De Australische premier Anthony Albanese maakte vorige week bekend dat zijn regering van plan is minderjarigen te verbieden sociale media te gebruiken en dat ze de komende maanden als eerste stap een leeftijdsverificatieproces zal uitvoeren.
“We weten dat sociale media sociale schade veroorzaken en kinderen weghalen van echte vrienden en echte ervaringen”, zei Albanese.
Vanaf oktober 2023 geldt er in Australië al een verbod op smartphones op openbare scholen. Onder dit nieuwe voorgestelde verbod zouden sociale media op alle apparaten – en buiten de muren van alleen scholen – voor kinderen worden verboden.
De Australische premier Anthony Albanese heeft plannen aangekondigd om kinderen te verbieden sociale media te gebruiken, met een mogelijke minimumleeftijd van 16 jaar. pic.twitter.com/RfSUUbvD0k
— Al Jazeera Engels (@AJEnglish) 10 september 2024
Dus waarom introduceert Australië dit verbod, hebben andere landen iets soortgelijks geprobeerd – en zijn ze daarin geslaagd?
Albanese zei dat ouders ‘ziekelijk bezorgd’ zijn over het gebruik van sociale media door hun kinderen.
‘Ouders willen dat hun kinderen zonder telefoon en op het veld staan. Ik ook”, zei de premier tegen de Australian Broadcasting Corporation. “We ondernemen deze actie omdat genoeg genoeg is.”
Het is ook een politiek populaire zet.
Volgens een YouGov-enquête van vorige maand steunde 61 procent van de ondervraagde Australiërs het beperken van de toegang tot sociale-mediaplatforms tot jongeren onder de 17 jaar.
Oppositieleider Peter Dutton, hoofd van de centrumrechtse Liberale Partij, steunde eerder ook een verbod op sociale media voor jongeren onder de 16 jaar.
Hoewel de Australische regering geen formele leeftijdsgrens heeft aangekondigd tot waar het verbod van toepassing zal zijn, suggereerde de Albanese regering dat deze tussen 14 en 16 jaar zou kunnen liggen.
Een nieuw rapport over de juridische aanpak die de regering zou kunnen volgen bij het reguleren van het gebruik van sociale media door minderjarigen, door de voormalige opperrechter van Australië, Robert French, suggereert veertien jaar juridische praktijk. French gaf de Zuid-Australische premier Peter Malinauskas de opdracht om een alomvattend onderzoek uit te voeren naar de juridische implicaties van een dergelijk verbod.
In zijn rapport stelde French een wetsvoorstel voor dat bekend staat als de Children (Social Media Safety) Bill 2024.
Maar binnen Australië stuitte de stap ook op weerstand van sommige experts.
Wat zeggen experts over de plannen van Australië?
Sommige deskundigen beweren dat een volledig verbod op sociale media te ver gaat en andere noodzakelijke sociale diensten die minderjarigen helpen, zou blokkeren.
Het verbod “kan de toegang van jongeren tot kritische ondersteuning beperken”, zei Julie Inman Grant, de nationale eSafety-commissaris van Australië, in reactie op een parlementair onderzoek naar het gebruik van sociale media in Australië in juni 2024.
Ze voegde eraan toe: “Als er leeftijdsbeperkingen worden opgelegd, is eSafety bezorgd dat sommige jongeren in het geheim toegang zullen krijgen tot sociale media. Dit kan betekenen dat zij zonder adequate bescherming toegang krijgen tot sociale media en dat zij eerder gebruik zullen maken van minder gereguleerde diensten die niet gebruikelijk zijn, waardoor de kans groter is dat zij aan ernstige risico’s worden blootgesteld.”
Daniel Argus, directeur van het Digital Media Research Center van de Queensland University of Technology, beschreef het besluit van de Australische regering als ‘roekeloos’ en weerspiegelde ‘een volledige minachting voor op bewijs gebaseerd beleid’ in een LinkedIn-post.
