Aardbevingswetenschappers hebben een ongebruikelijk signaal gedetecteerd bij meetstations die in september 2023 werden gebruikt om seismische activiteit te detecteren. We hebben het overal op sensoren gezien, van het noordpoolgebied tot het zuidpoolgebied.
We waren verbaasd: het signaal was anders dan ooit eerder opgenomen. In plaats van het frequentierijke gerommel dat kenmerkend is voor aardbevingen, was dit een monotoon gezoem met slechts één trillingsfrequentie. Nog verwarrender was dat het signaal negen dagen duurde.
Oorspronkelijk geclassificeerd als een “USO” – een ongeïdentificeerd seismisch object – werd de bron van het signaal uiteindelijk herleid tot een enorme aardverschuiving in de afgelegen Dixon Fjord van Groenland. Een verbazingwekkende hoeveelheid steen en ijs, genoeg om 10.000 Olympische zwembaden te vullen, stortte zich in de fjord en veroorzaakte een 200 meter hoge megatsunami en een fenomeen dat bekend staat als een seiche: een golf in de ijskoude fjord die heen en weer bleef spetteren zo’n 10.000 keer gedurende negen dagen.
Om de tsunami in context te plaatsen: die golf van 200 meter was twee keer zo groot als de toren waarin de Big Ben in Londen is gehuisvest en vele malen groter dan alles wat is geregistreerd na de enorme onderzeese aardbevingen in Indonesië in 2004 (de tsunami op tweede kerstdag) of Japan in 2011. de tsunami die de kerncentrale van Fukushima trof). Het was misschien wel de hoogste golf op aarde sinds 1980.
Onze ontdekking, nu gepubliceerd in het tijdschrift Science, was gebaseerd op samenwerking met 66 andere wetenschappers uit 40 instellingen in 15 landen. Net als bij een onderzoek naar een vliegtuigcrash, vereiste het oplossen van dit mysterie het samenvoegen van veel verschillende bewijsstukken, van een schat aan seismische gegevens tot satellietbeelden, monitoren van het waterpeil in de fjorden en gedetailleerde simulaties van hoe de tsunami zich ontwikkelde.
Dit alles benadrukte een catastrofale, opeenvolgende reeks gebeurtenissen, van decennia tot seconden vóór de ineenstorting. De glijbaan daalde van een zeer steile gletsjer af in een smal ravijn voordat hij zich in een smalle, besloten fjord stortte. Door decennia van opwarming van de aarde werd de gletsjer uiteindelijk echter tientallen meters dunner, wat betekende dat de berg die erboven uitrees zichzelf niet langer in stand kon houden.
Onbekende wateren
Maar afgezien van de vreemdheid van dit wetenschappelijke wonder onderstreept de gebeurtenis een diepere en meer verontrustende waarheid: klimaatverandering hervormt onze planeet en onze wetenschappelijke methoden op manieren die we nog maar net beginnen te begrijpen.
Het is een duidelijke herinnering dat we in onbekende wateren varen. Nog maar een jaar geleden zou het idee dat een seiche negen dagen zou kunnen bestaan, als absurd zijn afgedaan. Op dezelfde manier zou een eeuw geleden het idee dat de opwarming de hellingen van het Noordpoolgebied zou kunnen destabiliseren, wat zou leiden tot de enorme aardverschuivingen en tsunami’s die bijna elk jaar voorkomen, als vergezocht zijn beschouwd. Toch worden deze eens onvoorstelbare gebeurtenissen nu onze nieuwe realiteit.
‘Ooit onvoorstelbaar’ zwaait de wereld rond.
Naarmate we dieper dit nieuwe tijdperk ingaan, kunnen we verwachten getuige te zijn van meer verschijnselen die ons eerdere begrip tarten, simpelweg omdat onze ervaring niet de extreme omstandigheden omvat die we nu tegenkomen. We troffen een negendaagse golf aan waarvan niemand eerder had gedacht dat deze zou kunnen bestaan.
Traditioneel hebben discussies over klimaatverandering zich geconcentreerd op het omhoog kijken naar de atmosfeer en de oceanen met veranderende weerpatronen en stijgende zeespiegels. Maar Dixon Fjord dwingt ons naar beneden te kijken, naar de korst onder onze voeten.
Voor het eerst heeft de klimaatverandering een seismische gebeurtenis veroorzaakt met mondiale gevolgen. Een aardverschuiving op Groenland stuurde trillingen door de aarde, schudde de planeet en genereerde seismische golven die binnen een uur na de gebeurtenis de wereld rond reisden. Geen enkel stuk grond onder onze voeten was immuun voor deze trillingen, waardoor er metaforisch scheuren ontstonden in ons begrip van deze gebeurtenissen.
Dit zal opnieuw gebeuren
Hoewel er al eerder aardverschuivingstsunami’s zijn geregistreerd, was die van september 2023 de eerste ooit in Oost-Groenland, een gebied dat immuun leek te zijn voor deze catastrofale gebeurtenissen als gevolg van de klimaatverandering.
Dit zal zeker niet de laatste megatsunami zijn. Terwijl de permafrost op steile hellingen blijft opwarmen en de gletsjers steeds dunner worden, kunnen we verwachten dat deze gebeurtenissen vaker en op zelfs grotere schaal zullen voorkomen in de pool- en berggebieden van de wereld. Recent geïdentificeerde onstabiele hellingen in West-Groenland en Alaska zijn duidelijke voorbeelden van dreigende rampen.
Gabe Wolken/USGS
Nu we met deze extreme en onverwachte gebeurtenissen worden geconfronteerd, wordt het duidelijk dat onze bestaande wetenschappelijke methoden en instrumenten mogelijk volledig moeten worden toegerust om hiermee om te gaan. We hadden geen standaardworkflow voor het analyseren van de gebeurtenissen op Groenland in 2023. We moeten ook een nieuwe manier van denken aannemen, omdat ons huidige begrip wordt gevormd door een nu bijna uitgestorven, voorheen stabiel klimaat.
Terwijl we het klimaat op onze planeet blijven veranderen, moeten we voorbereid zijn op onverwachte verschijnselen die ons huidige inzicht op de proef stellen en nieuwe manieren van denken vereisen. De grond onder ons trilt, letterlijk en figuurlijk. Terwijl de wetenschappelijke gemeenschap zich moet aanpassen en de weg moet vrijmaken voor weloverwogen beslissingen, is het aan de besluitvormers om actie te ondernemen.
De auteurs gaan dieper in op hun bevindingen.
Stephen Hicks is een Research Fellow in Computational Seismology, UCL, en Kristian Svennevig is een Senior Research Fellow, Department of Mapping and Mineral Resources, Geological Survey of Denmark and Greenland
Dit artikel is opnieuw gepubliceerd vanuit The Conversation onder een Creative Commons-licentie. Lees het originele artikel.