Op een heldere dag is de torenhoge 5.400 meter hoge berg El Plomo van Chili te zien vanuit de hoofdstad Santiago. De met gletsjers bedekte Andes-piek wordt al eeuwenlang beklommen en vereerd, en de Inca’s brachten op de top menselijke offers.
De route naar de top is nog steeds hetzelfde pad dat door de Inca’s is geplaveid, met overal verspreide archeologische overblijfselen. In 1954 werd vlakbij de top een Inca-mummie gevonden, perfect bewaard gebleven vanwege de droge en koude omstandigheden op de berg.
Nu stort de berg in. De stijgende temperaturen op aarde als gevolg van de klimaatverandering hebben geleid tot terugtrekkende gletsjers en het smelten van de permafrost. Nieuwe lagunes vormden zich en scheurden open, aardverschuivingen verwondden klimmers en enorme zinkgaten gingen open, waardoor de oude route naar de top werd doorgesneden.
‘Elk jaar veranderen de dingen steeds meer. Elk jaar is er meer verdriet”, zegt Francisco Gallardo, een 60-jarige muilezeljager die sinds zijn veertiende op de berg heeft gewerkt, in het Federacion-basiskamp, ongeveer 1.300 meter onder de top.
Gallardo zei dat zijn familie al generaties lang in El Plomo werkt, maar hij denkt dat ze nog ongeveer tien jaar te gaan hebben voordat ze gedwongen worden te verhuizen.
‘We zullen ergens anders heen moeten gaan, kijken wat we kunnen doen, misschien naar het zuiden,’ zei hij.
Nog maar een paar jaar geleden vereiste het laatste zetje naar de top het oversteken van een gletsjer. Nu is de laatste klim een rotsachtige helling. Gallardo zei dat muilezels vroeger het tweede kamp op ongeveer 500 meter afstand konden bereiken, en hij herinnert zich dat de muilezels zich tegoed deden aan het gras rond het basiskamp.
‘De veranderingen die we zien zijn ongekend in de recente menselijke geschiedenis’, zegt Pablo Wainstein, een burgerlijk ingenieur die al meer dan twintig jaar gletsjers en permafrost in de Andes en de Noordpool bestudeert.
De Andes vertegenwoordigen een verscheidenheid aan bevroren formaties, waaronder overdekte en onoverdekte gletsjers, evenals rotsgletsjers, waarbij de laatste bestaat uit een mengsel van puin en grondijs. Bedekte gletsjers reageren langzamer op klimaatverandering dan onbedekte gletsjers waar het ijs blootligt.
Op grote hoogte kunnen bergen ook een laag permafrost hebben, gedefinieerd als grond met temperaturen onder het vriespunt gedurende meer dan twee jaar. Waar ijs aanwezig is in permafrost, kan het grond, grind en zand aan elkaar binden.
“Als de permafrost afbreekt, ‘cementeert’ het niet langer de bodem en leidt het tot meer steenslag in bergachtig terrein,” zei Wainstein, eraan toevoegend dat de verandering van de permafrost moeilijker te bestuderen is omdat het de thermische toestand van de bodem betreft en niet zichtbaar is op de grond. de grond. oppervlak.
De Andes herbergen ongeveer 99 procent van de tropische gletsjers ter wereld, die kwetsbaarder zijn voor klimaatverandering omdat ze zich voortdurend in de buurt van of op het vriespunt bevinden. Uit gegevens van de Amerikaanse National Oceanic and Atmospheric Administration (NOAA) blijkt dat de mondiale temperatuur sinds 1850 met 0,06 graden Celsius (0,11 graden Fahrenheit) per decennium is gestegen, en sinds 1982 is versneld tot 0,20 graden Celsius (0,36 F) per decennium.
De Andes vormen een essentieel onderdeel van de watercyclus in de regio. Bergen slaan water op in de vorm van sneeuw en ijs tijdens de winter, en het smelt langzaam tijdens de warmere maanden. Ze voorzien miljoenen mensen in de hele regio van water, niet alleen om te drinken, maar ook voor landbouw, waterkracht en mijnbouw.
Door het terugtrekken van de gletsjers is voor het eerst in eeuwen zuur gesteente blootgelegd, waardoor het smeltwater verzuurd is en het vervuild is met zware metalen die vervolgens vrijkomen in andere watervoorraden in de regio, die al aan het afnemen zijn.
Onregelmatige en hevige regenval heeft ecosystemen aangetast, waardoor ze gevoeliger zijn geworden voor erosie, aardverschuivingen en grote overstromingen.
De temperaturen stijgen sneller op grotere hoogten, en een multinationale studie gepubliceerd in het International Journal of Applied Earth Observation and Geoinformation laat zien dat de dagelijkse winteroppervlaktetemperaturen in de Andes sinds 2000 met 0,50 C (0,9 F) per decennium zijn gestegen op hoogte van 1.000 naar 1.500 m (3.280 tot 4.900 ft), maar met 1,7 C (3.06 F) boven 5.000 m (16.400 ft).
Octavio Salazar maakte begin mei zijn eerste beklimming van het seizoen op de Peruaanse berg Yanapaccha. “Het mag niet regenen”, zei hij in het basiskamp. In deze tijd van het jaar zouden de regens normaal gesproken voorbijgaan; en op een hoogte van 5.000 m (16.400 ft) zou alle neerslag uit sneeuw moeten bestaan.
Salazar en zijn broer Eloy zijn inheemse Quechua-broers die decennialang bergen hebben beklommen in de Cordillera Blanca in Peru, het grootste met gletsjers bedekte gebied in de tropen en de thuisbasis van talloze toppen van 6.000 meter, waaronder de hoogste berg van het land.
“Wij zijn van mening dat het klimaat zulke drastische veranderingen heeft ondergaan dat het vaak alles wat je wist in twijfel trekt”, zegt Edson Ramirez, parkwachter en risicobeoordelaar in het Huascaran National Park, dat 90 procent van de Cordillera Blanca beslaat.
“Regendruppels op 5.000 meter [16,400ft] niet gebruikelijk of natuurlijk. Het is een indicatie dat de druk en de temperatuur compleet veranderd zijn”, aldus Ramirez.
De regen betekent ook dat er geen nieuw sneeuwpakket is om de gletsjermassa te vervangen terwijl deze langzaam de berg afdaalt.
“Als er geen gletsjer meer is om de gletsjerspleten te bedekken, wordt het een moeilijk doolhof”, zei Ramirez.
“Alles wat mensen doen brengt een bepaald risico met zich mee, maar dat weerhoudt ons er niet van om van onze bergen te genieten”, zegt Cristian Ramirez, hoofd van de Chileense bergreddingseenheid in Santiago.
“De Andes vormen de ruggengraat van dit gebied”, zei hij. “In zekere zin moduleren ze ons leven omdat ze ijs verzamelen, water verzamelen en dat water gebruiken we voor het leven. Bergen zijn dus leven en we zijn bevoorrecht dat we deze bergketen hier hebben.”