Mars is niet zo droog als het lijkt. Miljarden jaren geleden was het oppervlak van de Rode Planeet bezaaid met oceanen en rivieren met vloeibaar water, maar nu lijkt al die vloeistof verdwenen te zijn en een stoffige woestenij achter te laten. Terwijl we de planeet echter hebben verkend met orbiters, landers, rovers en zelfs telescopische beelden van veraf, blijven er sporen van water opduiken.
Elke hint baart onderzoekers zorgen over hoe cruciaal water is voor levende organismen en hoe nuttig het zou kunnen zijn voor toekomstig onderzoek. Er is nu overal op Mars water ontdekt, in veel verschillende vormen – hier zijn vijf plaatsen waar het is waargenomen.
1. Onder de grond begraven
Net onder het uitgedroogde oppervlak van Mars ligt een wonderland van waterijs. Deze afzettingen worden geïsoleerd door lagen stof erboven, maar erosie en meteorietinslagen kunnen ze blootstellen aan nieuwsgierige blikken van onze orbiters. Eén ijsafzetting die onlangs is geïdentificeerd met behulp van gegevens van de Mars Express-orbiter lijkt voldoende water te bevatten om het hele oppervlak van Mars te bedekken in een oceaan van 1,5 tot 2,7 meter diep.
Het is niet alleen ijs begraven onder verschuivend oranje zand. Aanwijzingen voor een enorm meer onder de zuidpool van de planeet zijn controversieel: het zou eenvoudigweg natte modder of vulkanisch gesteente kunnen zijn. Maar een nieuwe studie met behulp van gegevens van de InSight-lander heeft een ander mogelijk waterreservoir nabij de evenaar van de planeet onthuld. InSight ontdekte dat dit water 11,5 tot 20 kilometer onder de grond lag door aardbevingen waar te nemen en te meten hoe snel die seismische golven zich voortbewegen. Hieruit bleek dat de rotsen waardoor deze aardbevingen zich voortplantten, verzadigd leken te zijn met water.
2. Beglazing over de kolommen
Het zou moeilijk zijn om begraven water op Mars te bereiken, dus misschien is het oppervlak een veelbelovender reservoir voor toekomstige ontdekkingsreizigers. De polen op Mars hebben net als op aarde ijskappen, en we weten daar al tientallen jaren van. Veel kraters op Mars hebben ook kleinere ijskappen erin. Dit zijn de enige plekken op het oppervlak van Mars die koud genoeg blijven om ijs vast te houden.
Er ontstaat echter ook tijdelijke vorst op hoge breedtegraden op Mars, waar de lucht doorgaans kouder en natter is. Op sommige koude ochtenden op Mars bevriezen de vulkanische pieken ook, mogelijk als gevolg van bevriezing van waterdamp uit de atmosfeer.
3. Zwevend in de atmosfeer
Vanwege de bittere kou en de dunne atmosfeer op Mars zou al het vloeibare water op het oppervlak sublimeren, direct in een gas veranderen en in de lucht zweven. Waterdamp in de atmosfeer is een teken dat water en ijs over het aardoppervlak migreren om rijp te vormen, maar dit is slechts in sporenhoeveelheden aanwezig. Af en toe is er genoeg waterdamp in een gebied om enkele dunne wolken te vormen, maar voor het grootste deel is dit vrijwel te verwaarlozen.
4. Bergafwaarts rennen
Misschien wel het meest controversiële van de mogelijke tekenen van water op Mars zijn de terugkerende kantellijnen: donkere strepen die sporadisch langs de schuine randen van kraters verschijnen. Ze werden voor het eerst ontdekt in 2011 en sindsdien is er onder onderzoekers een levendig debat gaande over hoe ze worden gevormd. Ze komen vooral voor in de warmste delen van het jaar, en kunnen dus worden veroorzaakt doordat ijs smelt en bergafwaarts stroomt voordat het verdampt – wat hen het enige vloeibare water zou maken dat ooit op het oppervlak van Mars is waargenomen. Of het kunnen eenvoudige zandstromen zijn. In de loop van de tijd heeft deze laatste hypothese steun gekregen, maar sommige onderzoekers hopen dat de Rode Planeet vloeibaar water lekt.
5. Gevangen in stenen
Als Mars ooit bedekt was met water en er nu alleen nog maar een beetje ijs en veel stof en gesteente over is, waar is al dat water dan gebleven? Eén van de mogelijke oplossingen is dat hij zichzelf in de rotsen duwde. Mars-rovers hebben over de hele planeet geen tekort aan mineralen gevonden met watermoleculen ingebed in hun chemische structuren.
Dit proces is onomkeerbaar, dus er is geen manier om al dat water terug te krijgen, maar het bijhouden van waar al het water naartoe ging is de sleutel tot het begrijpen van hoe Mars eruitzag voordat het opdroogde. Het is misschien wel onze beste kans om erachter te komen of Mars ooit echt gastvrij was voor leven.
Onderwerpen: