Alberto Fujimori, de voormalige president van Peru, sterft op 86-jarige leeftijd: NPR

LIMA, Peru – Alberto Fujimori, wiens tien jaar durende presidentschap dat de Peruaanse economie nieuw leven inblies en een meedogenloze opstand versloeg, alleen eindigde in de vernedering van autoritaire excessen die begonnen met een overwinning die hem later in de gevangenis deed belanden, is overleden. Hij was 86.

Zijn overlijden werd woensdag in de hoofdstad Lima bekendgemaakt door zijn dochter Keiko Fujimori in een bericht op X.

Fujimori, die in de periode 1990-2000 met steeds autoritairere handen regeerde, kreeg in december gratie nadat hij schuldig was bevonden aan corruptie en verantwoordelijk was voor de moord op 25 mensen. Zijn dochter zei in juli dat ze van plan is zich in 2026 voor een vierde termijn kandidaat te stellen voor het presidentschap van Peru.

De voormalige universiteitspresident en wiskundeprofessor was de ultieme politieke buitenstaander toen hij uit de vergetelheid kwam en in 1990 de verkiezingen in Peru won tegen de schrijver Mario Vargas Llosa. In een tumultueuze politieke carrière nam hij herhaaldelijk risicovolle, periodieke beslissingen die hem afwisselend bewondering en minachting opleverden.

Hij nam een ​​land over dat geteisterd werd door een op hol geslagen inflatie en guerrilla-geweld, en hervormde de economie door middel van gedurfde maatregelen, waaronder de massale privatisering van staatsindustrieën. Het duurde iets langer om de fanatieke Lichtend Pad-rebellen te verslaan, maar leverde hem ook brede steun op.

Maar zijn presidentschap stortte dramatisch in.

Nadat hij het Congres kortstondig had gesloten en zichzelf een controversiële derde termijn had opgelegd, vluchtte hij in 2000 in ongenade het land uit toen gelekte videobanden lieten zien dat zijn spionagechef, Vladimiro Montesinos, wetgevers omkocht. De president bezocht Japan, het land van zijn ouders, en faxte zijn ontslag beroemd.

Hij schokte zowel voor- als tegenstanders vijf jaar later toen hij in buurland Chili belandde, waar hij werd gearresteerd en vervolgens uitgeleverd aan Peru. Hij had gehoopt zich in 2006 kandidaat te stellen voor het presidentschap van Peru, maar belandde in plaats daarvan voor de rechtbank, waar hij werd beschuldigd van machtsmisbruik.

Politieke gokkers op hoog niveau zullen jammerlijk verliezen. Hij werd de eerste voormalige president ter wereld die in zijn eigen land werd berecht en veroordeeld wegens schendingen van de mensenrechten. Hij kreeg niet persoonlijk de opdracht de 25 moorden door doodseskaders te plegen waarvoor hij was veroordeeld, maar werd verantwoordelijk gehouden omdat de misdaden in naam van zijn regering waren gepleegd.

Zijn gevangenisstraf van 25 jaar weerhield Fujimori er niet van om een ​​politieke reorganisatie na te streven, die hij plande vanuit een gevangenis die was gebouwd in een politieacademie aan de rand van de hoofdstad Lima.

Zijn congreslid-dochter Keiko probeerde de familiedynastie te herstellen door zich in 2011 kandidaat te stellen voor het presidentschap, maar werd in de tweede ronde verslagen. Hij deed opnieuw mee in 2016 en 2021, toen hij met slechts 44.000 stemmen verloor na een campagne waarin hij beloofde zijn vader te bevrijden.

“Na een lange strijd tegen kanker is onze vader, Alberto Fujimori, de Heer gaan ontmoeten”, zei hij op X woensdag. “We vragen iedereen die van hem hield om samen met ons te bidden voor de eeuwige rust van zijn ziel.”

In feite was het presidentschap van Fujimori een schitterend vertoon van totaal autoritarisme, plaatselijk bekend als ‘codilismo’, in een regio die zich afwendde van autocratie naar democratie.

Hij laat zijn vier kinderen achter. De oudste, Keiko, werd first lady in 1996 nadat haar vader van haar moeder, Susana Higuchi, scheidde in een bittere strijd waarin ze Fujimori ervan beschuldigde haar te hebben misbruikt. De jongste zoon, Kenji, werd tot congreslid gekozen.

Fujimori werd geboren op 28 juli 1938, de Onafhankelijkheidsdag van Peru, en zijn immigrantenouders plukten katoen totdat ze een kleermakerswinkel openden in het centrum van Lima.

Hij behaalde een graad in landbouwtechniek in 1956 en studeerde vervolgens in Frankrijk en de Verenigde Staten, waar hij in 1972 een bachelordiploma in wiskunde behaalde aan de Universiteit van Wisconsin.

In 1984 werd hij rector van de Landbouwuniversiteit van Lima, en zes jaar later stelde hij zich kandidaat voor het presidentschap zonder ooit een politiek ambt te hebben bekleed, waarbij hij zichzelf bestempelde als een schoon alternatief voor de corrupte, niet gerespecteerde politieke klasse van Peru.

