Getty-afbeeldingenDe nieuwe Franse premier heeft een lange carrière in de politiek, maar Michel Barnier is zelfs in zijn geboorteland Frankrijk vooral bekend als hoofdonderhandelaar van de EU in de Brexit-jaren. Zijn taak was het vertegenwoordigen van de Europese Unie tijdens gesprekken met de Britse regering.
De heer Barnier, een fervent skiër en bergbeklimmer, werd in 1951 geboren in de bergachtige regio Savoye in het zuidoosten van Frankrijk en was sinds zijn tienerjaren een toegewijde, patriottische conservatief in de traditie van de Franse leider Charles de Gaulle.
Als tiener werd hij lid van de rechtse Unie voor de Verdediging van de Republiek (UDR). Tot op de dag van vandaag behoort het nog steeds toe aan de opvolger van de UDR, de Republikeinen (LR).
De heer Barnier bezocht niet de Franse elite École Nationale d’Administration, waar veel van de leiders van het land vandaan komen, maar hij schreef wel geschiedenis toen hij op 27-jarige leeftijd het jongste parlementslid werd dat ooit werd gekozen.
Hij trouwde in 1982 met Isabelle Altmayer, een advocaat. Het echtpaar heeft drie volwassen kinderen, en zij bevond zich op de binnenplaats van de residentie van de premier in Hôtel Matignon toen hij aantrad.
In 1992 heeft dhr. Barnier was er erg trots op dat hij de Olympische Winterspelen naar Savoye had gebracht – een prestatie die hem naar eigen zeggen leerde om aan grote projecten te werken waarbij veel mensen betrokken waren, terwijl hij altijd de prijs in de gaten hield.
Het jaar daarop ging hij de politiek in en was hij enkele jaren minister in verschillende Franse regeringen. In 2010 werd hij EU-commissaris voor de Interne Markt – een van de meest begeerde banen bij de Europese Commissie.
De heer Barnier mikte echter hoger. In 2014 lanceerde hij een mislukte poging om voorzitter van de Europese Commissie te worden, maar verloor uiteindelijk van Jean-Claude Juncker.
Getty-afbeeldingenIn juli 2016, een maand nadat Groot-Brittannië had gestemd om de EU te verlaten, koos de heer Juncker – die zei dat hij “een ervaren politicus voor deze moeilijke taak” wilde – de heer Barnier om over de Brexit-deal te onderhandelen.
Zijn benoeming kwam als een verrassing voor enkele Fransen van de heer Barnier, die hem nooit hoog hebben gewaardeerd. Nog maar een paar jaar eerder zei een journalist van de Franse krant Libération dat de heer Barnier – tegen die tijd een veteraan politicus – altijd gewoon “een aardige skiër met witte tanden, en dus intellectueel beperkt” zou blijven.
Aan EU-zijde stond de heer Barnier echter bekend als ijverig en methodisch. Cruciaal was dat hij ook werd gezien als koelbloedig – een waardevolle eigenschap tijdens de eerste koortsmaanden na het Brexit-referendum.
Tijdens het slopende Brexit-proces heeft hij moeten werken met een steeds wisselende line-up van Britse onderhandelaars en premiers, maar de heer Barnier is grotendeels onbewogen gebleven en werd geconfronteerd met wat hij herhaaldelijk een ‘dure en pijnlijke scheiding’ heeft genoemd.
Hoewel hij het vaakst wordt afgebeeld terwijl hij aan de onderhandelingstafels in Brussel of Londen zit, is een groot deel van het werk om Groot-Brittannië van de EU te scheiden, gedaan door het personeel van de heer Barnier. Achter de schermen was zijn belangrijkste taak om door Europa te reizen en consensus te bereiken tussen de 27 lidstaten om ervoor te zorgen dat de EU een verenigd front handhaaft.
Gaandeweg werd hij een vertrouwd gezicht op tv-schermen aan beide zijden van het Kanaal en daarbuiten: lang, vriendelijk en hartelijk, meestal met de EU-vlag en doorgaans ondoorgrondelijk.
Er was weinig emotie in zijn stem toen hij, naadloos overschakelend van Engels naar Frans, op 24 december 2020 aankondigde dat de EU en het VK een post-Brexit-handelsovereenkomst hadden bereikt.
De heer Barnier – die altijd van bergbeklimmetaforen heeft gehouden – vergeleek de Brexit ooit met het beklimmen van een berg. Kort nadat die top was bedwongen, begon de klim naar de volgende.
In de zomer van 2021 lanceerde hij een bod op een conservatieve kandidaat voor de Franse presidentsverkiezingen van 2022, waarbij hij kritiek spaarde op president Emmanuel Macron, die volgens hem Frankrijk op een ‘arrogante’ manier had geregeerd.
Buiten Brussel begint de heer Barnier zijn imago als de beste technocraat van de EU af te werpen.
Hij riep op tot een krachtig anti-immigratiebeleid in Frankrijk en in de hele EU en zei dat Frankrijk bepaalde uitspraken van het Europese Hof van Justitie en het Europese Hof voor de Rechten van de Mens moet kunnen negeren. Sommige waarnemers waren verrast en interpreteerden dit als een populistische zet.
Anderen waren van mening dat Barnier alleen maar luisterde naar de lessen van de Brexit en de stemming van de kiezers in de gaten hield.
Getty-afbeeldingenMaar zijn poging om de Republikeinse presidentskandidaat te worden was niet succesvol, en de afgelopen drie jaar heeft de heer Barnier weinig lawaai gemaakt omdat het politieke landschap van Frankrijk steeds meer gepolariseerd is geworden.
Zijn naam is af en toe opgedoken als potentiële kandidaat voor het premierschap nadat vervroegde verkiezingen in juli 2024 Frankrijk in een impasse brachten. Maar pas zestig dagen na de verkiezingen benoemde president Macron hem tot premier.
Hoewel de heer Barnier nog steeds vooral bekend staat als Mijnheer BrexitPresident Macron heeft hem waarschijnlijk gekozen omdat ze allebei een pro-Europees establishment zijn en dezelfde rechtse neigingen delen op economisch vlak.
Zijn republikeinse achtergrond brengt hem op gespannen voet met linkse partijen, maar het betekent dat centristische, rechtse en populistische krachten hem kunnen helpen de eerste hindernis van zijn premierschap te overwinnen: een waarschijnlijke vertrouwensstemming.
David Davis, die jarenlang nauw samenwerkte met de heer Barnier als de Britse Brexit-secretaris, vertelde de BBC dat hij een “zeer solide Fransman” was die “goed geworteld was in het echte Frankrijk”.
In zijn eerste toespraak als premier erkende de heer Barnier de uitdagingen van de taak die voor hem lag en beloofde hij de waarheid te spreken “ook al is die moeilijk te horen”.
“Er is behoefte aan respect, kalmte en eenheid”, zei hij, wijzend op het onrustige politieke landschap waar hij nu voorzitter van is.
“Ik ga deze nieuwe fase, deze nieuwe blanco pagina, met veel nederigheid in.”