De aanvallers schoten vijf mannen uit de groep van Mislande neer en gooiden hun lichamen op een stapel rottende lijken bedekt met plastic. Vervolgens verkrachtten de drie haar, de een na de ander, op klaarlichte dag. In december beviel ze van een meisje dat tijdens de aanval was verwekt.
Zwaarbewapende bendes terroriseren dit belegerde Caribische land. Alleen al in Port-au-Prince doodden zij duizenden mensen en verdreven ruim 200.000 mensen uit hun huizen. Het geweld is verergerd sinds de nog steeds onopgeloste moord op president Jovenel Moïse in 2021.
Nu is Mislande een van wat wordt beschouwd als een groeiend aantal slachtoffers van een bekend maar gruwelijk wapen: systematische verkrachting.
De bendes maken gebruik van seksueel geweld, waaronder ‘groepsverkrachting’, om ‘de lokale bevolking angst aan te jagen, te bestraffen, te onderwerpen en pijn te doen, met als uiteindelijk doel hun invloedssfeer uit te breiden’, melden VN-functionarissen.
Uitgebreide gegevens Aanslagen zijn moeilijk samen te stellen, zeggen voorstanders van rechten, deels omdat veel door bendes gecontroleerde gebieden ontoegankelijk zijn en deels omdat stigmatisering, schaarse politiemiddelen en de angst voor vergelding veel overlevenden ervan weerhouden zich te melden. Om deze redenen zijn de bestaande cijfers waarschijnlijk ondergewaardeerd.
Artsen Zonder Grenzen steunde in 2023 ruim 3.700 overlevenden van seksueel en partnergeweld in Haïti, volgens voorlopige rapporten, een stijging van 42 procent vergeleken met het jaar daarvoor, aldus de organisatie. De meerderheid van de slachtoffers in 2022 werd niet aangevallen door intieme partners, aldus het rapport.
Het National Human Rights Defense Network van Haïti documenteerde 52 verkrachtingen in 10 dagen tijdens de bendeoorlog in Cité Soleil in juli 2022. Ten minste 49 vrouwen werden in april vorig jaar ‘groepsverkracht’ tijdens een bendeaanval in de wijk Cité Soleil in Brooklyn, waar het kantoor van de VN- en geregistreerd.
Volgens humanitaire groeperingen werden sommige slachtoffers aangevallen in het bijzijn van hun ouders, echtgenoten en kinderen.
“Het gaat niet alleen om fysiek geweld”, zegt Pascale Solages, medeoprichter van de Haïtiaanse feministische groep Nègès Mawon. “Het is bedoeld om de waardigheid te breken, om de menselijkheid van de overlevenden te breken.”
De Washington Post interviewde een tiental mensen, waaronder hulpverleners, adviseurs en vijf overlevenden van een groepsverkrachting. De overlevenden stemden ermee in dat hun namen zouden worden gepubliceerd door The Post, die doorgaans geen slachtoffers van seksueel geweld identificeert.
Het gebruik van verkrachting als wapen is niet nieuw in Haïti. Tijdens het militaire bewind in de jaren negentig vielen soldaten burgers seksueel aan om politieke afwijkende meningen te onderdrukken. Maar nu is het fenomeen zo “doordringend” in gemarginaliseerde gebieden “dat het wordt gezien als een onvermijdelijk onderdeel van het leven”, meldden VN-agentschappen in 2022.
In sommige gevallen, zo zeggen voorstanders van rechten, verkrachten bendeleden degenen waarvan zij denken dat ze aanhangers zijn van rivaliserende bendes – of die eenvoudigweg in gebieden wonen die worden gecontroleerd door rivaliserende bendes – om hun macht te demonstreren en hun vijanden te vernederen. Seksueel geweld wordt ook gebruikt om mensen onder druk te zetten om losgeld te betalen voor ontvoerde dierbaren.
Arnaud Gustave Royer, hoofd van de mensenrechten bij het VN-kantoor in Haïti, arriveerde vanuit Port-au-Prince in Port-au-Prince. Zuid-Soedan, waar volgens rechtenorganisaties regeringstroepen en geallieerde milities verkrachting als wapen gebruikten tijdens de bloedige burgeroorlog van 2013 tot 2020.
Hij was “verrast” door wat hij zag in Haïti, een land dat niet in oorlog is, maar waar het gebruik van verkrachting als wapen een “systemisch” kenmerk van bendegeweld is geworden.
‘Het is behoorlijk ernstig’, zei Royer, ‘voor de sociale structuur van het land.’
Verkrachting werd hier pas in 2005 als misdaad geclassificeerd. Maar voor de meeste overlevenden blijft gerechtigheid – en adequate ondersteuning – ongrijpbaar. ‘Streffeloosheid’, zeiden VN-agentschappen in een rapport uit 2022, ‘blijft de norm.’
