Spak een digitale kapitalist en je zult een technologische determinist vinden – iemand die gelooft dat technologie de geschiedenis aandrijft. Deze mensen zien zichzelf als agenten van wat Joseph Schumpeter omschreef als ‘creatieve vernietiging’. Ze houden ervan om ‘snel te handelen en dingen kapot te maken’, zoals Facebook-oprichter Mark Zuckerberg altijd zei, totdat zijn PR-mensen hem ervan overtuigden dat er geen goede sfeer hing, niet in de laatste plaats omdat het inhield dat de belastingbetaler de kapotte stukken moest oprapen.
Technologisch determinisme is eigenlijk een ideologie; het bepaalt hoe je denkt, terwijl je niet eens weet dat je denkt. En het voedt zich met het verhaal van Fr technologische onvermijdelijkheiddie zegt dat er nieuwe dingen komen, of je het nu leuk vindt of niet. Zoals schrijver LM Sacasas zegt: ‘Alle claims van onvermijdelijkheid hebben een agenda, en verhalen over technologische onvermijdelijkheid bieden technologiebedrijven een handige dekking om hun gewenste doelen veilig te stellen, weerstand te minimaliseren en consumenten te overtuigen om in een noodzakelijke, zo niet noodzakelijkerwijs wenselijke, toekomst te investeren. “
Maar om het verhaal van de onvermijdelijkheid te laten vertalen in een wijdverbreide mainstream adoptie van de technologie, moeten politici zich daar uiteindelijk ook in scharen. We zien momenteel veel met AI, en het is nog niet duidelijk hoe dit op de lange termijn zal uitpakken. Sommige voortekenen zijn echter niet goed. Denk bijvoorbeeld aan de vingerdraaiende video van Rishi Sunak waarin hij over Elon Musk, ‘s werelds rijkste kind, kruipt, of aan het recente, sappige televisiegesprek van Tony Blair met Demis Hassabis, de heilige mede-oprichter van Google DeepMind.
Hoe verfrissend is het dan om een afbeelding tegen te komen van wat er gebeurt als de deterministische mythe in botsing komt met de democratische realiteit. Het neemt de vorm aan van Resisting Technological Inevitability: Google Wing Delivery Drones and the Fight for Our Skies, een overtuigend academisch artikel dat binnenkort zal worden gepubliceerd in Filosofische transacties van de Royal Society Adat wil zeggen pukka tijdschrift. Door Anna Zenz en Julia Powles van de Faculteit Recht en Technologie en Beleid van de Universiteit van West-Australië, vertelt het boek hoe een groot technologiebedrijf een nieuwe markt probeerde te domineren, ongeacht de sociale gevolgen, met behulp van een glimmende nieuwe technologie: bezorgdrones. En hoe alerte, vindingrijke en vastberaden burgers het ‘experiment’ afwezen.
Het bedrijf in kwestie is Wing, een uitloper van Google’s moederbedrijf Alphabet. Haar missie is “bezorgdrones te bouwen en toe te werken naar de dag waarop deze vliegtuigen alles kunnen bezorgen, van consumptiegoederen tot spoedeisende geneeskunde – een nieuwe commerciële operatie die universele toegang tot het luchtruim opent.” Australië is de thuisbasis van Google’s grootste drone-operatie in termen van aantal leveringen en klanten, wat zowel de staats- als federale overheden duidelijk vieren, waarbij laatstgenoemde voorop loopt.
Zenz en Powles betogen dat Google, door Australische politici ervan te overtuigen om (uiteraard op “experimentele” basis) een of andere vorm van luchtlevering aan te bieden, veel gebruik heeft gemaakt van de mythe van de onvermijdelijkheid. Overheidsfunctionarissen die al geloofden dat bezorgdrones onvermijdelijk waren, konden de voordelen zien van het surfen op de golf en passieve of actieve steun bieden. (En natuurlijk zocht het lof voor het opkomen voor ‘innovatie’.) Vervolgens gebruikte het bedrijf de mythe van de onvermijdelijkheid om ‘aankoop van de gemeenschap’ te bewerkstelligen, omdat burgers eerder geneigd zouden zijn te geloven dat er onvermijdelijk bezorgdrones zouden komen . stil of passief tolerant zijn – houdingen die op creatieve wijze kunnen worden geïnterpreteerd als ‘acceptatie’.
Een van de buitenwijken van Canberra die werd geselecteerd voor de proef die in juli 2018 begon, was Bonython. Vanaf het begin ging het niet goed. Veel bewoners ergerden zich en werden gestoord door de drones die plotseling uit het niets opdoken. Ze waren verontwaardigd over de impact van het vliegtuig op de gemeenschap, de plaatselijke fauna en het milieu. Ze hadden een hekel aan ongeplande landingen, het laten vallen van vracht, drones die in de buurt van autoverkeer vlogen en vogels die apparaten aanvielen en neerhaalden.
Op veel andere plaatsen zouden mensen waarschijnlijk alleen maar klagen en hun schouders ophalen. Maar Bonython bleek anders. Een groep professionele bewoners (waaronder een gepensioneerde luchtvaartrechtdeskundige) zette een Facebook-pagina en een functionerende website op, produceerde regelmatig nieuwsbrieven en klopte aan. Ze lobbyden bij federale en lokale wetgevers, namen contact op met lokale, nationale en internationale media en bestookten lokale autoriteiten met verzoeken om vrijheid van informatie.
En na verloop van tijd betaalde het zich uit. In augustus 2023 kondigde Wing stilletjes aan dat het zijn activiteiten in de omgeving van Canberra zou stopzetten omdat het, nou ja, ‘veranderd’ was. [its] operationeel model”. Belangrijker nog was dat de campagne een parlementair onderzoek op gang bracht naar drone-bezorgsystemen, waarbij onder meer het volgende werd overwogen: het besluit om proeven überhaupt toe te staan; de economische impact van de technologie die wordt getest; de omvang van het regelgevend toezicht op technologie op verschillende overheidsniveaus; en de omvang van de eventuele milieueffecten van drone-leveringen. Met andere woorden: een onderzoek naar waarom en hoe ambtenaren gegrepen werden door de mythe van onvermijdelijkheid. Of, nog botter: het soort vragen dat de overheid en toezichthouders altijd zouden moeten stellen als technologiebedrijven met onzin op de proppen komen over ‘innovatie’, ‘vooruitgang’ en dergelijke.
De grote conclusie, zoals Marshall McLuhan ooit in een andere context opmerkte, is dat “er absoluut geen onvermijdelijkheid bestaat zolang er maar de bereidheid is om na te denken over wat er gebeurt.” Burgers kunnen – en moeten altijd – de mythe van onvermijdelijkheid ter discussie stellen.
na het promoten van de nieuwsbrief
Wat ik lees
Een denker
Er staat een interessant essay in de Nieuwe staatsman door John Gray over een van de meest raadselachtige denkers van de 20e eeuw, Friedrich Hayek.
De pagina omslaan
Voel je je pessimistisch? Henry Oliver stelt voor om het boek in dit mooie essay te lezen.
Werelden apart
De grote sciencefictionschrijver Karl Schroeder heeft een zeer verhelderende blogpost over nadenken over de toekomst.