Argus voerde aan dat er twee belangrijke tekortkomingen waren in het geplande verbod. Het “dreigt ernstige schade aan te richten door jongeren uit te sluiten van zinvolle, gezonde deelname aan de digitale wereld, hen mogelijk te dwingen naar onlineruimtes van mindere kwaliteit en een belangrijk middel voor sociale verbinding te verwijderen”, waarschuwde hij.
Tegelijkertijd, zo zei hij, zorgt het verbod ervoor dat sociale-mediabedrijven “vrijgesteld worden van het doorvoeren van de noodzakelijke hervormingen met betrekking tot de kwaliteit van de inhoud op hun platforms”.
Het verbod, zei Argus, “zet eenvoudigweg een hek op de deur in plaats van te verbeteren wat zich aan de andere kant bevindt”.
Het is ook een zeer lekkende toegangspoort: critici hebben erop gewezen dat gebruikers door gebruik te maken van virtuele privénetwerken – in de volksmond bekend onder hun acroniem VPN’s – het Australische verbod kunnen omzeilen. In een wereldwijd verbonden onlineruimte heeft een verbod alleen maar zin als het door de rest van de wereld wordt gehandhaafd.
Andere deskundigen wijzen erop dat er nog steeds uitdagingen bestaan bij de technische implementatie van het leeftijdsverificatiesysteem. Elk verificatiesysteem vereist interoperabiliteit en standaardisatie tussen verschillende dienstverleners die verschillende soorten technologieën kunnen gebruiken. Bovendien beschikken sommige delen van het land mogelijk niet over de infrastructuur om dergelijke geavanceerde verificatieplatforms te ondersteunen.
Sommige deskundigen beweren dat het leeftijdsverificatiesysteem ook vragen oproept over de privacy van gegevens.
In mei heeft Australië de Digital Identity Act 2024 aangenomen, die tot doel heeft een nationaal digitaal identiteitsverificatiesysteem op te zetten – een vrijwillig systeem waarmee individuen hun identiteit online kunnen verifiëren. De start van het programma staat gepland op 1 december 2024.
“Sommige mensen zeggen heel cynisch dat het verbod op sociale media alleen maar bedoeld is om het besluit van de regering om een digitaal ID-systeem in te voeren te onder druk te zetten”, zegt Lisa Givens, hoogleraar informatica en directeur van het Platform for Social Change bij de Koninklijke Universiteit. Melbourne Institute of Technology (RMIT) Universiteit, sprak hij met Al Jazeera.
“Want als er een verbod is en we zeggen dat niemand onder de 16 jaar toegang heeft tot een socialemediaplatform, betekent dat in werkelijkheid dat elke gebruiker moet bewijzen dat hij ouder is dan 16.” Daarbij zouden ze zich moeten aansluiten bij het digitale ID-systeem van de Australische overheid.
Niet erg goed.
Verenigde Staten van Amerika: De Children’s Online Privacy Protection Act (COPPA), aangenomen in 1998, vereist dat “exploitanten van websites of online diensten” onder meer toestemming van de ouders vragen om toegang te krijgen tot persoonlijke informatie van kinderen onder de 13 jaar.
Veel bedrijven hebben hierop gereageerd door eenvoudigweg kinderen onder de 13 jaar de toegang tot hun diensten te ontzeggen. Maar dit leidde alleen maar tot massale leeftijdsfraude op internet.
De Children’s Online Protection Act (CIPA), aangenomen in 2000, legde ondertussen beperkingen op aan wat scholen en bibliotheken leerlingen op hun terrein online mochten laten gebruiken. Het idee is om kinderen te isoleren van obscene of pornografische inhoud.
Maar critici wezen erop dat het op zijn best een gedeeltelijke oplossing was, omdat kinderen nog steeds toegang hadden tot alle online-inhoud buiten scholen en bibliotheken. En binnen onderwijsomgevingen blokkeerde het vaak de toegang tot nuttige informatie – bijvoorbeeld over de menselijke anatomie en seksuele voorlichting.
