De eer van de oudste Egyptische necropolis behoort toe aan farao Djoser, de heerser die in de 27e eeuw voor Christus de Derde Dynastie van het Oude Rijk inluidde. Gebouwd rond 2.680. BC in Saqqara, ten noordwesten van de ruïnes van Memphis, stond de zeslaagse, vierzijdige piramide van Djoser in het midden van een grote binnenplaats vol decoratieve ceremoniële structuren. En hoewel de oude Egyptenaren vertrouwden op een aantal gereedschappen om het ongeveer 60 meter hoge bouwwerk te helpen bouwen, wijst een nieuwe studie op ten minste één voorheen onbekend hulpmiddel: een hydraulisch hefsysteem dat gebruik maakt van een nabijgelegen, lang vervlogen meer.
Het bewijsmateriaal werd in het tijdschrift op 5 augustus beschikbaar gesteld door een interdisciplinair team van het Franse CEA Paleotechnic Institute. PLOS Eén. Na het combineren van satellietbeelden, geospatiale data-analyse, informatie over stroomgebieden en andere technieken, veronderstellen onderzoekers dat een voorheen onverklaarde structuur nabij de Trappiramide waarschijnlijk functioneerde als een “dam” om water en sediment op te vangen. Dammen, een eeuwenoud technisch bouwwerk dat al duizenden jaren oud is, zijn relatief eenvoudige constructies die worden gebruikt om de waterstromen te onderbreken en te vertragen.
In het geval van de piramide van Djoser lijkt de waterbron door meerdere compartimenten te zijn gegaan, waardoor sediment zich kon bezinken terwijl het door elke opeenvolgende kamer ging. Nadat het water door de compartimenten was gereisd, stroomde waarschijnlijk een deel van het water in de piramidevormige schachten die waren gebouwd om de bouwers te helpen de massieve bouwstenen in de gewenste positie te tillen. Wat vooral interessant is, is dat hoewel veel samenlevingen geen dammen gebruikten voor filtratie, het erop lijkt dat de piramide ook als waterzuiveringsinstallatie heeft gediend. Bovendien dateert de piramide van Djoser Dam honderden, zo niet duizenden jaren ouder dan enkele van de vroegst bekende voorbeelden.
Om het concept te illustreren beschreven de onderzoekers een eenvoudig voorbeeld van hoe de oude Egyptenaren zo’n hydraulisch controledamsysteem konden bedienen. Op basis van hun analyse is het team van mening dat het drijvende liftplatform een maximale hoogte van ongeveer 17,5 meter bereikte, maar mogelijk aanpassingen gebruikte om nog hoger te klimmen met behulp van opvouwbare uitbreidingsconstructies. Na het bereiken van de top van de piramide heeft het hefplatform mogelijk ook als tegengewicht gefunctioneerd met behulp van een katrol- en touwsysteem. Gecombineerd met aanvullende bouwmethoden zoals hellingbanen en dijksystemen kan de hydraulische lift slechts incidenteel zijn gebruikt als er voldoende water was. Toch benadrukten de onderzoekers dat het potentiële bestaan van een lift fundamenteel verandert wat experts denken dat de oude Egyptenaren in staat waren te creëren.
[Related: ‘Screaming woman’ may solve a 3,500-year-old mummy mystery.]
“Het hydraulische hefmechanisme lijkt revolutionair te zijn voor de constructie van stenen constructies en kent geen parallel in onze beschaving”, schrijven ze in hun artikel, eraan toevoegend dat het nut ervan “zo groot is dat het buiten de constructie van de Trappiramide lijkt.” Gecombineerd met de waterzuiveringscapaciteiten zou de planning van de architecten ook ‘hun vooruitziende blik weerspiegelen bij het voldoen aan verschillende maatschappelijke behoeften’, zoals het gastvrij maken van de regio Saqqara voor permanente vestiging, inclusief landbouw, toegang tot water en onderdak op de lange termijn.
Het team beweert dat hun bevindingen ook de mogelijkheid vergroten dat de oude Egyptenaren vergelijkbare systemen gebruikten in andere piramides uit het Oude Rijk, en misschien zelfs eerder. De enige manier om er zeker van te zijn, is door deze ruïnes te blijven verkennen en analyseren.