Het rechtssysteem van Haïti is kapot. De veiligheidscrisis dwingt overweldigde ziekenhuizen, klinieken en humanitaire groepen om de dienstverlening te beperken of te sluiten. Toegang tot hulp is moeilijk. Er zijn maar weinig groepen die gespecialiseerde psychologische zorg kunnen bieden, en particuliere opties zijn duur.
Abortus is intussen illegaal. Een nieuwe strafwet die onder bepaalde omstandigheden zwangerschapsafbreking zou toestaan, is lang uitgesteld vanwege het politieke disfunctioneren van Haïti en het verstrijken van het mandaat van de gekozen regering.
Nathalie Vilgrain, medeoprichter van de feministische groep Marijàn, zei dat een drukke maand vroeger betekende dat je dertig vrouwen hielp. Nu is dat aantal gestegen tot 120, van wie de meesten slachtoffers zijn van verkrachting. De groep heeft drie maatschappelijk werkers en geen psycholoog.
Vilgrain herinnerde zich een dag vorig jaar waarop veertig overlevenden van seksueel geweld op kantoor verschenen.
“Wat ik op die gezichten zag, ik heb geen woorden om het te beschrijven”, zei ze. ‘Het is alsof er geen hoop is. … Er is geen hoop voor morgen.”
Hulpverleners zeggen dat overlevenden van verkrachtingen vaak andere behoeften hebben dan alleen medische zorg. Sommigen zijn dakloos of bang om terug te keren naar hun gemeenschap en hebben onderdak nodig. Sommigen hebben niet de middelen om uit een gevaarlijke situatie te komen. Sommigen hebben voedsel of financiële steun nodig.
In Haïti zijn vrouwen vaak de kostwinners. Verschillende overlevenden die door The Post werden geïnterviewd, waren ‘Madan Sara’, vrouwen zoals Mislanda die voedsel en andere benodigdheden in hun gemeenschap verkopen en geen andere keuze hebben dan door bendes gecontroleerde gebieden te reizen om in hun levensonderhoud te voorzien.
De aanvallen bedreigen hun financiën en toekomst.
Oudewijn, 23, werd vorig jaar seksueel misbruikt door gewapende bendeleden die bivakmutsen droegen in Cité Soleil. Toen ze erachter kwam dat ze daardoor zwanger werd, huilde ze. Ze zou moeten stoppen met naar school gaan en moeite hebben om in haar levensonderhoud te voorzien.
‘Ik wilde een betere toekomst dan dat’, zei ze.
De 36-jarige Yvetta was op weg om bananen, yams en bonen te kopen om op de markt van 2022 te verkopen toen bendeleden de bus waarin ze zat tegenhielden. Ze gaven veertien passagiers het bevel uit te stappen, sloegen hen, beroofden en verkrachtten de vrouwen.
“Nu dit kind hier is, accepteer ik de situatie, maar het is niet mijn keuze”, zegt ze hij zei. “Ik hoop dat dit kind een goed mens zal worden, ondanks de omstandigheden van zijn geboorte.”
Junia werd in december 2022 door verschillende bendeleden verkracht in Dèyè Mi, een open ruimte in Cité Soleil die gebieden scheidt die worden gecontroleerd door rivaliserende bendes waar veel van dergelijke aanvallen plaatsvinden.
Toen ze ook zwanger werd, schopte de vrouw bij wie ze woonde haar eruit. Nu kan hij nergens wonen en brengt het grootste deel van zijn dagen door met bedelen om eten op straat.
Veel overlevenden van seksueel misbruik door bendes worden geconfronteerd met stigmatisering door hun families en gemeenschappen.
Guislène, een 41-jarige vrouw met een kind dat verwekt was door verkrachting, zei dat de vader van haar vijf kinderen vertrok nadat ze hoorde dat ze zwanger was. Hij noemde haar een ‘vrouw van een verkrachter’. Haar andere kinderen waren niet blij met hun nieuwe broer of zus.
Ze was op weg om fruit te kopen om te verkopen toen ze werd aangevallen. ‘Ik was een arme vrouw die op zoek was naar een goed leven’, zei ze. “Ik vraag God om hulp, maar niets komt mij redden.”
Toen Mislande haar vriend vertelde dat ze zwanger was, stopte hij met praten met haar. “Ik vroeg hem om me iets te vertellen, wat dan ook, maar hij zei niet veel”, zei ze.
Uiteindelijk vertrok hij. Haar dochter werd geboren met koorts en een gezwollen maag, zei ze, en de medicijnen die de artsen hadden voorgeschreven, hielpen niet.
Mislande hoopt dat haar kleine meisje in een ander Haïti zal opgroeien, dat ze gelukkig zal zijn en zal slagen. Ze denkt aan de dag waarop het kleine meisje naar haar vader zal vragen, wat hij haar zal vertellen en hoe haar dochter zou kunnen reageren.
‘Als ze het mij vraagt,’ zei Mislande, ‘zal ik eerlijk zijn.’