AFPDe gehavende economie van Venezuela is een van de belangrijkste slagvelden bij de presidentsverkiezingen van zondag, waarbij president Nicolás Maduro de kiezers ervan wil overtuigen dat het land na jaren van conflict een hoek om is gegaan.
Dankzij zijn recente inspanningen om de kosten van levensonderhoud te verlagen, zijn de vooruitzichten iets rooskleuriger. In februari nam Venezuela eindelijk afscheid van de ongebreidelde hyperinflatie die in 2019 piekte op meer dan 400.000% prijsgroei op jaarbasis.
Nu is de jaarlijkse inflatie beter beheersbaar, maar nog steeds hoog, rond de 50%.
Maduro wil de eer opeisen voor de achteruitgang en zegt dat dit aantoont dat hij “het juiste beleid” voert.
Helaas heeft dit beleid echter weinig of niets gedaan om de onderliggende structurele problemen van de economie aan te pakken – vooral de historische afhankelijkheid van olie, ten koste van andere sectoren.
“Sinds de olie in het land in de jaren twintig werd ontdekt, heeft Venezuela een spannende maar gevaarlijke rit gemaakt”, zoals de denktank van de US Council on Foreign Relations stelt.
Nu vestigen de tegenstanders van president Maduro hun hoop op economisch herstel op een verandering in leiderschap en een nieuwe start onder zijn electorale rivaal Edmundo González.
“Een overwinning van de oppositie zou leiden tot de heropening van de handels- en financiële banden van Venezuela met de rest van de wereld”, zegt Jason Tuvey, plaatsvervangend hoofdeconoom voor opkomende markten bij Capital Economics.
Het zou ook een einde betekenen aan de Amerikaanse economische sancties die zijn opgelegd na de overwinning van Maduro in de presidentsverkiezingen van 2018, die algemeen worden afgedaan als vrij noch eerlijk.
Dit heeft het voor staatsoliemaatschappij PDVSA moeilijk gemaakt om zijn ruwe olie internationaal te verkopen, waardoor het gedwongen werd zijn toevlucht te nemen tot deals op de zwarte markt met grote kortingen.
Maar de heer Tuvey waarschuwt dat het ongedaan maken van de economische ineenstorting van het afgelopen decennium een moeilijke opgave zal zijn, gezien de enorme investeringen die nodig zijn om de olieproductie te verhogen en de piekvraag naar olie aan te pakken.
“De Venezolaanse economie zal nooit meer kunnen terugkeren naar het niveau van vijftien tot twintig jaar geleden”, zegt hij tegen de BBC. “Het zal vrijwel vanaf het begin beginnen.”
AFPDe 25 jaar oude Bolivariaanse Revolutie van Venezuela – de naam die wijlen president Hugo Chávez aan zijn politieke beweging gaf – beloofde veel dingen, maar slaagde er niet in te leveren wat het land waarschijnlijk het meest nodig had: een economie met een brede basis.
In plaats van de olie-industrie te diversifiëren, hebben de regeringen van Chavez en Maduro de minerale rijkdommen van Venezuela verdubbeld.
Met weinig aandacht voor de toekomst behandelden ze PDVSA als een melkkoe, die haar geld uitmelkte om sociale uitgaven aan huisvesting, gezondheidszorg en transport te financieren.
Maar tegelijkertijd verzuimden ze te investeren in het op peil houden van de olieproductie, die de afgelopen jaren scherp is gedaald – deels, maar niet uitsluitend, als gevolg van Amerikaanse sancties.
Deze problemen waren al duidelijk Toen president Chávez in 2013 overleedmaar ze gingen achteruit met betrekking tot zijn opvolger.
“Onder Chavez kon Venezuela meeliften op de oliegolf, tot aan de mondiale financiële crisis”, zegt Tuvey.
‘Vijftien tot twintig jaar geleden was Venezuela een grote olieproducent. Vroeger produceerde het land drie en een half miljoen vaten per dag, net als sommige kleinere Golfstaten.
“Nu is de oliesector volledig uitgehold en produceert minder dan een miljoen vaten per dag.”
