Gesprekken over de vorming van een Belgische coalitieregering raakten donderdag in rep en roer toen de hoofdonderhandelaar zijn ontslag indiende bij koning Filip, wat een verdere politieke onzekerheid voor het land twee maanden na de verkiezingen dreigde.
Met zijn taalkundige kloof tussen het Frans en het Nederlands en zijn zeer complexe politieke systeem heeft België een record van pijnlijk lange coalitiebesprekingen, die in 2010-2011 541 dagen bereikten.
De vijf groepen kwamen midden juli overeen om formele coalitiegesprekken te voeren onder leiding van de Vlaams-conservatief Bart De Wever, nadat de parlementaire peilingen in juni een impuls gaven aan de rechtse partijen.
Meestal wordt de persoon die de coalitie vormt de premier.
Maar De Wever, de burgemeester van Antwerpen en voorzitter van de N-VA-partij die het Nederlandstalige gebied van Vlaanderen regeert, liet de koning eind donderdag tijdens een bijeenkomst weten dat de onderhandelingen waren mislukt, voornamelijk over belastingen.
In een verklaring van het paleis stond dat de koning het ontslag van De Wever had aanvaard en vanaf vrijdag de onderhandelingen met de vijf partijleiders zou voortzetten “met als doel een regering te vormen”.
Naast de N-VA zijn de andere betrokken partijen de Hervormingsbeweging en Les Engages in Franstalig Wallonië, en de christen-democraten en de linkse Vooruit in Vlaanderen.
Samen hebben de vijf een meerderheid van 81 zetels in het Belgische parlement met 150 zetels.
De harde onderhandelingen liepen uiteindelijk op een muur nadat de Hervormingsbeweging blijkbaar de door De Wever voorgestelde vermogenswinstbelasting had verworpen als een manier om het begrotingstekort van het land – 4,4% van het bruto binnenlands product in 2023 – te dichten en tegelijkertijd de linkse Vooruit voor zich te winnen.
In een verklaring erkende de N-VA het uitblijven van een akkoord over het begrotingskader voor de nieuwe coalitie, inclusief arbeidsmarkt-, pensioen- en belastinghervormingen.
“Bart De Wever blijft overtuigd van de noodzaak van een herstel- en hervormingsregering om de Vlaamse welvaart te beschermen en Europese sancties voor overschrijding van de federale begroting te vermijden”, aldus het rapport.
België is een van de zeven landen van de Europese Unie die te maken krijgen met disciplinaire maatregelen wegens tekorten boven de 3% van het bbp, wat in strijd is met de begrotingsregels van het blok.
Bij de verkiezingen in het land op 9 juni, die op dezelfde dag werden gehouden als de EU-brede stemming in het Europees Parlement, wonnen rechts en centrumrechts.
Het resultaat was het verlies van een parlementaire meerderheid voor de aftredende regering van premier Alexander De Croo, een Vlaamse liberaal die leiding gaf aan de zevenpartijencoalitie die werd gevormd na een slopende 493 dagen in 2019.
Omdat centrumrechtse partijen in het hele land sleutelposities bekleden, voorspelden analisten dat het vinden van een akkoord minder tijd zou kunnen kosten dan normaal, maar nog steeds minstens zes maanden.
Voorlopig blijft De Croo interim-leider totdat zijn opvolger bekend is.