De advocaat zei niets toen hij een zaal vol leidinggevenden in de kunststofindustrie toesprak. Bereid je voor op een golf van rechtszaken met potentieel ‘astronomische’ kosten. Tijdens een conferentie eerder dit jaar zei de advocaat, Brian Gross, dat de komende rechtszaak ‘alles wat met asbest te maken heeft zou kunnen overtreffen’, een van de meest spraakmakende rechtszaken over bedrijfsaansprakelijkheid in de geschiedenis van de Verenigde Staten.
De heer Gross verwees naar PFAS, de ‘forever chemicaliën’ die naar voren zijn gekomen als een van de grootste vervuilingsproblemen van onze tijd. PFAS wordt al tientallen jaren gebruikt in talloze alledaagse voorwerpen (cosmetica, afhaalbakjes, pannen) en wordt in verband gebracht met ernstige gezondheidsrisico’s, waaronder kanker. Vorige maand zei de federale regering dat verschillende soorten PFAS uit het drinkwater van honderden miljoenen Amerikanen moeten worden verwijderd.
“Doe wat je kunt, zolang je kunt, voordat je wordt aangeklaagd”, zei de heer Gross tijdens de sessie in februari, volgens een opname van het evenement, gemaakt door een deelnemer en beoordeeld door The New York Times. “Bekijk al het marketingmateriaal of andere communicatie die u met uw klanten en leveranciers heeft gehad, om te zien of er iets in die documenten staat dat problematisch is voor uw verdediging”, zei hij. “Haal de mensen eruit en vind de juiste getuige om uw bedrijf te vertegenwoordigen.”
Een woordvoerder van de werkgever van de heer Gross, het advocatenkantoor MG+M, dat bedrijven verdedigt in rechtszaken met hoge inzet, reageerde niet op vragen over de opmerkingen van de heer Gross en zei dat hij niet beschikbaar was om deze te bespreken.
Een groot deel van de chemische, plastic- en aanverwante industrieën maakt zich op voor een golf van rechtszaken over PFAS, of per- en polyfluoralkylstoffen, een klasse van bijna 15.000 veelzijdige synthetische chemicaliën die verband houden met ernstige gezondheidsproblemen.
Bijna overal waar wetenschappers hebben gekeken zijn PFAS-chemicaliën aangetroffen: in drinkwater, in de regen die over de Grote Meren valt, zelfs in de sneeuw op Antarctica. Men denkt dat ze aanwezig zijn in het bloed van bijna elke Amerikaan. Onderzoekers hebben blootstelling aan PFAS in verband gebracht met teelbal- en nierkanker, ontwikkelingsachterstanden bij kinderen, verminderde vruchtbaarheid, leverschade en schildklieraandoeningen. Door de mens gemaakte chemicaliën gaan zo lang mee dat wetenschappers niet op betrouwbare wijze hebben kunnen bepalen hoe lang het zou duren voordat ze zouden worden afgebroken.
Rechtszaken met betrekking tot PFAS zijn al gericht tegen fabrikanten in de Verenigde Staten, waaronder DuPont, zijn spin-off Chemours en 3M. Vorig jaar stemde 3M ermee in om minstens 10 miljard dollar te betalen aan waterbedrijven in de Verenigde Staten die compensatie zochten voor de schoonmaakkosten. Dertig procureurs-generaal hebben ook PFAS-fabrikanten aangeklaagd en beschuldigd van wijdverbreide besmetting.
Maar experts zeggen dat de juridische strijd nog maar net is begonnen. Het bredere universum van bedrijven die PFAS in hun producten gebruiken, staat steeds meer onder de loep. Deze maand hebben eisers een class action-rechtszaak aangespannen tegen Bic, waarbij ze het scheerbedrijf ervan beschuldigden niet openbaar te maken dat sommige van hun scheermessen PFAS bevatten.
Bic zei dat het geen commentaar geeft op lopende rechtszaken en dat het zich al lang inzet voor veiligheid.
De regering-Biden heeft stappen ondernomen om de chemicaliën te reguleren, waarbij voor het eerst van gemeentelijke watersystemen werd geëist dat ze zes soorten PFAS verwijderen. Vorige maand heeft de Environmental Protection Agency ook twee van deze PFAS-chemicaliën aangemerkt als gevaarlijke stoffen onder de Superfund Act, waardoor de verantwoordelijkheid voor het opruimen ervan op vervuilde locaties is verschoven van belastingbetalers naar vervuilers.