Het bbp daalde snel, met 70% ten opzichte van 2013. Maar Maduro nam zijn toevlucht tot het compenseren van de lagere olieprijzen door geld te drukken om de consumptie te financieren, wat resulteerde in een hoge inflatie die het land pas onlangs heeft bedwongen.
De economische tegenspoed heeft zijn tol geëist van de Venezolaanse bevolking: ruim 7,7 miljoen mensen zijn op de vlucht geslagen op zoek naar een beter leven – ongeveer een kwart van de bevolking.
Maar voor degenen die achterbleven waren er tekenen van verbetering. Hoewel de bolivar nog steeds de officiële munteenheid is, heeft er informele dollarisering plaatsgevonden en wordt de Amerikaanse dollar steeds meer het betaalmiddel bij detailhandelstransacties – tenminste voor degenen die er toegang toe hebben.
Het stabiliseerde de economie, maar bracht sociale kosten met zich mee.
Getty-afbeeldingenInwoners van de hoofdstad Caracas zijn nu onderworpen aan een tweeledige economie. Terwijl Amerikaanse dollars de uitgaven in luxe winkels en restaurants doen stijgen, voelen degenen die in bolivars betalen zich steeds buitengesloten.
Een symbolische gebeurtenis die deze veranderingen onderstreepte, was het recente optreden van de Colombiaanse reggaeton-superster Karol G in Caracas als onderdeel van zijn huidige wereldtournee.
Er treden tegenwoordig maar weinig grote acts op in Venezuela, maar ze had er geen probleem mee om in maart twee avonden in het Estadio Monumental met een capaciteit van 50.000 mensen uit te verkopen, ondanks ticketprijzen variërend van $30 tot $500 (£23 tot £390).
Tegelijkertijd verdient volgens het in Caracas gevestigde adviesbureau Ecoanalítica ongeveer 65% van de Venezolanen minder dan $100 per maand, terwijl slechts acht tot negen miljoen van de 28 miljoen inwoners van het land kunnen worden beschouwd als consumenten met echte koopkracht.
“Degenen die zeer dicht bij het regime of de PDVSA staan, worden door dit alles nauwelijks getroffen”, zegt de heer Tuvey.
AFPNaast de noodzaak om de levensstandaard te verhogen en de ongelijkheid terug te dringen, is een andere grote economische uitdaging voor Venezuela wat te doen met zijn enorme buitenlandse schulden.
Het land is ongeveer 150 miljard dollar schuldig aan obligatiehouders en andere buitenlandse crediteuren. Sinds 2017 is het land gedeeltelijk in gebreke, hoewel Maduro dit herhaaldelijk heeft beloofd spreekt over herstructureringer heeft nog geen plaatsgevonden.
De kwestie wordt gecompliceerd door het feit dat een deel van de obligaties is uitgegeven door PDVSA met de Amerikaanse Citgo-raffinaderij als onderpand. Als gevolg hiervan konden de obligatiehouders de zaak voor de rechtbanken van New York aanhangig maken.
Bruno Gennari, strateeg voor opkomende markten bij investeringsbank KNG Securities, vertelde de BBC dat het feit dat de VS Maduro na de verkiezingen van 2018 niet als president erkent, Venezuela in een ‘legitimiteitscrisis’ achterlaat.
Dat betekent dat degene die de verkiezingen van zondag wint, aanvaardbaar moet zijn voor Washington als de door de VS goedgekeurde schuldsanering doorgang wil vinden.
Gennari sluit niet uit dat de VS “een oogje dichtknijpen” als Maduro de verkiezingen onder twijfelachtige voorwaarden wint, maar hij acht dat onwaarschijnlijk.
“Deze verkiezingen zullen een aanzienlijke impact hebben op de toekomst van Venezuela. Als de herstructurering doorgaat, kunnen we het begin zien van een zeer complex herstelproces”, zegt de heer Gennari.
Ooit het rijkste land van Zuid-Amerika heeft Venezuela nu een mogelijke weg terug naar stabiliteit – maar wat er ook gebeurt, de economische gloriedagen liggen er stevig achter.