbonden, hoewel de omvang misschien moeilijk te voorspellen is.
“Protesten zullen veel ruimte krijgen [Prime Minister Srettha Thavisin]die niet opkwam voor Pit en die aantoonbaar de geloofwaardigheid van Pheu Thai binnen de Thaise democratische beweging verbrijzelde toen hij instemde met een meerderheidsregering met de militaire en monarchistische partijen”, zei hij.
Hoewel Phongsathorn zei dat elke stap om de MFP te ontbinden slechts de laatste zou zijn in een “breder patroon” in Thailand van “het bewapenen van de rechterlijke macht tegen de politieke oppositie”, is de zaak “belangrijker” gezien de enorme populariteit van de partij.
Maar zelfs als de MFP zou ontbinden, zegt Phongsathorn, “is de progressieve geest nu uit de fles en zal het heel moeilijk zijn om hem er weer in te stoppen.”
Nu de FFP werd vervangen door de MFP, “zal er een andere partij worden opgericht die de standpunten van deze zich ontwikkelende sociale beweging zal vertegenwoordigen”, zei hij.
Op zijn beurt presenteert voormalig MFP-leider Pita een optimistische publieke boodschap aan zijn aanhangers, waarin hij hen aanspoort de hoop niet te verliezen, ongeacht de uitkomst.
Hij zal bij de uitspraak van de rechtbank aanwezig zijn.
‘We vechten er niet alleen voor voor mijn persoonlijke toekomst of de toekomst van mijn partij, maar we willen er zeker van zijn dat als dat gebeurt, Pita de laatste persoon wordt, de Move Forward-partij de laatste partij wordt die zich op het kerkhof van politieke partijen”, zei hij tegen persbureau Associated Press.