Een maand voor de verkiezingen van 1990 steeg hij van 6% van de stemmen naar de tweede van de negen op de stemming. Hij versloeg vervolgens Vargas Llosa in een tweede ronde.

De overwinning, zei hij later, kwam voort uit dezelfde frustratie die het briljante pad voedde.

“Het resultaat van de afwijzing van mijn regering is Peru’s afkeer van de nutteloosheid, corruptie en ineffectiviteit van de traditionele politieke klasse en bureaucratie”, zei hij.

Eenmaal in functie leverde Fujimori’s stoere praatjes en praktische stijl hem aanvankelijk alleen maar lof op, aangezien autobomaanslagen de hoofdstad nog steeds teisterden en de jaarlijkse inflatie de 8.000 procent naderde.

Hij paste dezelfde economische shocktherapie toe die Vargas Llosa bepleitte, maar waartegen hij in de campagne pleitte.

Fujimori privatiseerde staatsbedrijven, bezuinigde op de overheidsuitgaven en trok een recordaantal buitenlandse investeringen aan.

Liefkozend bekend als “El Chino” vanwege zijn Aziatische afkomst, verkleedde Fujimori zich vaak als boer om inheemse gemeenschappen in de jungle en boeren in de hooglanden te bezoeken, terwijl hij elektriciteit en drinkwater voorzag in straatarme dorpen. Dit onderscheidde hem van patricische, blanke politici die over het algemeen zijn gemeenschappelijke inslag misten.

Fujimori gaf de veiligheidstroepen van Peru ook de vrije hand om hard op te treden.

In september 1992 arresteerde de politie rebellenleider Abimael Guzmán. Verdiend of niet, Fujimori pakte de eer.

Nadat hij jaren nadat hij in veel regio’s dictaturen had omvergeworpen aan de macht kwam, deed de voormalige universiteitsprofessor eindelijk een stap terug. Hij ontwikkelde een groeiende smaak voor macht en gebruikte steeds antidemocratische middelen om meer macht te vergaren.

In april 1992 sloot hij het Congres en de rechtbanken en beschuldigde hen ervan de Bright Way te verslaan en zijn inspanningen voor economische hervormingen te dwarsbomen.

Internationale druk dwong hem een ​​vergadering te kiezen ter vervanging van het Congres. De nieuwe wetgevende macht, gedomineerd door zijn aanhangers, veranderde de grondwet van Peru, zodat de president twee opeenvolgende ambtstermijnen van vijf jaar kon vervullen. Na een korte grensoorlog met Ecuador in 1995 keerde Fujimori na een electorale aardverschuiving terug naar zijn ambt.

Hij is bekritiseerd door mensenrechtenverdedigers in binnen- en buitenland omdat hij een amnestiewet heeft doorgevoerd om schendingen van de mensenrechten te vergeven die door veiligheidstroepen zijn begaan tijdens de Peruaanse ‘anti-sabotage’-campagne tussen 1980 en 1995.

Het conflict zou bijna 70.000 levens eisen, ontdekte een waarheidscommissie, waarbij het leger verantwoordelijk was voor meer dan een derde van de doden. Journalisten en zakenlieden werden ontvoerd, studenten verdwenen en minstens 2.000 boerenvrouwen uit de hooglanden werden gedwongen gesteriliseerd.

In 1996 zette Fujimori’s meerderheidsblok in het Congres hem op het goede spoor voor een derde termijn toen het een wet goedkeurde die bepaalde dat zijn eerste vijf jaar als president niet meetelden omdat de nieuwe grondwet nog niet van kracht was toen hij werd verkozen.

Een jaar later ontsloeg het congres van Fujimori drie rechters van het Constitutionele Tribunaal die probeerden de wet ongedaan te maken, en zijn vijanden beschuldigden hem ervan een democratisch gekozen dictatuur op te leggen.

Tegen die tijd waren er bijna dagelijks onthullingen die de enorme omvang van de corruptie rondom Fujimori aantoonden. Ongeveer 1.500 mensen die banden hadden met zijn regering werden berecht wegens corruptie en andere aanklachten, waaronder acht voormalige ministers, drie voormalige militaire commandanten, een procureur-generaal en een voormalige chef van het Hooggerechtshof.

De aantijgingen tegen Fujimori leidden tot jarenlange juridische strijd. In december oordeelde het Peruaanse Constitutionele Hof in het voordeel van een humanitair pardon dat de toenmalige president Pablo Kuczynski op kerstavond in 2017 aan Fujimori had verleend. Met een masker op en extra zuurstof gekregen, verliet Fujimori de gevangenispoort en stapte in een SUV, bestuurd door zijn schoondochter.

Hij werd voor het laatst in het openbaar gezien op 4 september, toen hij in een rolstoel een privéziekenhuis verliet. Hij vertelde de pers dat hij een CT-scan had ondergaan en toen hem werd gevraagd of zijn presidentiële bod nog steeds vooruitging, lachte hij en zei: “We zullen zien, we zullen zien.”