Dit artikel werd oorspronkelijk gepresenteerd op Gesprek.
Bijziendheid, of de behoefte aan gecorrigeerd zicht om scherp te stellen of objecten op afstand te zien, is de afgelopen decennia veel gebruikelijker geworden. Sommigen beschouwen bijziendheid, ook wel bijziendheid genoemd, zelfs als een epidemie.
Optometrieonderzoekers schatten dat ongeveer de helft van de wereldbevolking tegen 2050 corrigerende lenzen nodig zal hebben om bijziendheid te corrigeren als de huidige cijfers blijven stijgen van 23% in 2000 en minder dan 10% in sommige landen.
De kosten voor de gezondheidszorg zijn enorm. Alleen al in de Verenigde Staten kunnen de uitgaven aan corrigerende lenzen, oogtesten en aanverwante kosten oplopen tot maar liefst 7,2 miljard dollar per jaar.
Wat verklaart de snelle groei van bijziendheid?
Ik ben een visiewetenschapper die visuele perceptie en perceptuele defecten heeft bestudeerd. Laten we, om die vraag te beantwoorden, eerst onderzoeken wat de oorzaak is van bijziendheid – en wat deze vermindert.
Hoe ontstaat bijziendheid?
Hoewel het hebben van twee bijziende ouders de kans groter maakt dat je bijziend bent, bestaat er geen enkel gen voor bijziendheid. Dit betekent dat de oorzaken van bijziendheid meer gedragsmatig dan genetisch zijn.
Optometristen hebben veel geleerd over de progressie van bijziendheid door de ontwikkeling van het gezichtsvermogen bij jonge kuikens te bestuderen. Dit doen ze door kleine helmpjes op de kuikens te zetten. Lenzen op de voorkant van de helm bedekken de ogen van het kuiken en passen zich aan aan hoeveel ze zien.
Net als bij mensen worden de ogen van het kuiken te groot als de visuele input wordt vervormd, wat resulteert in bijziendheid. En het is vooruitstrevend. De onscherpte zorgt ervoor dat de ogen groter worden, wat nog meer onscherpte veroorzaakt, waardoor het oog nog groter wordt, enzovoort.
Twee recente onderzoeken met uitgebreide enquêtes onder kinderen en hun ouders bieden krachtige steun voor het idee dat een belangrijke oorzaak van de toename van bijziendheid is dat mensen meer tijd besteden aan het scherpstellen op objecten direct voor onze ogen, of het nu een scherm is, een boek of een tekenblok. Hoe meer tijd we besteden aan het concentreren op iets binnen handbereik van ons gezicht, genaamd ‘dichtbij het werk’, hoe groter de kans dat we bijziendheid hebben.
Hoezeer mensen nieuwe technologieën zoals smartphones en te veel schermtijd ook de schuld geven van pijn aan onze ogen, de waarheid is dat activiteiten net zo waardevol zijn als het lezen van een goed boek je gezichtsvermogen kan beïnvloeden.
Extern licht voorkomt bijziendheid
Ander onderzoek heeft aangetoond dat deze onnatuurlijke ooggroei kan worden onderbroken door zonlicht.
Uit een onderzoek uit 2022 bleek bijvoorbeeld dat het percentage bijziendheid meer dan vier keer hoger was bij kinderen die niet veel tijd buitenshuis doorbrachten (bijvoorbeeld een of twee keer per week) dan bij kinderen die elke dag buiten waren. Tegelijkertijd hadden kinderen die meer dan drie uur per dag buiten school doorbrachten met lezen of van dichtbij naar een scherm kijken, een vier keer grotere kans op bijziendheid dan kinderen die dit een uur of minder deden.
In een ander artikel, uit 2012, voerden onderzoekers een meta-analyse uit van zeven onderzoeken waarin de tijdsduur die ze buitenshuis doorbrachten werd vergeleken met de incidentie van bijziendheid. Ze ontdekten ook dat meer tijd buitenshuis verband hield met minder incidentie en progressie van bijziendheid. De kans op het ontwikkelen van bijziendheid daalde met 2% voor elk uur dat men per week buiten doorbracht.
Andere onderzoekers hebben vergelijkbare effecten gerapporteerd en pleitten voor veel meer tijd buitenshuis en veranderingen in de vroege scholing om de prevalentie van bijziendheid te verminderen.
Wat drijft de epidemie
Dat verklaart nog steeds niet waarom het zo snel groeit.
Mondiaal gezien is dit voor een groot deel te danken aan de snelle ontwikkeling en industrialisatie van de Oost-Aziatische landen in de afgelopen vijftig jaar. Rond deze tijd begonnen jongeren meer tijd in klaslokalen door te brengen met lezen en zich te concentreren op andere onderwerpen, heel dicht bij hun ogen, en minder tijd buitenshuis.
Dit is ook wat onderzoekers in het Noord-Amerikaanse Noordpoolgebied na de Tweede Wereldoorlog observeerden, toen scholing verplicht was voor inheemse volkeren. Bijziendheidspercentages voor Inuit stegen van enkele cijfers vóór de jaren vijftig tot meer dan 70% in de jaren zeventig, toen alle kinderen voor het eerst naar school gingen.
Landen in West-Europa, Noord-Amerika en Australië hebben de afgelopen jaren een toename van de mate van bijziendheid laten zien, maar niets komt in de buurt van wat recentelijk is waargenomen in China, Japan, Singapore en verschillende andere Oost-Aziatische landen. De twee belangrijkste factoren waarvan is vastgesteld dat ze leiden tot een toename van bijziendheid zijn het vaker lezen en andere activiteiten waarbij je moet focussen op een voorwerp dicht bij de ogen, en het verminderen van de tijd die je buitenshuis doorbrengt.
De stijging van het aantal gevallen van bijziendheid zal waarschijnlijk over 40 of 50 jaar de ergste gevolgen hebben, omdat het tijd kost voordat jonge mensen bij wie nu de diagnose bijziendheid is gesteld, de ernstigste problemen met het gezichtsvermogen ervaren.
Behandeling van bijziendheid
Gelukkig kan slechts een paar minuten per dag met een bril of contactlenzen die vervaging corrigeren de progressie van bijziendheid stoppen. Daarom zijn vroege zichttesten en zichtcorrectie belangrijk om de ontwikkeling van bijziendheid te beperken. Oogcontroles voor kinderen zijn verplicht in sommige landen, zoals het Verenigd Koninkrijk en nu China, evenals in de meeste Amerikaanse staten.
Mensen met hoge bijziendheid hebben echter een verhoogd risico op blindheid en andere ernstige oogproblemen, zoals netvliesloslating, waarbij het netvlies van de achterkant van het oog wegtrekt. De kans op bijziendheid-gerelateerde maculaire degeneratie neemt met 40% toe voor elke dioptrie van bijziendheid. Een dioptrie is een meeteenheid die wordt gebruikt bij oogrecepten.
Maar er lijken twee trefzekere manieren te zijn om deze effecten te compenseren of uit te stellen: Besteed minder tijd aan het scherpstellen op objecten dichtbij je gezicht, zoals boeken en smartphones, en breng meer tijd buiten door in helder, natuurlijk licht. Aangezien het eerste advies in onze moderne tijd moeilijk op te volgen is, is het beste wat je kunt doen om regelmatig een pauze te nemen – of misschien meer tijd te besteden aan lezen en scrollen buiten in de zon.