Verwacht wordt dat beide regels zullen leiden tot een nieuwe reeks rechtszaken door waterbedrijven, lokale gemeenschappen en anderen die aanklagen wegens schoonmaakkosten.
“Zeggen dat de sluizen opengaan is een understatement”, zegt Emily M. Lamond, een advocaat die zich richt op milieurechtszaken bij advocatenkantoor Cole Schotz. “Neem tabak, asbest, MTBE, combineer ze en ik denk dat we meer PFAS-rechtszaken zullen zien”, zei ze, verwijzend naar methyl-tert-butylether, een voormalig schadelijk benzineadditief dat drinkwater verontreinigde. Samen heeft dit trio geresulteerd in claims van in totaal honderden miljarden dollars.
PFAS’s waren een industrieel wonder toen scheikundigen van Dupont het materiaal in de jaren veertig synthetiseerden, een uiterst duurzame verbinding die bestand was tegen water, vlekken, hitte en vet. Het werd al snel een steunpilaar in de Teflon-pannen van DuPont en de Scotchgard-stofbeschermer van 3M. Het was een krachtig brandblusmiddel en hielp brandweerlieden de vlammen te bestrijden. Tegenwoordig worden ze gebruikt voor een verscheidenheid aan alledaagse voorwerpen, zoals magnetronpopcornzakjes, shampoo, regenjassen en blusschuim.
Maar juist de eigenschappen die PFAS zo waardevol maakten, verhinderden ook dat ze op natuurlijke wijze in het milieu worden afgebroken. Toen PFAS vanuit fabrieken, producten en stortplaatsen in het milieu terechtkwamen, begonnen de chemicaliën zich op te hopen in water, lucht en bodem.
Uit documenten uit de sector die via rechtszaken zijn vrijgegeven, blijkt dat fabrikanten al in 1961 nadelige gevolgen voor de gezondheid van blootstelling aan PFAS ontdekten. Maar pas begin jaren 2000 kwamen vragen over hun veiligheid steeds vaker onder de aandacht. In 2005 legde de EPA DuPont een boete van 10 miljoen dollar op, destijds de grootste administratieve boete ooit opgelegd door het agentschap, omdat hij de schadelijke effecten van PFAS niet openbaar had gemaakt.
Dit alles vormde de weg vrij voor een potentiële juridische storm. In tegenstelling tot tabak, dat slechts door een fractie van de bevolking wordt gebruikt, “loopt vrijwel iedereen in de Verenigde Staten rond met PFAS in ons lichaam”, zegt Erik Olson, senior directeur milieugezondheidsstrategie bij de Natural Resources Defense. Raad. “En we worden zonder medeweten of toestemming aan de kaak gesteld, vaak door industrieën die wisten hoe gevaarlijk de chemicaliën waren en dat niet openbaar maakten”, zei hij. “Het is een formule voor echt significante verantwoordelijkheid.”
Sandy Wynn-Stelt uit Belmont, Michigan, bracht één vroege zaak naar voren. Een jaar nadat ze haar man in 2016 aan leverkanker had verloren, ontdekte ze dat de kerstboomboerderij buiten haar huis, die zo’n idyllische omgeving leek, een stortplaats was voor met PFAS beladen leerlooierijafval van Wolverine World Wide, maker van Hush Puppies.
Wolverine was een van de eersten die een licentie verleende aan Scotchgard van 3M voor zijn waterdichte schoenen. Mevrouw Wynn-Stelt testte haar bloed en ontdekte dat het PFAS-niveau honderden keren hoger was dan normaal. In 2020 werd bij haar schildklierkanker vastgesteld.
Ze klaagde Wolverine en 3M aan en bereikte in 2021 een schikking. Afzonderlijk schikten bijna 2.000 lokale bewoners een class action-rechtszaak tegen Wolverine. Waterbronnen in de regio zijn nog steeds vervuild met PFAS.
“Die advocaten hebben volkomen gelijk. Dit gaat enorm worden, nu mensen bedrijven verantwoordelijk gaan houden”, aldus Wynn-Stelt.
