A Een afbeelding van een smartphone met een rode streep erdoorheen dient als waarschuwing in de etalage van een kapsalon in een Frans dorp dat heeft gestemd om mensen te verbieden in het openbaar op hun telefoon te scrollen. “Iedereen heeft last van te veel schermtijd”, zegt Ludivine, een cardiologieverpleegkundige, terwijl ze haar haar in een knotje knipt en haar telefoon uit het zicht in haar tas laat. “Ik heb ja gestemd, dit zou de oplossing kunnen zijn.”
Seine-Port, in de regio Seine-et-Marne ten zuiden van Parijs, met een bevolking van minder dan 2.000 mensen, heeft afgelopen weekend ja gestemd in een referendum om het gebruik van smartphones in het openbaar te beperken, waarbij volwassenen en kinderen worden verboden hun apparaten te verplaatsen terwijl over straat lopen, terwijl je met anderen op een bankje in het park zit, terwijl je in winkels, cafés of in restaurants zit te eten en terwijl ouders voor de schoolpoort op hun kinderen wachten. Degenen die bij verlies de kaart van hun telefoon kunnen controleren, worden aangemoedigd om in plaats daarvan de weg te vragen.
Het dorp keurde ook een handvest voor gezinnen goed over het gebruik van schermen voor kinderen: geen schermen van welke aard dan ook in de ochtend, geen schermen in de slaapkamers, geen schermen voor het slapengaan of tijdens de maaltijd. Als de ouders van een tiener een schriftelijke overeenkomst ondertekenen om hun kind geen smartphone te geven vóór de leeftijd van 15 jaar, zal het gemeentehuis het kind een ouderwetse telefoon geven om alleen mee te bellen.
“Ik ben hier volledig voorstander van”, zegt Ludivine, 34, die twee kinderen heeft van één en vier jaar oud. ‘Sommigen zeggen dat het een aanval op de vrijheid is, maar ik denk van niet. Het gaat over het vergroten van het bewustzijn over de impact van telefoons op ons leven.
“Mijn eenjarige heeft geen schermen. Mijn vierjarige is de hele schooldag beeldschermvrij, en slechts kort als de jongste een dutje doet. Veel kinderen en volwassenen zijn bedwelmd door schermen – zelfs baby’s in kinderwagens zetten hun telefoon aan. Het gaat erom dat te vervangen door meer menselijk contact. Voordat ik kinderen kreeg, stond mijn tv altijd aan op de achtergrond; nu zet ik hem nooit aan.”
In totaal stemden 277 mensen – ongeveer 20% van de kiezers – waarvan 54% vóór het handvest. De burgemeester, Vincent Paul-Petit, van de rechtse partij Les Républicains, zal nu een gemeentelijk besluit schrijven over het gebruik van smartphones, het eerste in zijn soort in Frankrijk. Het wordt niet afgedwongen door de politie – agenten kunnen mensen die op straat scrollen niet tegenhouden of beboeten omdat er geen nationale wet tegen smartphones bestaat – maar de burgemeester beschrijft het als een aanmoediging om te stoppen met scrollen en als richtlijnen om het telefoongebruik te beperken. Winkeliers worden aangespoord om stickers op hun ramen te plakken en mensen vriendelijk te vragen te stoppen met winkelen.
In een landelijke bar zei restaurantmanager Angélique da Silva dat het onwaarschijnlijk was dat ze klanten zou vragen te stoppen met flippen, maar ze zag het doel ervan. “Het is een interessant idee voor kinderen”, zei ze. “Maar de jongere generatie keurt het niet goed, want als je hun telefoon wegneemt, hebben ze niets. Ze zijn opgegroeid met een telefoon in de hand, niet zoals onze generatie.”
Smartphones en schermtijd worden steeds meer een politieke kwestie in Frankrijk. Emmanuel Macron zei vorige maand dat hij wetenschappelijke experts zou raadplegen om “het beste gebruik van schermen te bepalen” voor jonge kinderen, wat suggereert dat er verboden of beperkingen zouden kunnen zijn.
“Ik wil de openbare ruimte behoeden voor de invasie van smartphones”, zegt burgemeester Paul-Petit. “Het gaat niet om het verbieden van alle telefoons, maar om het suggereren dat mensen hun smartphone niet tevoorschijn halen om op sociale media te surfen, een game te spelen of in het openbaar video’s te bekijken, wat we willen behouden voor het sociale leven.
“Dit gaat over het element van smartphoneverslaving, of het nu gaat om games of sociale netwerken, waarbij we onze ogen niet langer van het scherm kunnen afhouden. We moedigen een bakker of een slager aan om iemand die binnenkomt, scrollend op zijn telefoon, niet te bedienen: als hij of zij aan het telefoneren is, kunnen ze het buiten afmaken en dan binnenkomen om hallo te zeggen.”
Hij voegde eraan toe: “De tieners die over straat lopen, hebben bijna allemaal hun telefoon in hun handen… Ik begrijp dat het woord ‘verbod’ sommige mensen kan beledigen.” Maar wat belangrijk is, is om het debat te openen.”
Noémie, een psycholoog die buiten een dorpsschool op haar achtjarige dochter wachtte, was voorstander van het beperken van scrollen. Ze zei: “Laatst haalde ik boeken en poppen tevoorschijn in de wachtkamer waar mijn dochter mee kon spelen en iedereen feliciteerde me met het feit dat ik niet op het scherm stond.”
Merry Landouzy, een schoolondersteuner voor kinderen met ontwikkelingsstoornissen en een 10-jarige tweeling, heeft niet gestemd. “Of je het nu leuk vindt of niet, schermen maken deel uit van het leven van deze generatie”, zei ze. “Als we kinderen bezig houden met leuke activiteiten, vooral buiten, willen ze uiteindelijk niet echt op schermen verschijnen. Mijn dochter is een voetballer en is het liefst buiten. Het gaat erom welke alternatieve activiteiten we kunnen bieden.”
Jongeren in het dorp klaagden dat er niet genoeg ruimte was voor tieners die niets anders hadden dan hun telefoons. De burgemeester beloofde een filmclub, een boekenruil en sportfaciliteiten.
“Er is niet veel te doen – als je telefoons verbiedt, zul je de juiste structuren moeten opzetten voor jeugdvermaak, sport en spel”, zegt Navel Deciron, 21, geschiedenisstudent en docent in opleiding. Haar moeder Fatiha, een voormalige manager van de winkel, zei: “Ouders zijn verantwoordelijk en kunnen het schermprobleem zelf oplossen.”
Adrien, 17, een middelbare scholier die acteur wil worden, zei: “Smartphones zijn zo’n belangrijk onderdeel van ons leven dat ik denk niet dat het mogelijk is om ze op straat te beperken.” Hij heeft sinds zijn elfde een telefoon, luistert er op straat naar muziek, gebruikt hem op school en gebruikt GPS om te navigeren.
“Het is een generatiekwestie”, zegt Jean-Luc Rodier, een onlangs gepensioneerde postbode die voor de beperkingen heeft gestemd. “Ik ben bang voor kunstmatige intelligentie, ChatGPT. Ik ben niet tegen verboden in het algemeen, maar dit gaat over het alarm slaan over telefoongebruik.”
Zijn zoon Gabriël (20), eveneens postbode, was er tegen. “Ik breng vijf uur per dag door op mijn telefoon, wat ik redelijk vind. Ik lees ook echte boeken. Maar ik vind het leuk om op straat dingen op mijn telefoon te zoeken. Je kunt kennis niet binnen handbereik verbieden.”