“2022. AI is wakker geworden.”
“We bouwen iets – wijs of niet – dat veel slimmer is dan wij.”
‘Menselijke medewerking is nog steeds nodig. Gelukkig. Wij hopen het.”
“Waarmee zullen we het gevoel van doelgerichtheid van mensen vervangen?”
“We moeten nu aan het worstcasescenario denken, omdat deze al krachtiger zijn dan sociale media, en we hebben de bal daar al laten vallen.”
De terreuropwekkende uitspraken komen snel in de eerste aflevering van deze docuserie, What’s Next? De toekomst met Bill Gates. Veel ervan zijn gezegd door mensen die een grote hand hadden bij het verzinnen van dingen, wat niet erg overtuigend is. Deskundigen, innovators, technologiejournalisten en – uh – filmregisseur James Cameron (om een uitgebreide metafoor te leveren over het niet wachten tot ijsbergen inslaan om te zien hoe je daarmee omgaat als je het nieuwe AI-schip bestuurt) interviewden de oprichter van Microsoft miljardair filantroop.
Gates is een verrassend charmante, droogkomische aanwezigheid – vooral in de tweede aflevering, die gaat over het probleem van desinformatie die nu duizend keer de wereld rond kan gaan voordat de waarheid zijn laptop in vuur en vlam zet. Hierbij onthult hij dat Tom Hanks zich zou hebben aangesloten bij zijn geheime genootschap van hagedissen die uit zijn op mondiale overheersing door de frietjes van McDonald’s te microchippen (de samenzweerders lijken elke Amerikaanse schat in één gigantische theorie te willen samenvouwen, en je moet hun werk eigenlijk bewonderen zetten).
Gates is een optimist. Ik ben het ermee eens dat we ons allemaal beter zouden kunnen voelen over ons leven als we zijn leven zouden leiden en heel veel geld op de bank zouden hebben om dat te laten zien. Maar Gates probeert het programma onder de aandacht te brengen, te werken en te investeren, zodat het optimisme gegrond is. Elke aflevering behandelt een specifieke kwestie: de dreiging (of niet!) van AI, het behoud van de waarheid in het tijdperk van internet, het probleem van de klimaatcrisis, de enorme ongelijkheid veroorzaakt door het onbelemmerde kapitalisme (Bernie Sanders noemt zijn rijkdom ‘obsceen’). (en dat is de enige keer dat de glimlach van Gates hapert), mondiale gezondheidszorg en de uitroeiing van ziekten.
Mensen op het scherpst van de snede die ons in ieder geval kunnen redden worden geïnterviewd, samen met een paar beroemdheden (waaronder Cameron, Lady Gaga en, met de onvermijdelijke verliefdheid, Bono). Een paar veelbelovende plannen, gesteund door Gates, om het probleem op te lossen, worden vrolijk geschetst (kerncentrales van de volgende generatie die ons niet zullen vervuilen of doden!). Gates eindigt met een opbeurende gedachte, ingesproken of persoonlijk, en alles is heel helder verlicht.
Als Wat is het volgende? is bedoeld als advies tegen wanhoop, maar moet nog verder worden uitgewerkt. Ik ben blij met het vooruitzicht van een nieuwe kerncentrale, maar ik heb mijn aantekeningen een paar keer doorgenomen en concrete plannen om AI tegen te gaan en het gevoel van doelgerichtheid van de mensheid te behouden lijken beslist mager. Als een aantal van de meest betrokken mensen om regulering smeken, en er wordt geen regulering ingevoerd, wat gebeurt er dan? Het lijkt erop dat veel mensen in feite blijven zeggen dat ze AI alleen bedoeld hadden om te worden gebruikt voor vroege kankerdetectie of om online onderwijs voor iedereen beschikbaar te maken, en niet om menselijke interactie te vervangen of ons allemaal te reduceren tot nutteloze stukken vlees die rondzwerven op een volledig geautomatiseerde planeet op zoek naar manieren om de meedogenloze minuut te vullen. Er lijkt echter geen manier te zijn om dit te stoppen.
Er zijn manieren waarop inkomensongelijkheid kan worden aangepakt, benadrukt Sanders in aflevering vier (‘Can You Be Too Rich?’). Maar Gates lijkt niet zo happig op het idee om het fortuin naar boven af te ronden. Senator Mitt Romney lijkt een prettiger gezelschap, dol op de Amerikaanse droom, innovatie en het nemen van risico’s. Maar nogmaals: hoe dit de 38 miljoen Amerikanen helpt die niet in staat zijn de basisbehoeften van het leven te betalen, terwijl de 1% 40% van de rijkdom van het land in handen heeft, is verre van duidelijk. Maar Gates drong er bij de 300 leden van eerstgenoemde groep op aan om te beloven dat ze bij hun dood minstens de helft van hun rijkdom zouden weggeven. Dan is dat prima.
na het promoten van de nieuwsbrief
En wat moeten we van Gates denken als hij onthult dat hij zich nooit had kunnen voorstellen dat internet voor iets anders zou worden gebruikt dan het verspreiden van feiten en het verdrijven van onwetendheid. Hij voorzag nooit bedrijfsmodellen die gebaseerd waren op betrokkenheid en daarom gevoed werden door verontwaardiging en geruchten. Ik had nooit gedacht dat mensen een miljoen verschillende meningen zouden kunnen bieden in plaats van te grijpen naar de plotseling beschikbare maar nog steeds gezaghebbende feiten die nu beschikbaar zijn. Ik had nooit gedacht dat de democratie zou kunnen worden bedreigd, omvergeworpen of gedestabiliseerd door het ongekende vermogen van mensen om hun volk te vinden – hoe zeldzaam, vreemd, gewelddadig, kwaadaardig ook – en hun krachten te bundelen waarmee rekening moet worden gehouden.
Je moet jezelf afvragen: was het optimisme, domheid of de meest wereldveranderende blinde vlek in de geschiedenis? Wat nu is een goede vraag. Maar soms is wat veel eerder in het systeem is ingebouwd nader onderzoek waard.