De ruimte en de open oceaan: Op het eerste gezicht lijkt het alsof er geen twee sterk contrasterende plekken kunnen bestaan. Maar integendeel, de twee zijn nauwer verwant dan je denkt. En mensen die in de verste uithoeken van beide zijn geweest, kunnen dat feit bevestigen. Want het blijkt dat de soorten training en ervaring die nodig zijn en de omgeving waarin je je bevindt, indrukwekkende parallellen vertonen.
Vraag het maar aan luchtvaartingenieur, astronaut en aquanaut Nicole Stott. Ze bracht 104 dagen door in de ruimte op het ruimtestation en de space shuttle en veel tijd onder water, deels ter voorbereiding op de ruimtevaart, maar ook voor plezier en educatie nu ze het grootste deel van haar tijd op planeet Aarde doorbrengt.
Een PADI (Professional Association of Diving Instructors) gecertificeerde duiker bevestigt dat de zee en de ruimte veel gemeen hebben. Beide zijn immers extreme omgevingen die niet alleen moeilijk toegankelijk zijn, maar vaak ronduit gevaarlijk, waarvoor uiterst gespecialiseerde navigatieapparatuur nodig is en die onherbergzaam zijn voor mensen. Dat blijkt behoorlijk handig, want hoewel het simuleren van het gebrek aan zwaartekracht en het vacuüm van de ruimte lastig kan zijn, biedt de oceaan legitieme analoge en indrukwekkend simulatieve polygonen.
Voordat astronauten er zelfs maar aan denken om in een shuttle te stappen om buiten de atmosfeer van de aarde te reizen, moeten ze tijd onder water doorbrengen. Er is zelfs een speciaal trainingscentrum voor: het Neutral Buoyancy Laboratory in Houston, dat bestaat om astronauten te trainen voor ruimtewandelingen. Binnenin is een van de grootste overdekte zwembaden ter wereld – 60 meter lang, 30 meter breed en 12 meter diep en met een inhoud van 2,4 miljoen liter water – ook de thuisbasis van replica-onderdelen van het Internationale Ruimtestation, evenals van andere man -gemaakte structuren in de ruimte.
In dit zwembad dragen astronauten pakken van 300 pond plus tal van andere uitrusting om een neutraal drijfvermogen te bereiken, en duiken ze onder, omringd door een team van ondersteunende duikers, om te leren en te voelen hoe het zal zijn om in de ruimte te werken en te bewegen. Volgens Stott komt dit gevoel dat je op aarde kunt krijgen het dichtst in de buurt van het simuleren van hoe het is om in de ruimte te bewegen (minus de weerstand en het gewicht dat je onder water ervaart).
Je zweeft tenslotte op beide plaatsen – zij het in het water omdat je zweeft en in de ruimte omdat er geen zwaartekracht is – en je kunt het ook niet zomaar opgeven, je helm of gasmasker opzetten en naar huis gaan.
Dat is de reden waarom Stott en anderen ook trainden in het Aquarius Lab, een onderwaterhabitat en basiskamp voor aquanauten, 18 meter onder het oceaanoppervlak bij de Florida Keys. Ze bracht 18 dagen onder de oppervlakte door. Daar beneden “bevind je je in een echte, echte, extreme omgeving”, legt Stott uit, net zoals je in de ruimte zou zijn, zij het met een veel hogere atmosferische druk. Maar het feit dat je op die diepten bent, simuleert niet alleen de bewegingen en het teamwerk dat nodig is buiten de atmosfeer van de aarde, het bootst ook een gevoel van isolatie en zelfredzaamheid na.
“Je kunt niet zomaar op borgtocht vrijkomen”, legt Stott uit. Wanneer u zich op aanzienlijke diepte onder water bevindt, raken uw lichaam en bloed te verzadigd met stikstof om snel naar de oppervlakte te stijgen als u problemen ondervindt. Als u dit doet, kan een teveel aan stikstof belletjes in het bloed en/of de longen veroorzaken, wat ernstig lichamelijk letsel en decompressieziekte of zelfs de dood door een arteriële gasembolie kan veroorzaken. Op de diepten van Waterman, legt Stott uit, vindt verzadiging plaats als je daar slechts 60 minuten bent.
Natuurlijk is er een relatief veilige ‘gesloten’ omgeving waar je je in kunt terugtrekken – vergelijkbaar met een ruimteschip – maar op elke locatie: ‘Als er iets misgaat, moeten jij en je bemanning uitzoeken hoe we in een veilige configuratie kunnen komen, inclusief verantwoording afleggen voor zijn bemanningsleden.”
Alles eraan is een perfecte analogie voor de ruimte, vervolgt ze: hoe je communiceert, omgaat met je bemanning en het missiecontroleteam, in besloten ruimtes leeft, gespecialiseerde apparatuur gebruikt en hoe je met noodsituaties moet omgaan. Slechts in het ene geval ben je omringd door water onder druk, en in het andere geval heb je te maken met het dodelijke vacuüm van de ruimte.
“Het is de ultieme parallel met de extreme ruimteomgeving”, zegt Stott, zelfs meer dan andere astronauten te verduren krijgen, inclusief koud weer en overleven in de wildernis. Maar in dergelijke situaties, legt ze uit, weet je dat hulp slechts een satelliettelefoontje verwijderd is. Diep in de ruimte of diep onder water, het komt allemaal neer op zelfoverleving, teamwerk en weten hoe je met stress om moet gaan in een omgeving waar veel op het spel staat. “Het is een compleet andere psychologische ervaring”, voegt Stott toe.
Duikbrevet is niet vereist voor degenen die ervan dromen astronaut te worden, zowel professioneel als ruimtetoeristen. Maar Stott zegt dat als je nog geen duikervaring hebt en je astronautenaanvraag wordt geaccepteerd, je snel die certificering en ervaring zult krijgen.
Voor degenen die er de voorkeur aan geven voorbereid naar binnen te gaan of willen ervaren hoe de ruimte hier op aarde aanvoelt, is Stott meer dan blij om een introductie te geven. Sterker nog, ze heeft zojuist haar tweede astronautenkamp op het eiland voltooid, in samenwerking met PADI en COMO Maalifushi op de Malediven. Samen snorkelden de kinderen, bouwden flesraketten, ontwierpen ruimtepakken en leerden hoe belangrijk het is om je te gedragen als een bemanningslid en niet alleen maar als een passagier, of ze zich nu in de ruimte begeven, stevig geworteld blijven op het vasteland of onderwateromgevingen verkennen. Het is slechts een van de manieren waarop ze nieuwsgierige ruimte met serieuze ruimte helpt verbinden via haar Space for a Better World Foundation en Space for Art.
“Het is best gaaf dat we tijd onder water kunnen doorbrengen – leven en werken in de binnenruimte – om ons zo goed mogelijk voor te bereiden op hoe het leven en werken in de ruimte eruit zal zien”, zegt Stott. Dus als je wilt ervaren hoe het is in de ruimte, ga dan onder water.