De Veiligheidsraad van de Verenigde Naties heeft maandag een door de Verenigde Staten gesteund plan voor een staakt-het-vuren voor de Gazastrook goedgekeurd, wat gewicht toevoegt aan de internationale inspanningen om een einde te maken aan de acht maanden durende oorlog. Noch Israël, noch Hamas hebben het plan publiekelijk omarmd, maar minister van Buitenlandse Zaken Antony J. Blinken heeft dinsdag gesprekken in de regio gevoerd om aan te dringen op de goedkeuring ervan.
Hier is een blik op hoe het staakt-het-vuren zou werken, evenals enkele van de twistpunten tussen de strijdende partijen.
Wat staat er in het plan?
Het plan zou in drie fasen verlopen.
In de eerste fase zou er een staakt-het-vuren van zes weken komen en de vrijlating van gijzelaars die oud of gewond zijn, of die vrouwen zijn, evenals de terugkeer van de stoffelijke resten van enkele mensen die in Gaza zijn omgekomen terwijl ze in gevangenschap waren. In ruil daarvoor zouden Palestijnse gevangenen worden vrijgelaten uit Israëlische gevangenissen.
Israëlische troepen zouden zich terugtrekken uit de bevolkte gebieden van Gaza, en meer humanitaire hulp zou in de enclave worden verdeeld. Burgers, van wie de meesten ontheemd zijn, zouden vrij zijn om terug te keren naar hun huizen, inclusief het noorden van Gaza, een gebied dat verwoest is door Israëlische luchtaanvallen en gevechten.
Terwijl dit allemaal gebeurt, zullen de gesprekken over een permanent staakt-het-vuren worden voortgezet, met als doel de tweede fase te bereiken: de volledige terugtrekking van het Israëlische leger, de terugkeer van alle gijzelaars en de vrijlating van meer Palestijnse gevangenen.
In de derde fase zouden de lichamen van alle overgebleven gijzelaars die stierven worden teruggegeven aan Israël en zou de wederopbouw van Gaza beginnen.
Het allerbelangrijkste is dat het staakt-het-vuren na de eerste zes weken zou worden verlengd als er geen overeenstemming zou worden bereikt over een tweede fase, aldus een rapport over het werk van de Veiligheidsraad op de website van de Verenigde Naties. Op deze manier zou het plan in theorie kunnen leiden tot het staken van de vijandelijkheden.
Wat noemde hij de Veiligheidsraad?
De door de Veiligheidsraad aangenomen resolutie riep zowel Israël als Hamas op om de bepalingen van het plan volledig uit te voeren “zonder uitstel en zonder voorwaarden”. Hij vat het plan samen en benadrukt de bepaling dat “als de onderhandelingen voor de eerste fase langer dan zes weken duren, het staakt-het-vuren zal voortduren zolang de onderhandelingen voortduren.”
De raad alleen kan niemand dwingen het plan aan te nemen, en de Verenigde Naties zijn niet betrokken bij de onderhandelingen over een staakt-het-vuren. Maar het aannemen van de resolutie – veertien raadsleden keurden het goed, met één onthouding – vergroot de druk op beide partijen om tot een akkoord te komen en versterkt mogelijk de hand van Washington.
Waar maakt Israël zich zorgen over?
Veel details van het plan blijven onopgelost, niet in de laatste plaats de duur van het staakt-het-vuren en de toekomstige rol van Hamas.
Premier Benjamin Netanyahu heeft herhaaldelijk gezegd dat Israël zal vechten totdat de regerings- en militaire capaciteiten van Hamas zijn vernietigd. Een Israëlische regeringsfunctionaris leek het voorstel dinsdag voorzichtig te verwelkomen en zei dat het de regering in staat zou stellen haar doelstellingen te bereiken.
“Israël zal de oorlog niet beëindigen totdat het al zijn oorlogsdoelstellingen heeft bereikt”, zei de functionaris, eraan toevoegend dat daaronder ook het elimineren van Hamas valt en het garanderen dat Gaza Israël niet kan bedreigen.
Het lijkt erop dat bij de gesprekken over de tweede en derde fase van het plan, zoals gezegd, Hamas betrokken zou zijn. Dit impliceert dat de gewapende groep een zekere mate van controle in Gaza zou behouden, iets wat volgens Netanyahu een rode lijn is. Hij verwierp ook de regerende rol van de Palestijnse Autoriteit, een felle rivaal van Hamas die beperkte bestuursbevoegdheden heeft op de door Israël bezette Westelijke Jordaanoever.
De Israëlische premier wordt geconfronteerd met druk van de Verenigde Staten en andere bondgenoten om de oorlog te beëindigen, maar twee extreemrechtse partners in zijn regerende coalitie hebben gedreigd zijn regering omver te werpen als Israël instemt met een deal die de oorlog zou beëindigen zonder Hamas uit te schakelen.
Wat zegt Hamas?
Veel Gazanen zeggen dat ze wanhopig op zoek zijn naar een einde aan de oorlog, maar analisten zeggen dat Hamas niet reageert op de wensen van de burgers van de enclave. Politieke experts zeggen dat de leiders van de groep, waaronder Yahya Sinwar, de topleider in Gaza, misschien geen haast hebben om het conflict te beëindigen. In de eerste plaats weten ze dat hun invloed zal afnemen als ze ermee instemmen de gijzelaars vrij te laten.
De onderhandelaars van de groep zeiden dat ze geen akkoord zouden goedkeuren dat geen permanent staakt-het-vuren, een volledige terugtrekking van Israëlische troepen en een “serieuze en authentieke deal” over een Palestijnse uitwisseling van gevangenen voor gijzelaars omvatte.
Een hoge Hamas-functionaris, Husam Badran, zei dat de groep het nieuwe voorstel “positief had aangepakt”, ondanks “geen duidelijk en publiek standpunt” van de Israëlische regering. En hij verwierp de verklaring van minister van Buitenlandse Zaken Blinken dat het aan Hamas lag om het plan te aanvaarden. Netanyahu is “het enige obstakel” voor een overeenkomst om de oorlog te beëindigen, zei Badran in een sms-bericht.
Wat gebeurt er nu?
In de nabije toekomst gaat de heer Blinken door met regionale gesprekken gericht op het verkrijgen van overeenstemming over het plan. Woensdag vertrekt hij naar Qatar, dat een sleutelrol heeft gespeeld als bemiddelaar.
Tot nu toe lijken beide partijen de waarde te hebben ingezien van het bieden van voorlopige steun aan het voorstel, zonder het definitief te onderschrijven en tegelijkertijd de andere kant te beschuldigen van vertraging.
Een staakt-het-vuren zou kunnen bijdragen aan het opbouwen van momentum in de richting van een einde aan de oorlog, maar het lijkt onwaarschijnlijk dat de onderhandelingen om de tweede fase van het plan te bereiken snel kunnen worden opgelost.
Adam Ragon En Aäron Bokserman bijgedragen aan de berichtgeving