Een kolossale ijsberg zit vast in een oceaanval

Er gebeurde iets buitengewoons met A23a, de grootste ijsberg ter wereld.

Het draait al maanden op zijn plaats ten noorden van Antarctica, terwijl het eigenlijk zou moeten racen met de krachtigste oceaanstroming op aarde.

Wetenschappers zeggen dat het bevroren blok, dat meer dan twee keer zo groot is als Groot-Londen, bovenop een gigantische roterende watercilinder zit.

Het is een fenomeen dat oceanografen een Taylor-kolom noemen – en het is mogelijk dat A23a jarenlang niet aan zijn gevangenbewaarder zal ontsnappen.

“Gewoonlijk denk je aan ijsbergen als vergankelijke dingen; ze fragmenteren en smelten. Maar deze niet”, merkte poolexpert prof. Mark Brandon.

“A23a is een ijsberg die maar weigert te sterven”, vertelde de onderzoeker van de Open Universiteit aan BBC News.

De levensduur van bergs is goed gedocumenteerd. Het maakte zich in 1986 los van de kust van Antarctica, maar kwam vrijwel onmiddellijk vast te zitten in de modder van de Weddellzee.

Drie decennia lang was het een statisch ‘ijseiland’. Ze gaf geen krimp. Pas in 2020 kwam het weer bovendrijven en begon weer te drijven, eerst langzaam, en trok toen noordwaarts richting warmere lucht en water.

Begin april van dit jaar stapte A23a in de Antarctische Circumpolaire Stroom (ACC) – een moloch die honderd keer meer water rond de wereld verplaatst dan alle rivieren op aarde samen.

Dit was bedoeld om boosters op de berg van bijna een biljoen ton te plaatsen en deze naar de Zuid-Atlantische Oceaan te brengen en in de vergetelheid te brengen.

In plaats daarvan ging de A23a nergens heen. Het blijft op zijn plaats ten noorden van de South Orkney-eilanden en draait ongeveer 15 graden per dag tegen de klok in. En zolang hij dat doet, zal zijn verval en uiteindelijke ondergang worden uitgesteld.

A23a is niet opnieuw geaard; er zit minstens duizend meter water tussen de onderkant en de zeebodem.

Het werd op zijn weg gestopt door een soort draaikolk die voor het eerst werd beschreven in de jaren twintig van de vorige eeuw door een briljante natuurkundige: Sir GI (Geoffrey Ingram) Taylor.

De academicus uit Cambridge was een pionier op het gebied van vloeistofdynamica en werd zelfs betrokken bij het Manhattan Project om de waarschijnlijke stabiliteit van ‘s werelds eerste atoombomtest te modelleren.

Professor Taylor liet zien hoe een stroming die op een obstakel op de zeebodem stuit, zich onder de juiste omstandigheden in twee verschillende stromen kan splitsen, waardoor er een volledige diepte van roterend water daartussen ontstaat.

In dit geval is het obstakel een 100 km brede uitstulping op de oceaanbodem, bekend als de Pirie Bank. De wervelwind bevindt zich aan de top van de oever en voorlopig is A23a de gevangene ervan.

“De oceaan zit vol verrassingen, en dit dynamische verschijnsel is een van de coolste die je ooit zult zien”, zegt professor Mike Meredith van de British Antarctic Survey.

“Taylor-kolommen kunnen zich ook in de lucht vormen; je ziet ze in de beweging van de wolken boven de bergen. Ze kunnen slechts een paar centimeter in diameter zijn in een experimentele laboratoriumtank of absoluut enorm groot, zoals in dit geval waarbij de pilaar een gigantische ijsberginslag heeft – hij raakt er precies in het midden.”

Hoe lang kan A23a zijn tolroutine blijven doen?

Wie weet, maar toen professor Meredith een wetenschappelijke boei in Taylor’s Pillar plaatste, boven de tweede hobbel ten oosten van Pirie Bank, het drijvende instrument draaide vier jaar later nog steeds op zijn plaats.

A23a is opnieuw een perfecte illustratie van het belang van het begrijpen van de vorm van de zeebodem.

Onderzeese bergen, canyons en hellingen hebben een diepgaand effect op de richting en vermenging van water, evenals op de distributie van voedingsstoffen die de biologische activiteit in de oceaan aandrijven.

En deze invloed strekt zich uit tot het klimaatsysteem: het is de massabeweging van water die helpt warmte-energie over de hele wereld te verspreiden.

Het gedrag van A23a kan worden verklaard doordat de oceaanbodem ten noorden van South Orkney redelijk goed is onderzocht.

Voor een groot deel van de rest van de wereld is dit niet het geval.

momenteel, slechts een kwart van de zeebodem van de aarde is in kaart gebracht volgens de beste moderne standaard.