Wolverine weigerde commentaar te geven. 3M zei dat het doorging met het aanpakken van PFAS-rechtszaken door zichzelf te verdedigen in de rechtbank of door middel van onderhandelde schikkingen.
Een groot deel van het verloop van toekomstige rechtszaken hangt af van bewijs van de gezondheidsrisico’s van PFAS. Er bestaat een brede wetenschappelijke consensus dat bepaalde PFAS-chemicaliën schadelijk zijn. “Er is veel bewijs”, zegt Linda Birnbaum, een toxicoloog en voormalig directeur van het National Institute of Environmental Health Sciences. “Meerdere onderzoeken door verschillende onderzoekers en in verschillende populaties.”
Max Swetman, een andere MG+M-partner die de heer Gross in februari op een industrieconferentie introduceerde, sprak het onderzoek toe in zijn commentaar voor de groep. “Er wordt veel nieuwe wetenschap gecreëerd”, zei hij. “Niet het beste voor ons.”
Toch zou enig onderzoek vatbaar kunnen zijn voor kritiek, zei hij. Het was van cruciaal belang dat de juiste deskundigen zouden getuigen, zei hij. “Epidemiologen zullen, als je de juiste krijgt, altijd je beste testexpert zijn.”
Volgens zijn advocatenkantoor was de heer Swetman niet bereikbaar voor commentaar op zijn uitlatingen.
Eén uitdaging voor medisch onderzoek ligt in het enorme aantal verschillende PFAS-chemicaliën dat nu in het milieu terechtkomt, en die elk enigszins verschillende gezondheidseffecten kunnen hebben, zegt Steph Tai, associate dean aan het Nelson Institute for Environmental Studies van de Universiteit van Wisconsin en expert in het gebruik ervan. van de wetenschap op het gebied van milieubescherming en rechtszaken.
“Het andere is dat het lang duurt om de gezondheidseffecten aan te tonen,” zei Dr. Tai, dus de enige manier waarop wetenschappers deze effecten hebben kunnen beoordelen, is door middel van langetermijnstudies. Onderzoekers moeten in wezen zoeken naar zogenaamde ‘natuurlijke experimenten’, zei ze, waarbij ze mensen vergelijken die van nature minder blootgesteld zijn aan PFAS met degenen die meer blootgesteld zijn. Dit leidt onvermijdelijk tot enkele onzekerheden.
De sector heeft een aantal grote overwinningen geboekt. Afgelopen november verwierp het Amerikaanse Hof van Beroep voor het Zesde Circuit een rechtszaak waarbij elke Ohioan betrokken zou zijn geweest bij een grote PFAS-blootstellingszaak, en oordeelde dat de brandweerman die de rechtszaak had aangespannen niet kon bewijzen dat de PFAS die in zijn bloed werd aangetroffen specifiek afkomstig was van het bedrijf dat hij heeft aangeklaagd.
Begin jaren 2000 heeft 3M het gebruik van de twee meest voorkomende PFAS-chemicaliën, PFOS en PFOA, grotendeels uitgefaseerd, en DuPont stopte in 2015 met het gebruik van PFOA. 3M heeft gezegd dat het de PFAS-chemicaliën eind volgend jaar zal uitfaseren, hoewel dat afhangt van de vraag of het bedrijf vervangingen vindt.
“Naarmate de wetenschap en technologie van PFAS, de verwachtingen van de samenleving en de regelgeving, en onze verwachtingen van onszelf zijn geëvolueerd, is dat ook het geval met de manier waarop we PFAS beheren”, aldus 3M.
DuPont verwees vragen door naar Chemours, het bedrijf dat in 2015 werd afgesplitst. Chemours weigerde commentaar te geven.
Het lange en moeilijke schoonmaken begint. De infrastructuurwet van president Biden uit 2021 voorziet in 9 miljard dollar om gemeenschappen te helpen bij het aanpakken van PFAS-besmetting, en de EPA zei dat 1 miljard dollar van dat geld opzij zal worden gezet om staten te helpen met initiële tests en herstelmaatregelen. Ondertussen blijven er nieuwe soorten PFAS in het milieu vrijkomen. Wetenschappers proberen er meer over te weten te komen.