Bij het Institute for Innovative Genomics, een centrum dat Doudna heeft opgericht in Berkeley, Californië, voorspellen onderzoekers dat naarmate de levering verbetert, ze in staat zullen zijn een soort CRISPR-transportband te bouwen waarmee artsen met een paar muisklikken genen kunnen ontwerpen -behandelingen bewerken voor elke ernstige erfelijke aandoening die kinderen treft, inclusief immuundeficiënties die zo zeldzaam zijn dat geen enkel bedrijf ze zal accepteren. “Dit is een trend in mijn vakgebied. We kunnen vrij snel profiteren van de menselijke genetica, en de reikwijdte van bewerkbare mensen zal snel toenemen”, zegt Urnov, die bij het instituut werkt. “We weten al dat we vandaag – en laten we 2124 vergeten, dit is 2024 – genoeg CRISPR kunnen bouwen voor de hele planeet. Ik meen het echt [this idea of] genbewerking in de spuit zal groeien. En terwijl dat gebeurt, zullen we heel duidelijk geconfronteerd worden met de vraag hoe we deze middelen eerlijk kunnen verdelen.”
Voorlopig zijn genbewerkingsinterventies zo complex en duur dat alleen mensen in rijke landen er gebruik van maken. De eerste dergelijke therapie die door de FDA is goedgekeurd, een behandeling voor sikkelcelziekte, kost ruim twee miljoen dollar en vereist een lang verblijf in het ziekenhuis. Omdat het zo moeilijk toe te dienen is, wordt het in het grootste deel van Afrika nog niet aangeboden, ook al is sikkelcelziekte daar de meest voorkomende ziekte. Dergelijke ongelijkheid stimuleert nu de inspanningen om het bewerken van genen aanzienlijk te vereenvoudigen, waaronder een project dat gezamenlijk wordt gefinancierd door de Gates Foundation en de National Institutes of Health en dat tot doel heeft CRISPR ‘met een schot in de arm’ te ontwerpen, waardoor medicijnen mogelijk schaalbaar en ‘voor iedereen toegankelijk’ worden. .” Een geneditor, gemodelleerd naar een covid-19-vaccin, zou slechts 1.000 dollar kunnen kosten. De Gates Foundation ziet de technologie als een manier om zowel sikkelcelziekte als HIV in grote lijnen te genezen – ‘onvervulde behoeften’ in Afrika, zegt zij. Om dit te bereiken overweegt de stichting om in het beenmerg van mensen precies dezelfde HIV-vernietigende genetische verandering aan te brengen die Hij in de embryo’s probeerde te implanteren.
Dan is er het risico dat genetische terroristen, of regeringen, het DNA van mensen kunnen veranderen zonder hun toestemming of medeweten.
Wetenschappers kunnen grote voordelen voorzien – zelfs ‘de laatste grens van de moleculaire vrijheid’, zoals beschreven door Christopher Mason, een ‘ruimtegeneticus’ bij Weill Cornell Medicine in New York. Mason werkt met nieuwere soorten geneditors die genen tijdelijk kunnen in- of uitschakelen. Hij gebruikt ze in zijn laboratorium om cellen resistent te maken tegen stralingsschade. De technologie zou nuttig kunnen zijn voor astronauten of, zegt hij, voor een weekend vol ‘recreatieve genomica’ – bijvoorbeeld om je reparatiegenen te versterken ter voorbereiding op een bezoek aan de kerncentrale van Tsjernobyl. De techniek “wordt, ik denk eigenlijk dat het een euforische toepassing van genetische technologieën is”, zegt Mason. “We kunnen zeggen, hé, zoek een plek op het genoom en doe het licht op elk gen aan of uit om de expressie ervan naar wens te controleren.”
De gemakkelijke levering van gen-editors aan volwassenen zou beleidsvragen kunnen oproepen die net zo urgent zijn als die van CRISPR-baby’s. Of we genetische verbetering aanmoedigen – vooral het upgraden van het genoom op de vrije markt – is daar één van. Verschillende online gezondheidsbeïnvloeders hebben al een illegale gentherapie aangeprezen die in Honduras wordt aangeboden en waarvan de makers beweren dat ze de spiermassa vergroten. Nog een risico: als het veranderen van menselijk DNA eenvoudig genoeg wordt, zouden genenterroristen of regeringen dit kunnen doen zonder hun toestemming of medeweten. Eén genetische behandeling voor een huidziekte, vorig jaar goedgekeurd in de VS, is geformuleerd als een crème – de eerste rub-on-gentherapie (hoewel geen gen-editor).
Sommige wetenschappers zijn van mening dat nieuwe instrumenten bewust complex en log moeten worden gehouden, zodat alleen experts ze kunnen gebruiken – een biologische versie van ‘veiligheid door onduidelijkheid’. Maar dat zal waarschijnlijk niet gebeuren. “Het bouwen van een geneditor om deze veranderingen door te voeren is niet langer het soort technologie dat zich in het domein van honderd mensen bevindt die het kunnen doen. Dit is daar”, zegt Urnov. “En naarmate de levering verbetert, weet ik niet hoe we dat kunnen reguleren.”
MICHAËL BIJERS
In ons gesprek kwam Urnov vaak terug op die lijst van superkrachten: genetische varianten die sommige mensen op de een of andere manier buitengewoon maken. Er is een mutatie waardoor mensen vijf uur per nacht kunnen slapen, zonder nadelige gevolgen. Er is een vrouw in Schotland wier genetische bijzonderheid betekent dat ze geen pijn voelt en voortdurend gelukkig, maar ook vergeetachtig is. Dan is er Eero Mäntyranta, de langlaufkampioen die drie medailles won op de Olympische Winterspelen van 1964 en die een abnormaal aantal rode bloedcellen bleek te hebben dankzij een verandering in een gen dat de EPO-receptor wordt genoemd. Het is in feite een blauwdruk voor iedereen die wil meedoen aan de Enhanced Games, een libertair plan voor een pro-doping internationale sportcompetitie die critici ‘borderlinecrimineel’ noemen, maar die de steun krijgt van onder meer miljardair Peter Thiel.
Dit zijn allemaal mogelijkheden voor de toekomst van het menselijk genoom, en we hoeven niet noodzakelijkerwijs embryo’s te verwisselen om daar te komen. Sommige onderzoekers verwachten zelfs dat het updaten van iemands DNA met een nog te bedenken technologie net zo eenvoudig zou kunnen worden als het verzenden van een document via Wi-Fi, waardoor de huidige virussen of nanodeeltjes net zo anachronistisch worden als diskettes. Ik vroeg Church naar zijn voorspelling over waar de technologie voor genbewerking op de lange termijn naartoe gaat. “Uiteindelijk wordt je met een heleboel dingen geplaagd als je geboren wordt, of het kan zelfs tijdens de zwangerschap geïntroduceerd worden,” zei hij. “Je zou alle voordelen hebben zonder de nadelen van het vastzitten aan verouderde veranderingen.”
En het zal ook een evolutie zijn.