Op aarde vindt het orkaanseizoen niet alleen aan de oppervlakte plaats. De ionosfeer, de bovenste atmosfeer geladen met zonnestraling, bevat ook wervelende plasmastormen die ‘ruimteorkanen’ worden genoemd. Wetenschappers beschreven voor het eerst een ruimteorkaan in 2021: het was een cycloonvormige aurora die urenlang ronddraaide nabij de magnetische noordpool van de aarde en elektronen, en geen water, in de bovenste lagen van de atmosfeer liet vallen.
Nu blijkt uit nieuw onderzoek dat parallelle ruimte-orkanen ook rond de magnetische zuidpool wervelen.
Een analyse van satellietgegevens verzameld tussen 2005 en 2016 identificeerde 259 ruimteorkanen in de ionosfeer van het zuidelijk halfrond, ruimtefysicus Sheng Lu van de Shandong Universiteit in Weihai, China, en collega’s rapporteren op de 25e. Journal of Geophysical Research: Ruimtefysica. Dit komt neer op gemiddeld zo’n 23 evenementen per jaar, wat dicht bij het eerder geschatte aantal voor het noordelijk halfrond ligt. Het team identificeerde ook andere symmetrieën. Ruimteorkanen op beide halfronden komen bijvoorbeeld vaak in de zomermaanden voor.
Onderzoekers vermoeden dat de stormen worden veroorzaakt door verschuivingen in het magnetische veld van de aarde, veroorzaakt door de zonnewind (SN: 18.8.17). Dit salvo van geladen deeltjes van de zon splijt de magnetische veldlijnen. Wanneer de lijnen weer met elkaar verbonden zijn, wekken ze geïoniseerd gas op in de ionosfeer, waardoor de elektrische stroom naar boven stroomt, suggereert het team. De stromen buigen dan en beginnen te draaien, waardoor er een “oog” in het midden overblijft. Dat voorgestelde proces zou vergelijkbaar zijn met de opkomst van warme, vochtige lucht in het centrum van een tropische cycloon.