President Emmanuel Macron, die vorige maand in binnen- en buitenland werd aangevallen vanwege zijn verklaring dat het sturen van troepen naar Oekraïne ‘niet mag worden uitgesloten’, kreeg donderdag te maken met een spervuur van woede van links en rechts toen hij leiders van de grote politieke partijen ontmoette om op te hameren zijn nieuwe functie thuis.
De opmerking van Macron verbaasde zijn NAVO-bondgenoten en doorbrak een taboe door te dreigen met een directe confrontatie met Rusland, die ze hadden gehoopt te vermijden. Maar het verraste ook het publiek en de politieke partijen en heeft sindsdien geleid tot een intens debat in Frankrijk.
Tijdens de vergadering op donderdag heeft dhr. Macron hoopte enige eenheid te vinden in het versterken van de steun voor Oekraïne of bovendien tegenstanders te ontmaskeren die naar zijn mening nog steeds te zwak of onderdanig zijn tegenover Moskou. Hij zei tegen de partijleiders dat “we onszelf niet kunnen toestaan onze eigen beperkingen op te leggen tegenover een vijand die zijn eigen beperkingen niet oplegt.”
Maar de kritiek op de president na de drie uur durende bijeenkomst was gematigd en gelijkmatig. Jordan Bardella, 28 jaar oud, voorzitter van de extreemrechtse Nationale Vergadering van Marine Le Pen, zei dat Macron bereid was Oekraïne zonder beperkingen en zonder rode lijn te steunen, een aanpak die hij omschreef als ‘onverantwoordelijk en uiterst gevaarlijk voor de wereldvrede’.
Anderen bleven niet overtuigd door de argumenten van de president. Fabien Roussel, secretaris van de Communistische Partij, zei dat dhr. Macron gebruikte de kaart om een mogelijke opmars van Russische troepen richting de Oekraïense hoofdstad Kiev en de zuidelijke haven van Odessa te illustreren.
“Hij zei dat dit tot een interventie zou kunnen leiden” omdat “we in geen enkel scenario kunnen toestaan dat ze dat doen”, zei de heer Roussel. Hij omschreef de positie van de president als ‘voorbereid op escalatie’ en ‘gevaarlijk’.
Ambtenaren van het Elysée-paleis, de zetel van het presidentschap, karakteriseerden het standpunt van Macron als volgt: elke Russische escalatie van zijn aanval op Oekraïne moet worden beantwoord met een proportionele reactie van het Westen. Er was een consensus onder de Europese bondgenoten en de Franse politieke partijen dat er meer gedaan moest worden, benadrukten zij.
Frankrijk heeft herhaaldelijk gezegd dat het geen oorlog met Rusland wil.
Marine Tondelier, de leider van de Groene partij, zei dat Macron ‘amateurisme’ had getoond en beschuldigde hem ervan een zorgwekkende houding aan te nemen ‘die bedoeld was om zijn mannelijkheid te tonen’. Haar commentaar weerspiegelde de woede onder zowel linkse als centrumrechtse partijen, maar ook politieke extremen.
Het standpunt dat nu door dhr. Macron sluit zich aan bij zijn overtuiging dat het noodzakelijk is om ‘strategische ambiguïteit’ over te brengen aan de Russische president Vladimir V. Poetin om het Westen ruim twee jaar na de oorlog te laten speculeren over militaire bedoelingen.
Aan het begin van de oorlog, en zelfs daarvoor, probeerde Macron herhaaldelijk Poetin ervan te overtuigen om te redeneren en Rusland uit Oekraïne terug te trekken, terwijl hij aarzelde over de mogelijkheid van Russische integratie in de nieuwe Europese strategische architectuur. De poging werd afgewezen.
“Vorig jaar vertelde de heer Macron me dat Poetin hem vernederde”, zei Pascal Bruckner, een prominente Franse schrijver en intellectueel. “Hij zei dat hij nooit geloofde dat Poetin zoveel tegen hem zou liegen. Dus misschien is dat een element in dit alles.”
Het is nu duidelijk dat Oekraïne een centrale kwestie zal zijn in Frankrijk in de aanloop naar de verkiezingen voor het Europees Parlement in juni, waarbij Macron extreemrechts en links zal proberen te karakteriseren als medereizigers van Rusland.
Gabriel Attal, de nieuw benoemde premier van Macron, heeft die taak al op zich genomen. “Het is redelijk om je af te vragen of de troepen van Poetin niet al in ons land zijn – ik heb het over jou en je troepen, mevrouw Le Pen”, zei hij vorige week in de Nationale Vergadering.
Tijdens de bijeenkomst van donderdag zei de heer Bardella dat hij zich tegen de heer Bardella uitsprak. Attala. Maar Macron maakte duidelijk dat hij hem volledig steunde en drong er bij zijn ministers op aan om “bij elke stap” te strijden tegen de Nationale Vergadering bij de Europese verkiezingen, waar de extreemrechtse partij voorop loopt in de peilingen.
“Laat de nationalisten niet hun zin krijgen”, zei hij woensdag tijdens een kabinetsvergadering, eraan toevoegend dat “ze nu een nederlaag tegen Rusland vertegenwoordigen.”
De Tweede en Eerste Kamer van het parlement stemmen volgende week over het veiligheidspact dat vorige maand tussen Frankrijk en Oekraïne werd ondertekend. Het debat zal waarschijnlijk verhit raken en zich meer richten op de agressievere houding van Macron ten opzichte van de oorlog dan op de deal zelf. De stemming is niet bindend, maar een nederlaag voor de president zou beschamend zijn.
Aurelien Breeden bijgedragen aan de berichtgeving.