Europese Unie: In 2015 heeft de EU een wet voorgesteld die kinderen onder de 16 jaar verbiedt toegang te krijgen tot internet, inclusief sociale netwerken, zonder toestemming van de ouders. Zowel technologiebedrijven als mensenrechtenorganisaties protesteerden, met het argument dat dit de rechten van kinderen op toegang tot informatie in het digitale tijdperk zou beperken.
De gewijzigde versie van de wet stelde landen binnen het blok in staat af te zien van verschillende versies van de wet of deze te implementeren.
Ondanks de kritiek omschreef Givens de aanpak van de EU als de “gouden standaard” onder dergelijke initiatieven. De beperkingen die gericht zijn op kinderen maken volgens Givens deel uit van een groter EU-initiatief dat bekend staat als GDPR. Dit is een verordening die is ontworpen om de persoonlijke gegevens en de privacy van individuen te beschermen door te reguleren hoe online gegevens door organisaties worden opgeslagen, verzameld en gebruikt.
“Wat voor wet is dat?” [GDPR] Het legt echt veel macht terug in de handen van de consument”, aldus Givens.
Verenigd Koninkrijk: Groot-Brittannië besloot, hoewel het nog steeds deel uitmaakte van de EU, de toestemming van ouders slechts te beperken tot de leeftijd van 13 jaar.
In mei 2024 adviseerde een regeringscommissie Groot-Brittannië de leeftijd voor ouderlijke toestemming te verhogen naar 16 jaar.
Uit een groot onderzoek uit 168 landen, gepubliceerd in november 2023, waarbij gegevens over 18 jaar werden gebruikt, bleek echter dat er geen causaal verband bestaat tussen het welzijn van jongeren en internetgebruik.
Frankrijk: In juli 2023 heeft Frankrijk een wet aangenomen die aanbieders van sociale netwerkdiensten verplicht de toegang te weigeren aan kinderen onder de 15 jaar, tenzij ze daartoe toestemming hebben gekregen van een ouder of voogd.
Sociale platforms die zich niet aan deze uitspraak houden, kunnen een boete krijgen van maximaal 1 procent van hun omzet wereldwijd. “Stuurt iemand zijn kind op de leeftijd van vijf, tien of twaalf jaar naar de jungle?” vroeg de retorische president Emmanuel Macron destijds. “Vandaag openen we enkele uren per dag de deuren van de jungle.”
Maar ondanks het leiderschap van de EU bij het opleggen van beperkingen, liet het Franse voorbeeld ook beperkingen zien, zei Givens. Ze wees erop dat veel bedrijven het verbod respecteerden, en sommige kleinere bedrijven niet.
‘En de kinderen [in France] uiteindelijk richtten ze hun belangen op deze andere bedrijven die zich niet aan het verbod hielden – en ze bevonden zich in veel troebeler water en vonden inhoud die eigenlijk schadelijker was dan wat beschikbaar was op het reguliere platform”, aldus Givens.
Andere regelgevende stappen
Andere landen proberen verschillende strategieën uit om kinderen te beschermen tegen enkele van de schadelijkere effecten van sociale media en internet.
In augustus 2023 publiceerde China richtlijnen om minderjarigen te verbieden de meeste internetdiensten op mobiele apparaten te gebruiken tussen 22.00 uur en 06.00 uur. Kinderen tussen de 16 en 18 jaar zouden slechts twee uur per dag internet kunnen gebruiken; kinderen tussen de acht en vijftien jaar zouden slechts één uur per dag mogen; onder de acht jaar zouden slechts 40 minuten krijgen. Uitzonderingen hierop zijn toepassingen die helpen bij de lichamelijke en geestelijke ontwikkeling van minderjarigen.
In augustus 2023 keurde India een wet goed die de toegang van digitale bedrijven tot de persoonlijke gegevens van kinderen beperkt. Brazilië heeft in april van dit jaar soortgelijke regels ingevoerd.