Mensen hebben de neiging te denken dat we de intelligentste levensvormen op aarde zijn en dat we vooral worden gevolgd door onze naaste verwanten zoals chimpansees en gorilla’s. Maar er zijn enkele gebieden van cognitie waarin homo sapiens en andere primaten zijn niet zonder gelijke. Van welk ander dier zouden de hersenen op menselijk niveau kunnen functioneren, tenminste in één functie? Vogels – opnieuw.
Dit is lang niet de eerste keer dat vogelsoorten als kraaien en papegaaien hebben laten zien dat ze in bepaalde opzichten net als wij kunnen denken. Kauwen zijn slimme kraaiachtigen die tot dezelfde familie behoren als kraaien en raven. Nadat ze er een paar hadden getest, ontdekte een internationaal team van onderzoekers dat het werkgeheugen van de vogels op dezelfde manier functioneert als bij mensen en hogere primaten. Al deze soorten maken gebruik van wat ‘aantrekkingsdynamiek’ wordt genoemd, waarbij ze informatie in specifieke categorieën ordenen.
Helaas voor hen betekent dit dat ze dezelfde fouten maken als wij. “gaaien (Corvus monedula) hebben vergelijkbare gedragsvooroordelen als mensen; herinneringen zijn minder nauwkeurig en bevooroordeelder naarmate de geheugenvereisten toenemen”, aldus de onderzoekers in een onderzoek dat onlangs in Communications Biology is gepubliceerd.
Een herinnering om niet te vergeten
Het werkgeheugen is de plek waar we items voor een korte periode vasthouden, zoals een postcode die in het ene browsertabblad wordt opgezocht en in een ander browsertabblad wordt getypt. Het kan alles bevatten, van cijfers en woorden tot afbeeldingen en concepten. Maar deze herinneringen verslechteren snel en de capaciteit is beperkt: hoe meer dingen we proberen te onthouden, hoe kleiner de kans dat de hersenen ze allemaal correct onthouden.
Attractordynamiek geeft de hersenen een hulpmiddel bij het werkgeheugen door sensorische gegevens, zoals kleur, te nemen en te categoriseren. Een zeer specifieke rode tint van ‘Vuurlelie’ kan snel uit het werkgeheugen verdwijnen, en minder details zullen na verloop van tijd behouden blijven, maar zullen nog steeds als ‘rood’ worden onthouden. Eerst verlies je de details, maar je blijft langer bij het algemene idee.
Naast tijd is afleiding het andere dat het werkgeheugen doodt. Minder ruis (dat wil zeggen interfererende factoren binnen en buiten de hersenen) maakt het gemakkelijker om een vuurlelie van andere rode lelies te onderscheiden. Als een hypothetische klant kleurstalen van Sandstone (taupe) en London Fog (grijs) naast Fire Lily zou bekijken, zou het nauwkeurig onthouden van elke kleur nog moeilijker worden vanwege de toenemende eisen aan het werkgeheugen.
De bias kan ook het werkgeheugen vertroebelen en ervoor zorgen dat de hersenen sommige tinten rood nauwkeuriger onthouden dan andere, vooral als de hersenen ze allemaal onder ‘rood’ onderbrengen. Dit kan gebeuren wanneer een bepaalde klant een bepaald idee heeft van een rode kleur die warmer of koeler is dan vuurlelie. Als ze rood iets warmer vinden dan vuurlelie, geloven ze misschien in een ander, warmer rood is Vuur lelie.
In levendige kleuren
Om erachter te komen of kraaiachtigen stimuli verwerken met behulp van kortetermijngeheugen met aantrekkerdynamiek, onderwierpen de onderzoekers twee kauwen aan verschillende tests met kleurgeheugen. Elke vogel moest op een witte knop pikken om de test te starten. Vervolgens kregen ze een kleur te zien – de doelkleur – voordat ze een kaart met 64 kleuren te zien kregen. De kauwen moesten naar dat kaartje kijken en de kleur pikken die ze eerder te zien kregen. Met een juist antwoord zouden ze hun favoriete lekkernij kunnen verdienen, terwijl antwoorden die dichtbij maar niet helemaal correct waren, hen andere lekkernijen zouden opleveren.
Hoewel de vogels goed presteerden met slechts één kleur, nam hun nauwkeurigheid af omdat de onderzoekers hen uitdaagden om meerdere doelkleuren tegelijk van een kaart te onthouden. Het was waarschijnlijker dat ze kleuren kozen die dichtbij, maar niet exact, de doelkleuren lagen die ze te zien kregen, waarschijnlijk omdat hun kortetermijngeheugen onder grotere druk stond.
We zouden dit zien als de klant niet alleen Fire Lily, maar ook Sandstone en London Fog moest onthouden. Het enige verschil is dat wij mensen de kleurnamen konden lezen, en de kauwen ontdekten pas dat ze ongelijk hadden toen ze hun favoriete lekkernij niet kregen.
“Ondanks enorm verschillende visuele systemen en hersenorganisaties, vertonen kraaiachtigen en primaten een vergelijkbare aantrekkingskrachtdynamiek, wat de ruis in de visuele representaties van het werkgeheugen kan matigen”, aldus de onderzoekers in hetzelfde onderzoek.
Hoe en waarom vogels de dynamiek van de attractie ontwikkelden, moet nog worden begrepen. Omdat het zicht van vogels verschilt van dat van mensen, kunnen er verschillen in kleurperceptie zijn geweest die het onderzoeksteam niet kon verklaren. Dezelfde mechanismen voor het werkgeheugen die bij mensen en andere primaten zijn geëvolueerd, lijken echter ook afzonderlijk te zijn geëvolueerd bij kraaiachtigen. “Birdbrain” moet als een compliment worden opgevat.
Communicatiebiologie, 2023. DOI: 10.1038/s42003-023-05442-5